CBR en rijscholenbranche
zijn tot elkaar veroordeeld
De rijscholenbranche staat in brand. Dat is wel vaker het geval geweest, maar nog nooit eerder waren de vlammen zo hoog en de hitte zo intens. Covid-19 is de boosdoener. Hierdoor is een stuwmeer ontstaan met ruim 600.000 examens die moeten worden ingehaald, waardoor de branche een enorme achterstand moet inlopen en dan speelt ook nog mee dat in elk geval tot 21 april geen theorie-examens kunnen worden afgenomen. Elke dag die daarbij komt, betekent grotere problemen. Het CBR kwam daarom met een voorstel aan de branche dat de gemoederen behoorlijk bezighoudt. Op deze pagina’s publiceren we feiten, meningen en reacties die een goed licht laten schijnen over de situatie.
Het CBR zit met de handen in het haar en is niet in staat om de problemen met het enorme stuwmeer met meer dan 600.00 examens die moeten worden ingehaald zelf binnen de hiervoor afgesproken termijnen van 7 weken voor een 1ste B-examen en 5 weken voor een herexamen op te lossen. Dit is een uitdaging van iedereen in de branche, zoveel is wel helder.
Dit blijkt duidelijk uit het ‘Plan van aanpak Taskforce Examenafname’ dat het CBR heeft opgesteld. “COVID-19 heeft een grote maatschappelijke en economische impact. Vele sectoren worden geraakt, waaronder de rijschoolbranche en in het verlengde daarvan de examinering bij het CBR. Door het stilleggen van de dienstverlening van het CBR en de branche gedurende bijna 5 maanden is een stuwmeer aan kandidaten ontstaan die aan de rijopleiding willen beginnen of deze willen afronden en een examen willen doen bij het CBR. Het wegwerken van dit stuwmeer aan kandidaten is een maatschappelijk vraagstuk dat de inzet vraagt van alle betrokkenen”, is het CBR helder over de problemen.
De cijfers
Eerst maar even de cijfers die in het plan van aanpak worden genoemd. Jaarlijks neemt het CBR zo’n 1,5 miljoen examens, toetsen en rijtesten af. Door de eerste lockdown konden ruim 300.000 examens, toetsen en rijtesten niet doorgaan, waarna tussen mei en medio december - het moment dat de tweede lockdown werd aangekondigd - het CBR 120.000 theorie- en praktijkexamens extra afnam door onder meer verruiming van openingstijden en veel overwerk. Er was uitzicht op een betere situatie, maar de tweede lockdown heeft alles tenietgedaan. Of nog erger: de problemen zijn er alleen maar groter door geworden. Door de tweede lockdown die ruim 12 weken duurde, is het aantal in te halen examens, toetsen en rijtesten verder opgelopen tot meer dan 600.000. Dit zijn, aldus het CBR, deels gereserveerde examens die als gevolg van corona uitgesteld zijn en deels nog niet geplande examens die onder normale omstandigheden hadden kunnen plaatsvinden. “Deze in te halen examens komen, als de marktvraag gelijk blijft, boven op de anderhalf miljoen examens die het CBR normaal gesproken in een jaar afneemt”, aldus het CBR.
Theorie- en praktijkexamens
Nooit eerder waren de vlammen in de branche zo hoog en de hitte zo intens
Er zijn twee soorten examens: de theorie- en praktijkexamens. De ruim 300.000 theorie-examens zijn volgens het CBR relatief eenvoudig in te lopen op het moment dat er weer A-AM2en B examens kunnen worden afgenomen. “Met maximale openstelling en overwerk kan de capaciteit worden verhoogd tot circa 200% van normaal. Hiermee kan voor het einde van 2021 de doorlooptijd weer binnen maximaal 4 weken voor een theorie B-examen zijn. Maar helemaal zeker is dit niet. “Een en ander is wel afhankelijk van of en wanneer beperkende maatregelen (bijvoorbeeld aantal mensen in een zaal) worden opgeheven”, aldus het CBR.
