Onderzoek naar drugsgebruik in het verkeer door Team Alert
Bij drugs in verkeer gaat het om de houding van de gebruiker
Team Alert heeft een groot onderzoek gehouden naar het gebruik van drugs in relatie tot autorijden. Hierbij stond vooral de vraag centraal: waarom doen mensen dat eigenlijk, terwijl ze in principe weten dat het een verkeerde cocktail is?
In het onderzoek zijn allerlei soorten drugs in relatie tot verkeer onder de loep genomen en het is geen verrassing dat de ene drug van grotere invloed is op het rijgedrag dan de andere, maar hoe dan ook is er geen drug die niets met je doet: het is een open deur.
We nemen een aantal belangrijke conclusies door:
Attitude
Er is te zien dat deelnemers die onder invloed van drugs in de auto rijden bij alle drugssoorten die meegenomen zijn in dit onderzoek een meer positieve attitude hebben ten opzichte van rijden onder invloed van drugs dan deelnemers die niet onder invloed in de auto rijden. Voor alle drugssoorten is de effectgrootte van dit verschil groot.
De resultaten bieden veel aanknopingspunten voor het ontwikkelen van gedragsveranderingsinterventies en -campagnes.
Ervaren kwetsbaarheid
Ervaren kwetsbaarheid is de tweede gedragsdeterminant die in het onderzoek aan bod kwam. Met ervaren kwetsbaarheid werd gemeten hoe groot deelnemers de kans ervaren om een ongeluk te veroorzaken en om staande gehouden te worden voor/door het rijden onder invloed van drugs. Voor alle drugssoorten is te zien dat deelnemers die onder invloed in de auto rijden de kans om een ongeluk te veroorzaken en staande gehouden te worden voor/door het rijden onder invloed van drugs kleiner inschatten dan deelnemers die niet onder invloed in de auto rijden. De effectgrootte van dit verschil is voor alle drugssoorten groot.
Ervaren ernst
De derde gedragsdeterminant is ervaren ernst. Hiermee werd gemeten hoe groot deelnemers de ernst inschatten van het veroorzaken van een ongeluk of staande gehouden worden voor/door het rijden onder invloed van drugs. De resultaten laten zien dat voor alle drugssoorten deelnemers die onder invloed van drugs in de auto rijden verschillen van deelnemers die niet onder invloed in de auto rijden.
Bij bijna alle drugssoorten is er geen verschil tussen deelnemers die onder invloed van drugs in de auto rijden en deelnemers die dit niet doen en hun attitude ten opzichte van nuchter autorijden (o.a. “nuchter autorijden is veilig/onveilig”). Enkel deelnemers die onder invloed van speed in de auto rijden zijn negatiever ten opzichte van nuchter autorijden dan deelnemers die speed gebruiken maar niet onder invloed in de auto rijden. De gevonden verschillen zijn echter te klein om ze als effect mee te nemen in deze studie.
Ervaren barrières
Met ervaren barrières is gemeten in hoeverre deelnemers weerstand ervaren voor het gebruiken van alternatief vervoer zoals een taxi, het ov of een lift van een bekende. Deze vijfde gedragsdeterminant is opgesplitst in drie onderwerpen, namelijk privacy, betaalbaarheid en beschikbaarheid, en afhankelijkheid. De resultaten laten zien dat voor bijna alle drugssoorten deelnemers die onder invloed van drugs in de auto rijden negatiever staan ten opzichte van de privacy van alternatief vervoer dan deelnemers die niet onder invloed in de auto rijden.
Sociale omgeving
De zesde gedragsdeterminant die in het onderzoek meegenomen is, is sociale omgeving. Voor bijna alle drugssoorten schatten deelnemers die onder invloed in de auto rijden de attitude van hun partner en vrienden positiever in dan deelnemers die niet onder invloed in de auto rijden. De effectgrootte van dit verschil is voor alle drugssoorten groot, deelnemers die wel/niet onder invloed in de auto rijden verschillen hier sterk van elkaar. Enkel voor lachgas geldt dat er geen verschil is gevonden in de inschatting van de attitude van de partner tussen deelnemers die wel onder invloed in de auto rijden en deelnemers die niet onder invloed in de auto rijden. Voor beide groepen geldt dat de attitude van de partner zeer negatief wordt ingeschat.
Eigen effectiviteit
Eigen effectiviteit is de zevende gedragsdeterminant die meegenomen is in het onderzoek. Deelnemers die onder invloed in de auto rijden scoren lager op eigen effectiviteit dan deelnemers die niet onder invloed in de auto rijden. Dat wil zeggen dat zij er minder vertrouwen in hebben dat zij de verleiding van drugsgebruik kunnen weerstaan wanneer zij weten dat zij nog moeten met de auto rijden. De effectgrootte van het verschil is groot voor de drugssoorten cannabis, speed, cocaïne en combinatiegebruik. De effectgrootte is gemiddeld voor de middelen XTC en lachgas.
Impulsiviteit en sensatie
Tot slot zijn de gedragsdeterminanten impulsiviteit en sensatie zoeken meegenomen in dit onderzoek. Voor een aantal drugssoorten geldt dat gebruikers die onder invloed in de auto rijden hoger scoren op impulsiviteit dan gebruikers die niet onder invloed in de auto rijden. Dit is voor de middelen XTC, cocaïne, lachgas en combinatiegebruik het geval. De effectgrootte van dit verschil is middelmatig en dit verschil is te klein om als effect mee te nemen in deze studie. Cannabis- en speedgebruikers scoren niet verschillend op impulsiviteit.
Aanbevelingen
De resultaten bieden veel aanknopingspunten voor het ontwikkelen van gedragsveranderingsinterventies en -campagnes. Zo zijn er meerdere gedragsveranderingstechnieken die zeer relevant zijn bij het inspelen op de determinanten eigen attitude, attitude van vrienden, partner, familie en werkgever en bepaalde overtuigingen die drugsgebruikers hebben ten opzichte van alternatief vervoer. Daarnaast laten de resultaten zien dat het van belang is om in interventies en campagnes gericht aandacht te besteden aan drugsgebruikers die laag- of middelbaar opgeleid zijn. Tot slot laten de resultaten zien dat het mogelijk interessant is gedragsveranderingscampagnes en -interventies te richten op drugsgebruikers van verschillende middelen samen, omdat er een aantal gedragsdeterminanten zijn die een rol spelen bij alle middelen die meegenomen zijn in dit onderzoek.
Bron: Het grote drugs- & verkeersonderzoek, Team Alert.
