Met rijhulpsystemen wordt het verkeer veiliger
Rijhulpsystemen zijn niet meer weg te denken. Of je nu wilt of niet, feit is dat er steeds meer komen en feit is ook dat ze de verkeersveiligheid verhogen. Die conclusie trekt althans het Verbond van Verzekeraars na eigen onderzoek bij zogenoemde tweezijdige ongevallen (ongevallen waarbij twee partijen botsen).
Ruim 72 procent van de personenauto’s van vijf jaar en jonger in 2019 heeft de beschikking over cruisecontrol en slechts 3 procent heeft een omgevingscamera. De systemen waarnaar het Verbond van Verzekeraars onderzoek deed, vallen uiteen in vier categorieën. De eerste bestaat uit systemen ter ondersteuning van de snelheid van het voertui,g waaronder Adaptive Cruise Control (ACC), Autonoom noodremsysteem (AEB), Cruise Control (CC), Forward Collision Warning (FCW) en Achteropkomend verkeer-waarschuwing (RCW).
De tweede categorie zijn systemen ter ondersteuning van het sturen, waaronder Dodehoekwaarschuwing (BSW), Lane Departure Warning (LDW), Lane Keep Assist (LKA), inclusief Lane Centering en Active Blindspot. De derde categorie zijn systemen die de toestand van de bestuurder herkennen, zoals Vermoeidheidsherkenning. En tot slot zijn er systemen die enkel bij bijzondere verrichtingen gebruikt worden en overige systemen, waaronder Assisted Parking, inclusief parkeercamera’s en geluidsindicaties, Automatic Parking waarbij de auto zelfstandig kan (file)parkeren, omgevingscamera en verkeersbordherkenning (TSR), inclusief Speed Limit Information Function (SPLIF).
Verkeersveiligheid
Uit het onderzoek blijkt dat de ADAS fors bijdragen aan de veiligheid op de weg. Sommige van deze systemen verlagen de kans om betrokken te raken bij een ongeval zelfs met tot wel twee derde (circa 67 procent) ten opzichte van auto’s zonder rijhulpsysteem. De twee systemen die het meest bijdragen aan de verkeersveiligheid zijn de zogeheten ‘lane keep assist’ en de ‘achteropkomend-verkeerswaarschuwing’. De kans op een ongeval wanneer je ‘lane keep assist’ niet hebt, is tot wel drie keer zo groot ten opzichte van wanneer je dit systeem wel hebt. Dit rijhulpsysteem zorgt ervoor dat je binnen de witte belijning op de weg blijft door actief mee te sturen en maakt daardoor de kans dat je tegen een andere auto aanrijdt een stuk kleiner.
Ook de ‘achteropkomendverkeerswaarschuwing’ verkleint de kans op een ongeval, met tot wel meer dan 50 procent ten opzichte van weggebruikers die dit niet hebben door o.a. door de bestuurder te waarschuwen voor snel aankomend achteropkomend verkeer. Maar ook alle andere systemen, met uitzondering van assisted parking en cruisecontrol, laten lagere ongevalskansen zien.
Niet veiliger
Er is ook iets bijzonders aan de hand. Assisted parking en cruisecontrol - de systemen die het meest voorkomen in auto’s - leveren juist een geringe bijdrage aan de verkeersveiligheid. Dus: autofabrikanten vinden dit belangrijk, maar veiliger wordt het er niet op.
Heldere instructie is het derde onderdeel. Leg uit wat ADAS wel en niet kan
Adaptive versus gewoon
Interessant is ook het onderscheid tussen adaptive cruisecontrol en de reguliere cruisecontrol. De adaptieve variant (die zelfstandig afstand houdt tot de voorganger) verlaagt de kans op een ongeval, terwijl de reguliere variant (die alleen de snelheid constant houdt) de ongevalskansen juist lijkt te verhogen. Een verklaring kan zijn dat deze systemen niet als primair doel hebben om verkeersveiligheid te vergroten, maar juist gebruiksgemak vooropstaat. Dat zien we bijvoorbeeld ook bij het autonoom noodremsysteem. Dit systeem is met name ontwikkeld om de ernst van een ongeval te beperken: het grijpt pas in als een aanrijding niet of nauwelijks meer te voorkomen is (immers: als het eerder zou ingrijpen, zou het systeem ook ongevallen kunnen veroorzaken door op onverwachte momenten te gaan remmen en daarbij aanrijdingen van opkomend verkeer te veroorzaken). Een andere verklaring kan liggen in het feit dat we niet weten of een rijhulpsysteem aan stond ten tijde van een ongeval en of dit systeem ingreep. Van sommige systemen weten we dat deze uitgeschakeld kunnen worden of zelfs actief ingeschakeld moeten worden. Voor andere systemen geldt dat ze niet of zeer lastig uit te schakelen zijn.
