Eerlijk duurt het langst en rijgeschiktheid…
Onlangs raakte ik op een afscheidsfeestje in gesprek met een collega die vertelde dat een oud-leerling van mij bij hem leste. Ik was benieuwd of die leerling boos was weggelopen. Nee, ik had hem weggestuurd, zei hij.
Bij zijn rijlesintake, jaren geleden, dacht ik binnen tien minuten al dat het hem zelfs in een automaat niet zou gaan lukken. Ik vermoedde dat er – naast andere belemmerende factoren – sprake was van autisme. Maar bij zo’n eerste les, ruim voor de AVG en toen wij nog naar de gezondheidstoestand mochten vragen, begin ik daar niet meteen over.
Bij een rijlesintake heb ik een lesdoel: in negentig minuten kunnen remmen. Zodra ze goed zitten, snappen wat je met een stuur kan doen en waar de richtingaanwijzer zit, kunnen we in beweging komen. Natuurlijk bedien ik het instrumentarium en ‘ondertitel’ ik waar ze moeten kijken, hoe de handen moeten sturen en wat ze met de richtingaanwijzer moeten doen. Dan bouw ik geleidelijk op naar gas geven en als dat lukt remmen en stoppen. Wie dat zonder al te veel problemen voor elkaar krijgt, kan het wat mij betreft leren.
Bij deze leerling ging het al mis bij de zithouding. In plaats van billen tegen de rugleuning hing hij op zijn ruggengraat achter het stuur. Wat ik ook probeerde, hij bleef zo zitten. Een lappenpop, niet of nauwelijks reagerend op aanwijzingen.
Lang verhaal kort: hoewel ik het in les één al wist besloot ik hem een kans te geven. Ik kan me tenslotte vergissen. Na drie lessen was ik er uit en besprak ik met vader dat hij beter een automaat kon proberen, al had ik zelfs daar mijn twijfels bij. Ik zei dat hij in mijn schakelauto anders echt heel veel lessen nodig zou hebben. Vader zei dat geld geen rol speelde. Zijn zoon had meer tijd nodig. Of ik het nog even wilde aanzien. Desondanks besloot ik na tien lessen dat ik het zo toch niet wilde. Want worden het dan honderd lessen? Tweehonderd? Zo wil ik het niet verdienen en dat heb ik ook gezegd. Vader dankte me voor mijn eerlijkheid en vroeg of ik iemand kende die het hem wél kon leren… Ik vond het sneu dat vader zoveel van hem verwachtte. Wat doen ouders hun kinderen aan?
Mijn collega vertelde dat deze jongen na ruim tweehonderd rijlessen bij verschillende rijscholen driemaal was afgewezen voor de rijtest. Deze collega - eerlijk, oprecht en een prima instructeur - zei ten slotte dat hij vermoedde dat er meer speelde. Bijvoorbeeld epilepsie. Dat de leerling niet helemaal eerlijk was geweest over zijn gezondheidssituatie.
Sinds corona lijkt alles nog problematischer te zijn geworden. Wat is er aan de hand met jongeren? Of met hun ouders! Iedereen moet maar naar het vwo en het liefst dokter of advocaat worden. Loodgieter of schilder is niet meer goed genoeg. Misschien worden jongeren te beschermd opgevoed, waardoor ze kwetsbaarder zijn. Vanuit een beschermde wereld bij je ouders beland je in een keiharde maatschappij. Eén kritische opmerking bij de rijles en ze zijn van slag.
In de eerste helft van 2021 was 15 procent van de bevolking van 12 jaar of ouder psychisch ongezond, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dit percentage is sinds 2001 niet zo hoog geweest.
Jongvolwassenen zijn het vaakst psychisch ongezond; het percentage dat zich neerslachtig en somber voelt ligt bovendien hoger dan voorheen. Daarnaast gaven 4 op de 10 jongvolwassenen desgevraagd aan somberder te zijn dan voor de coronacrisis, volgens het CBS. 'Eerlijk duurt het langst' krijgt zo ineens toch een heel andere betekenis. Tweehonderd lessen lang…