Stuwmeer
Bij de praktijkexamens, met een stuwmeer van ruim 290.000 in te halen examens, is de situatie anders. Het CBR schenkt klare wijn: “Door het een-op-een-karakter zal het zonder verdere maatregelen nog mogelijk tot 2026 duren voordat de extra examens zijn ingehaald en de reserveringstermijnen weer binnen KPI (de zogeheten kritieke prestatie-indicator. Voor het eerste praktijkexamen B is dat een reserveringstermijn van zeven weken en voor een herexamen vijf weken).
Oplopen
Met de ophoping van examens lopen de reserveringstermijnen voor de praktijkexamens op. Vanaf de herstart in maart 2021 is de verwachting dat de reserveringstermijnen kunnen oplopen tot 15-20 weken, met uitschieters die daar bovenuit komen. De exacte reserveringstermijnen zijn pas vast te stellen een aantal weken na de herstart. Overigens gelden deze reserveringstermijnen voor de ‘particuliere’ praktijkexamens (met name A, AM, en B). Voor de categorieën C en D (vrachtauto en bus) is de problematiek veel kleiner en is de verwachting dat examens voor deze categorieën momenteel alweer aan de KPI voldoet. Het CBR zal in de uitvoering voorrang geven aan beroepsexamens, en coulance/spoed toepassen voor schrijnende gevallen.”
Grote maatschappelijke impact
Het CBR constateert op basis van deze getallen dat dit eigenlijk niet kan: de situatie heeft een grote maatschappelijke impact: “Mensen hebben het rijbewijs nodig voor werk, school of stage, mantelzorg of mobiliteit in brede zin. Een groot deel van de kandidaten die te maken krijgt met de langere reserveringstermijnen zijn jongeren die door COVID-19 al onevenredig hard worden geraakt. Bij de rijschoolbranche kan het op zijn beurt tot ophoping van leerlingen leiden waardoor zij mogelijk niet het maximale aantal leerlingen op kunnen leiden die de markt biedt. Deze situatie is onwenselijk.”
Hand aan de ploeg
En daarom moet er iets gebeuren. De hand aan de ploeg. De situatie is bekeken door een crisisteam dat ‘Taskforce examenafname’ is genoemd en dat als opdracht heeft om maatregelen uit te werken die deze inhaalslag kunnen realiseren. En de lat ligt daarbij hoog: “Het streven is om in januari 2022 een gemiddelde reserveringstermijn voor de particuliere praktijkexamens te bereiken van 10–14 weken, en aan het einde van 2022 weer een gemiddelde reserveringstermijn van 7 weken.
Twee knoppen
Het CBR heeft op basis van gesprekken met medewerkers, de rijschoolbranche en met jongeren (want om hen gaat het) daarom het plan opgevat om aan twee knoppen te draaien: meer capaciteit om examens af te nemen en minder instroom aan examens. Het eerste onderdeel is het pakkie-an van het CBR. Dat gaat 100 examinatoren extra werven bovenop de 570 examinatoren die er al zijn, 67-plussers worden behouden en anderen die al met pensioen zijn worden teruggevraagd en het wordt mogelijk gemaakt om overwerk mogelijk te maken op doordeweekse feestdagen. Daarnaast zal de opleiding van 32 reeds gestarte examinatoren -in opleiding zo snel mogelijk afgerond worden. Deze maatregelen zijn met de nodige slagen om de arm (want hoe snel vind je bijvoorbeeld 100 nieuwe examinatoren?) goed voor 63.000 extra examens dit jaar op waardoor de reserveringstermijn in 2021 met circa 4 weken wordt verminderd en in 2022 leidt dit tot 89.000 extra examens waarmee de reserveringstermijn met ongeveer 6 weken wordt verminderd. “Dit betekent dat hiermee de reserveringstermijnen ultimo 2022 tussen de 5 en 14 weken zullen liggen. De bandbreedte is groot omdat vele factoren onzeker zijn, waaronder de marktvraag.”