Achteropkomen
Kijken we naar tweezijdige ongevallen waarbij sprake is van personenschade, dan zien we bijvoorbeeld dat het hebben van Lane Keep Assist de kansen op een ongeval met letsel met tot wel meer dan de helft reduceert. Ook bij de ‘achteropkomen-verkeerswaarschuwing’ is er een duidelijk effect. Opvallend hier is dat, naast cruisecontrol en Assisted Parking ook Automatic Parking geen positieve bijdrage lijkt te leveren.
Daarnaast is de rol van vermoeidheidsherkenning interessant. Dit systeem lijkt niet van invloed te zijn op het voorkomen van ongevallen waardoor letselschade ontstaat. Een mogelijke verklaring kan zijn dat vermoeidheidsherkenning vooral bijdraagt aan het voorkomen van eenzijdige ongevallen.
Conclusies
De belangrijkste conclusie is dat de meeste rijhulpsystemen veiligheidsverhogend werken. Dat betekent dat personenauto's uitgerust met rijhulpsystemen een kleinere kans - de kans om betrokken te raken bij een ongeval daalt met twee derde tot de helft - hebben om betrokken te raken bij een tweezijdig ongeval dan personenauto's zonder dergelijke systemen. Ongevallen op de weg kosten de maatschappij bij elkaar nu zo’n 17 miljard euro per jaar. Dit cijfer kan flink naar beneden door gebruik van bepaalde rijhulpsystemen.
Aanbevelingen
Er zijn ook aanbevelingen die ertoe kunnen leiden dat ADAS breder worden toegepast:
- Creëer de juiste randvoorwaarden om het gebruik van rijhulpsystemen verder te faciliteren. Een belangrijk onderdeel daarvan is eenduidige communicatie en definities zoals die staan in het ADAS ‘woordenboek' zoals dat te vinden is op www.adasalliantie.nl. "We roepen alle partijen in de sector (autofabrikanten, dealers, rijscholen, wetgever, verzekeraars etc.) op deze geharmoniseerde begrippen te gebruiken, om daarmee op eenduidige wijze te communiceren”, aldus het Verbond.
- Ook een centrale registratie van voortuigen die met ADAS zijn uitgerust is een aanrader. In het kentekenregister van de RDW wordt deze informatie (nog) niet vastgelegd. Omdat de systemen nog niet verplicht zijn is vaak lastig te achterhalen welke systemen precies op welk voertuig aanwezig zijn. Met een centrale registratie kunnen herstellers voordat zij aan de reparatie van een auto beginnen, moeiteloos checken of het voertuig is uitgerust met ADAS, zodat ze daar rekening mee kunnen houden bij de (de)montage en kalibratie. Ook kunnen consumenten bij de aanschaf van een gebruikte auto makkelijk nagaan met welke rijhulpsystemen de auto is uitgerust.
- Heldere instructie is het derde onderdeel. Leg uit wat ADAS wel en niet kan. Het Verbond: “Als berijder is het van belang goed te weten wat de systemen wel en niet kunnen. Hierin zien we een belangrijke rol voor importeurs en fabrikanten. Zij kunnen zorgen voor de juiste informatie en instructies omtrent de rijhulpsystemen. Alle partijen die met auto’s werken, van monteurs tot showroommedewerkers, moeten weten welke ADAS er zijn, wat het doet en hoe ermee moet worden omgegaan. Dat betekent ook dat consumenten bij aflevering van de auto een duidelijke uitleg moeten krijgen over de bediening en inschakeling van de systemen. En aan de andere kant is het natuurlijk ook belangrijk dat de klant zich er zelf in verdiept en actief om uitleg vraagt.”
- Vervolgonderzoek zou zich kunnen richten op de ernst van het ongeval (door schadebedragen mee te nemen), de interactie tussen rijhulpsystemen en een verfijndere analyse over of systemen standaard aan- of uitstaan, of (gemakkelijk) uit te schakelen zijn. Daarnaast kan het interessant zijn de interactie tussen mens en machine (vanuit gedragsperspectief) verder te onderzoeken.
- Dit onderzoek laat zien dat ongevalsdata een grote bijdrage kunnen leveren aan effectief verkeersveiligheidsbeleid. Er zijn echter nog veel meer relevante data beschikbaar, die op dit moment nog niet voor het verbeteren van verkeersveiligheid ontsloten worden. Denk aan voertuigdata, de EDR (zwarte doos in de auto) of data van de spoedeisende hulp. We roepen de overheid op om een breder gebruik mogelijk te maken.