Autisme en hoorzitting Gezondheidsraad
Mijn decembercolumn over autisme en keuring maakte veel los. Rijinstructeurs willen dat keuring en rijtest van leerlingen met een autismespectrumstoornis (ASS) afgeschaft worden. Ook de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) strijdt daarvoor.
In 2013 adviseerde de Commissie Rijgeschiktheid van de Gezondheidsraad op aanvraag van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat over rijden met een autismespectrumstoornis deze keuring bij de eerste rijbewijsaanvraag te behouden. Vanwege de maatschappelijke behoefte tot actualisering vroeg het ministerie de Gezondheidsraad op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten een nieuw advies uit te brengen over de risico’s van ASS op de rijgeschiktheid en de kans dat deze risico’s zich voordoen.
Via Zoom vond daartoe op 29 januari jl. een Gezondheidsraad hoorzitting plaats rondom ASS en rijgeschiktheid met een beperkt aantal genodigden onder wie LBKR en VRB vanuit de rijschoolbranche. De visie van meerdere partijen wordt momenteel samengevoegd en beoordeeld.
CASS18+, een netwerk van BIG-geregistreerde GGZ-hulpverleners (zoals gezondheidszorg- en klinisch psychologen en psychiaters en in 2005 geïnitieerd door psychiater Kan) zet zich in voor de verbetering van de diagnostiek en behandeling van volwassenen met autisme. Zij worden geregeld gevraagd bij het maken van landelijk beleid voor volwassenen met autisme. Zo ook bij deze hoorzitting.
Op verzoek van de voorzitter van CASS18+, dr. Els Blijd-Hoogewys, mocht ik ook onderbouwd advies geven over de risico's van autisme op de rijgeschiktheid en het behouden van de verplichting voor de specialistische keuring en extra rijtest voor mensen met autisme.
Of het rijlestraject gemakkelijk verloopt is volgens mij afhankelijk van de begaafdheid. Bij normale begaafdheid, zonder comorbiditeit of persoonlijkheidsproblematiek, zijn er nauwelijks problemen. Bij erkende rijinstructeurs komen deze leerlingen probleemloos door rijtest en rijexamen. De medische keuring en de rijtest zijn overbodig.
Aan het einde van het rijlestraject is het voldoende dat de examinator de rijvaardigheid toetst.
Bij comorbiditeit ASS en AD(H)D en medicatie is onder begeleiding van een erkende rijinstructeur een normaal rijlestraject eveneens mogelijk. De rijinstructeur houdt extra rekening met de verschillen op het gebied van de informatieverwerking en aandachtverdeling.
Voor deze kandidaten kan de medische keuring nuttig zijn, maar een rijtest overbodig. De examinator toetst de rijvaardigheid.
Bij een ingewikkelde medische situatie of medicatie die de rijvaardigheid negatief kan beïnvloeden, zou m.i. voorafgaand aan het rijlestraject wel een medisch specialist moeten worden geraadpleegd.
De AVG maakt vroege identificatie van de mentale gezondheid of risicofactoren bij minder begaafde leerlingen immers onmogelijk.
Keuring vanwege bijvoorbeeld het risico op alcoholgebruik of drugsafhankelijkheid en een rijtest lijken mij dan wel zinvol. Al zou ik die rijtest graag in meerdere onderdelen opgesplitst zien. Volgens Blijd-Hoogewys richtte men zich bij de hoorzitting vooral op het bespreken van de discutabele wetenschappelijke onderbouwing.
Alle partijen vonden mensen met autisme per definitie niet een gevaar op de weg en de keuring of rijtest zoals die nu is, moet anders worden ingericht of helemaal verdwijnen.
Dat mensen met autisme anders leren en denken zegt niets over veilige verkeersdeelname. Er zijn mensen met autisme die ongelukken veroorzaken en mensen zonder autisme die ongelukken veroorzaken.
Ze zijn niet veiliger of gevaarlijker in het verkeer. Daarom is het oneerlijk dat iedereen met autisme een keuring plus rijtest krijgt. Volgens het bestuur van CASS18+ is de balans zoek tussen algemeen belang verkeersveiligheid en belang gelijke kansen. Autorijden vergt weliswaar veel van het executief functioneren, maar vooral bij het leren autorijden. Niet zozeer na behalen van het rijbewijs.
Er is onvoldoende bewijs dat automobilisten met autisme meer ongelukken veroorzaken. Jongeren met autisme hebben zelfs een laaggemiddeld aantal auto ongelukken, 45% minder snelheidsovertredingen en 83% minder rijbewijsintrekkingen.
Waar het gaat om de moeilijkheid bij het leren autorijden, vergroot een ASS-getrainde rijinstructeur als poortwachter de kans op het halen van het rijbewijs. Een gedegen scholing plus bijscholing in de vorm van intervisie is echter essentieel.
Nu maar wachten op het nieuwe advies van de Gezondheidsraad.