Instroom beperken
Maar dit is niet voldoende en daarom zoekt het CBR naar mogelijkheden om de instroom te beperken. “De problematiek vraagt de inspanningen van verschillende belanghebbenden, waaronder opleiders en jongeren. Hun medewerking is essentieel”, is het CBR helder. Er zijn hiervoor twee mogelijkheden: het verhogen van het slagingspercentage (waardoor er minder herexamens nodig zijn) en/of het tijdelijk niet aanbieden van bepaalde examenproducten (tussentijdse toets en faalangstexamen) of het verhogen van de examenleeftijd naar 18 jaar.
Zoden aan de dijk
Het verhogen van het slagingspercentage zet de meeste zoden aan de dijk en dus ligt, aldus het CBR, de focus primair op het verhogen van de slagingspercentages voor de categorie B. “De doelstelling daarbij is dat de slagingspercentages met 10%-punt stijgen. Elke stijging met 1%-punt vertegenwoordigt een vermindering van 8.000 examens op jaarbasis. De opleiders en kandidaten zijn hierbij essentieel om de instroom te beperken. Het CBR heeft de rijschoolbranche opgeroepen zich in te spannen voor het verhogen van het slagingspercentage door kandidaten goed voorbereid naar het 1e examen te laten gaan. Een verhoging van het slagingspercentage met 10%-punt levert op jaarbasis 80.000 praktijkexamens aan extra examencapaciteit op.”
Communiceren
Het CBR verplicht zich hierbij om dit te communiceren aan de klant: “Het CBR zal zich extra inzetten om in de communicatie richting kandidaten (onder andere via campagnes) te benadrukken pas examen te doen als je er ook daadwerkelijk klaar voor bent.”
Eind mei
Eind mei dit jaar wordt gekeken of een verhoging van het slagingspercentage met de gewenste 4 procentpunt is verbeterd en dan moet er ook een rapport liggen van de branche waarin, en natuurlijk goed onderbouwd, wordt aangegeven welke maatregelen er genomen kunnen worden om het slagingspercentage op te krikken naar de uiteindelijke zo innig gewenste 60 procent. Zit dat er niet in, pas dan wordt gekeken naar de andere drie opties. Wat dit kan opleveren, ook daar is het CBR helder over. “Indien de slagingspercentages onvoldoende stijging laten zien en overgegaan moet worden tot aanvullende maatregelen, zal in eerste instantie tijdelijk de tussentijdse toets worden geschrapt (per 1 juni 2021). Het streven is dit zo kort mogelijk te laten duren en voorlopig tot maximaal eind februari 2022. Dit levert in 2021 41.000 extra examens op en vermindert de reserveringstermijn met circa 3 weken. In 2022 levert dit nog eens 14.000 examens op en vermindert het de reserveringstermijn met circa 1 week. Ultimo 2022 ligt de reserveringstermijn door deze maatregel (boven op het effect van de capaciteitsverhogende maatregelen) naar verwachting tussen 3-11 weken. Wanneer de reserveringstermijn boven de 14 weken blijft, zal de maatregel verlengd moeten worden. Wanneer de reserveringstermijnen eerder onder de 10 weken komt en blijft, kan de maatregel eerder stopgezet worden.
“Wanneer het tijdelijk schrappen van de tussentijdse toets onvoldoende blijkt, dan zal tijdelijk het faalangstexamen niet aangeboden worden. De verwachting is dat hiermee op jaarbasis 12.000 examens extra kunnen worden afgenomen. Mocht dit ten slotte onvoldoende zijn, dan wil het CBR de examenleeftijd voor de categorie B tijdelijk verhogen naar 18 jaar. Deze maatregel heeft met name in de eerste maanden direct effect op de instroom van kandidaten voor examens. Op jaarbasis beperkt het de instroom met 70.000 examens. Deze kandidaten zullen zich in de jaren daarna echter opnieuw bij het CBR melden.”
