'Fietsers moeten van opzij
beter zichtbaar zijn'
Het Innovatiecentrum Verkeer en Logistiek (ICVL) in Oss constateert dat het aantal aanrijdingen tussen auto's en fietsers schrikbarend is. Met name flankaanrijdingen komen vaak voor, terwijl hier veel winst is te halen door betere zichtbaarheid. Om die reden is deze week (4 en 5 oktober) een innovatie gelanceerd om de zichtbaarheid van fietsers te vergroten.
In de periode 2018-2019 vonden volgens een onderzoek van de SWOV in opdracht van de provincie Noord-Brabant in Noord-Brabant 221 verkeersongevallen met dodelijke afloop plaats, waarbij 243 mensen om het leven kwamen. Noord-Brabant telt al jaren het grootste aantal verkeersdoden per jaar, terwijl de provincies Zuid-Holland en Noord-Holland meer inwoners hebben.
De ongevalstypen die hierbij het meest voorkwamen waren: aanrijdingen met een obstakel in de berm, zoals een boom of greppel (71), kop-flankaanrijdingen (64), frontale aanrijdingen (30) en kop-staartaanrijdingen (26), waarvan de helft in de staart van een file (14).
De weginrichting speelde een belangrijke rol bij het ontstaan én de afloop van de ongevallen. Er waren bij kruispunten bijvoorbeeld geen snelheidsremmers aanwezig, waardoor automobilisten het kruispunt met te hoge snelheid naderden. Door die smalle wegbreedte komt de automobilist sneller in de berm terecht. Dat geldt ook voor bochten die te scherp zijn voor de snelheidslimiet, zonder dat weggebruikers hiervoor worden gewaarschuwd. Bij de frontale aanrijdingen was ook vaak sprake van te smalle wegen, vooral 80 km/uur-wegen, waar geen fysieke rijrichtingscheiding aanwezig was.
Onveilig gedrag
De rol van de verkeersdeelnemer bij het ontstaan van de dodelijke ongevallen in Noord-Brabant varieerde van alcoholgebruik (9), drugsgebruik (16), een rijsnelheid die ver boven de limiet lag (26), afleiding (17, waaronder 6 keer telefoongebruik), door rood rijden (9), vermoeidheid (6) en onwelwording (7).
'Ieder verkeersslachtoffer dat we hiermee kunnen voorkomen is grote winst'
Van de 243 verkeersdoden was de helft een inzittende van een personenauto (bestuurder of passagier) en een kwart fietser. Fietsers en scootmobielrijders kwamen in de meeste gevallen te overlijden doordat zij op een kruispunt van de zijkant werden aangereden. Het was hierbij vaker de fietser of de scootmobielrijder die geen voorrang verleende aan het gemotoriseerde snelverkeer dan andersom.
Flankaanrijdingen
Tot zover de bevindingen van de SWOV. Voor het Innovatiecentrum Verkeer en Logistiek waren deze cijfers, en dan vooral die over de flankaanrijdingen, aanleiding om in touw te komen. Want hoewel de fietser zelf blijkbaar regelmatig in de fout gaat, valt volgens Arno Smits van de stichting hier veel te winnen. "We hebben gekeken welke fietsers hier nu het vaakst bij betrokken zijn en dan blijkt het veelal te gaan om jonge kinderen die van de basisschool naar het voortgezet onderwijs zijn gegaan en derhalve nog vrij onervaren zijn. Zeker in de wintermaanden is er een grote kans dat ze met duisternis weg gaan en bij duisternis weer naar huis gaan en dat geeft extra risico. En 's avonds gaan ze ook nog vaak bij vriendjes langs of naar een vereniging."
Inrichtingseisen
Het bleek hierbij al snel dat Nederland nagenoeg geen eisen stelt aan de zichtbaarheid van een fiets, de zogfenoemde inrichtingseisen. "Rij je 's avonds op een fiets dan moet er een voor- en een achterlicht op zitten, maar aan die lampen zelf worden geen eisen gesteld. Die wegwerplampjes zoals ik ze maar even noem, die je voor een paar euro overal kunt kopen, zijn dus voldoende. Wettelijk klopt dat, maar dat zijn ze natuurlijk niet. Vroeger had je eisen ten aanzien van de lichtopbrengst, hoe ver een voorlamp de weg moest beschijnen en had je ook een voorschrift over een gedeeltelijk wit achterspatbord, maar al die voorschriften zijn gaandeweg verdwenen. En wat doen veel fietsfabrikanten, de goede niet te na gesproken? Die maken een mooie fiets, kijken naar de wettelijke eisen en gaan vervolgens in China shoppen. En ouders kijken er ook niet naar. Sterker, die zijn zich vaak daar helemaal niet van bewust."
Materiaal
Nu gaat het in bovenstaand voorbeeld over het voor- en achteraanzicht, waarbij volgens Smits absoluut veel winst is te halen. Wat hem betreft wordt vandaag nog de wetgeving aangescherpt, waarvoor hij bij deze een oproep doet. Maar het (ICVL) trekt zich allereerst de flankaanrijdingen aan en daarvoor gaat het én aandacht vragen via voorlichtingsvideo's voor scholen én het heeft fluorescerend materiaal ontwikkeld dat op een fiets kan worden aangebracht. "Dit breng je eenmalig aan en is van dusdanige kwaliteit dat het er niet na één winter weer af ligt", aldus Smits, die natuurlijk hoopt dat het materiaal veel wordt besteld. "Ieder verkeersslachtoffer dat we hiermee kunnen voorkomen is grote winst. En het zou helemaal mooi zijn als dit politiek wordt opgepakt en leidt tot betere inrichtingseisen voor fietsen in het algemeen."