Jonge automobilisten blijven punt van aandacht
Sociale omgeving speelt belangrijke rol bij gedrag jongeren
Jonge automobilisten blijven een punt van zorg. Jonge automobilisten (18- tot 24-jarigen) zijn 4,5 keer zo vaak betrokken bij een (dodelijk) ongeluk dan andere automobilisten. Volgens onderzoek zijn veel ongevallen te voorkomen door het gedrag van jonge bestuurders te beïnvloeden. Het meest effectief is een combinatie van verschillende preventiestrategieën, zoals omgevingsfactoren, regelgeving en educatie. Een succesvolle workshop uit Noorwegen is nu via VeiligheidNL ook beschikbaar in Nederland.
Jonge automobilisten vormen een risicogroep in het verkeer. Zij komen bijvoorbeeld relatief vaak met letsel terecht op de spoedeisende hulp (SEH). Cijfers uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL laten dit zien: van alle inzittenden die in 2019 na een ongeval terecht kwamen op de SEH, was een op de vijf tussen 18 en 24 jaar. Onderzoek van SWOV (2016) laat zien dat jonge automobilisten per afgelegde afstand vijf keer zo vaak betrokken zijn bij een ongeluk als automobilisten in de leeftijd van 30 – 59 jaar. Jonge mannen zelfs tien keer zo vaak.
Bij ongevallen met jonge automobilisten gaat het vaker dan gemiddeld om:
- Eenzijdige ongevallen, zoals uit de bocht vliegen, slippen, te water raken of over de kop slaan en auto-ongevallen in de avonden en weekenden: jonge automobilisten hebben vaker en meer passagiers in de auto te vervoeren dan oudere bestuurders
- Ook persoonlijke kenmerken zijn van invloed. Jonge automobilisten die hoog scoren op het persoonlijkheidskenmerk ‘sensatie zoeken’ hebben een grotere kans om een ongeval te krijgen. Dat geldt onder andere ook voor jonge automobilisten uit arbeidersgezinnen of gezinnen met een lage sociaaleconomische status en jonge automobilisten met een slechte relatie met hun ouders of andere volwassenen.
'Het helpt bijvoorbeeld als vrienden of rolmodellen zich uitspreken over het dragen van autogordels'
Gedragsbeïnvloeding
Veilig rijgedrag stimuleren lukt onder jonge automobilisten alleen via gedragsbeïnvloeding. Maar welke interventie leent zich daarvoor? We weten dat het effect groter is als interventie niet eenmalig, maar herhaaldelijk/aanvullend worden aangeboden. En het is belangrijk om bij deze jonge doelgroep een interventie aan te bieden die aansluit bij hun (dynamische) leefwereld en ze voldoende keuzevrijheid biedt. Maar het allerbelangrijkste is dat een interventie inspeelt op verschillende aspecten die een rol spelen bij het rijgedrag onder jongeren.
Maar hoe doe je dat, inspelen op ‘verschillende aspecten van gedrag’? Een combinatie van preventiestrategieën heeft het meeste effect:
1. Voorlichting en educatie
Het meest doelgerichte middel om risicogedrag en zelfoverschatting te verminderen is voorlichting en educatie aan jonge automobilisten. Daarbij komen sociale normen, rolmodellen en groepsdruk aan de orde. Sinds kort is een interventie beschikbaar die hierop gericht is: Stand up for your ride. De workshop is in 2001 in Noorwegen ontwikkeld en is daar onder de naam Si ifra! effectief. VeiligheidNL is de Nederlandse licentiehouder van de workshop.
2. Fysieke omgeving
Aanpassingen in de fysieke omgeving kunnen helpen om risicogedrag tegen te gaan. Het is niet mogelijk om maatregelen te nemen die alleen op jonge automobilisten zijn gericht. Iedereen rijdt immers over dezelfde weg. Maar het is wel mogelijk om maatregelen te nemen die zich richten op risicogedrag dat veel voorkomt onder jonge automobilisten. Vooral te hard rijden leent zich voor een aanpak met fysieke maatregelen, zoals rotondes, drempels en wegversmallingen.
3. Sociale omgeving
Misschien nog belangrijker is de sociale omgeving. De invloed van de sociale omgeving op jonge automobilisten is groot en kan het risicogedrag verminderen. Het helpt bijvoorbeeld als vrienden of rolmodellen zich uitspreken over het dragen van autogordels, het rijden onder invloed van alcohol of drugs of het gebruik van de mobiele telefoon achter het stuur.
4. Regelgeving en handhaving
Naast de verkeersregels die voor iedereen gelden, heeft de overheid ook regels ingevoerd die specifiek gericht zijn op jonge automobilisten. Voorbeelden zijn het puntenrijbewijs en de lagere toegestane limiet van alcohol (0,2 in plaats van 0,5 promille). Daarnaast is er 2toDrive: een initiatief voor begeleid rijden voor jongeren van 17 jaar.
Bron: VeiligheidNL