'Ik ben een einzelgänger, doordrammer en streber. Het gaat mij nooit snel genoeg'
Als opvolger van Thorald Rasker begon Ruud Rutten ruim zeven jaar geleden aan het voorzitterschap van de FAM. Voor velen buiten de FAM en buiten zijn vestigingsplaats Venlo was hij een onbeschreven blad, maar hij was vast van plan de brancheorganisatie van grote rijschoolondernemers op de kaart te zetten. We kunnen wel vaststellen dat dit gelukt is. Nu hij al afscheid heeft genomen, is het natuurlijk tijd voor een afscheidsinterview.
Ruim zeven jaar geleden werd je onverwacht voorzitter van de FAM. Je voorganger Thorald Rasker was al bezig met een professionaliseringsslag, maar waarom vond jij jezelf de juiste man om vanaf dan voorzitter te worden?
"Ik zat al enkele jaren in het FAM-bestuur als vicevoorzitter en was zo'n beetje de rechterhand van Thorald. Samen trokken wij op naar het CBR, IBKI, het ministerie en noem maar op. Ik heb vooral altijd mijn oren en ogen goed open gehouden. Tegelijkertijd zag ik de verdeeldheid binnen de branche en die zag ik ook voorbijkomen in de gesprekken met het ministerie, CBR en IBKI. Onderling overleg was er niet of nauwelijks. Er werd vooral argwanend naar elkaar gekeken. Ik voelde: dit kan anders. Waarom al die argwaan? Ja, zelfs vijandigheid naar elkaar toe. Er was helaas bij alle partijen onderling totaal geen vertrouwen in elkaar. Laat staan dat er een wij-gevoel was."
Hoe ervoer je de FAM destijds en wat wilde je vooral veranderen?
"De FAM is bij mij vanaf dag 1 een enorme toegevoegde waarde geweest. De FAM was en is nog steeds als een warm bad. Ik heb enorm geleerd in de beginjaren van onder meer Jan ter Beek en Leen van Maren. Binnen de FAM werd en wordt nog steeds veel gedeeld. Ik wilde ook hier graag mijn steentje aan bijdragen."
"Eigenlijk wilde ik toen helemaal niks veranderen. Later, toen we ons meer en meer gingen profileren als brancheorganisatie, wilde ik dat we ons echt gingen gedragen als brancheorganisatie. Ik vond dan ook dat het zogenaamde vetorecht waarbij één lid het lidmaatschap van een andere rijschoolhouder kan tegenhouden, niet past bij een brancheorganisatie."
In de beginjaren trok je veel op met Petra Knol en Wim Weijers, maar op een gegeven moment werkte je meer solitair. Wat was daar de reden van?
'Ik heb de branche zien veranderen van los zand naar een eenheid'
"Petra kon het naast het samen met haar man drijven haar eigen bedrijf en later met haar vervelende ziekte niet meer bolwerken. Wat Willem betreft vind ik het nog steeds jammer dat hij zelf besloten heeft om te stoppen met zijn bestuurstaken."
"Wij waren met zijn drieën een team. En dat meen ik uit de grond van mijn hart. Petra was mijn 'kennisinstituut' als het ging om beroepsopleidingen. Bij CCV hoefde ik niet te praten, dat liet ik graag aan Petra over. En Petra kwam altijd met feiten, ervaring en kennis en dit werd gewaardeerd. Ook Willem had en heeft nog steeds veel kennis en hij zorgde ook dat er altijd wat interessants op de agenda stond waar FAM-opleiders beter van werden. Ook ging Willem mee naar IBKI, het branchevoorzittersoverleg (BVO) en het ministerie. Omdat Willem zelf lokaal in de politiek actief was, heb ik daar veel profijt van gehad. En ja, ik ben een einzelgänger, doordrammer en strever. Het gaat mij nooit snel genoeg. Dit speelt niet altijd in mijn voordeel, dat weet ik. Maar het is wel de aard van het beestje. Nee bestaat bij mij niet of nauwelijks."
Op het moment dat beiden niet meer aan je zijde stonden, had je ook kunnen zeggen: ook ik ga het nu rustig aan doen, maar je gooide er vooral een schepje bovenop. Is dat tekenend voor de mens Ruud Rutten?
"Ja, dit is Ruud Rutten ten voeten uit. Wat ik doe, doe ik goed en nooit half. Of ik nu voorzitter ben van de lokale rijschoolbranche, een functie heb bij de carnavalsvereniging of bij de voetbalclub in het dorp, ik geef altijd alles. Ook in mijn eigen bedrijf eis ik veel van mijzelf, maar ook van mijn medewerkers. Maar binnen de rijschoolbranche rook ik ook de mogelijkheden. Ik ben een mensenmens, een verbinder, en zag ook hier weer mijn kansen. En als je mij wil tergen moet je vooral roepen: 'Er verandert toch niks.'
Kun je ongeveer aangeven wanneer je het gevoel had: nu gaat het de goede kant op met de FAM?
"Met de FAM gaat het al decennia goed. Hier heb ik een steentje aan bij gedragen, maar de FAM is al meer dan 40 jaar een hechte club. De FAM heeft vele bestuurders gehad die hier aan gebouwd hebben en bijna nooit was er verloop in het aantal leden. Wat ik wel steeds getracht heb, is om er vooral voor te zorgen dat in iedere commissie de juiste mensen op de juiste stoel zitten. Waardering en gehoord worden bereik je met kennis en samenwerking. En juist deze twee items zijn binnen de FAM ruim vertegenwoordigd. Ik durf gerust te zeggen dat nergens zo veel kennis en specialisme zit als bij de FAM. Dit maakt de FAM, samen met de sfeer, fysiek vergaderen, starten met een lunch en eindigen met een diner, uniek. Een voorbeeld is het elk jaar door minimaal vijftig personen bezochte FAM-symposium, waar werk en ontspanning gelijk verdeeld is, wat bijdraagt aan de eenheid en sfeer."
Heb je binnen de FAM weleens weerstand gehad tegen het feit dat je zo vaak op de voorgrond trad of kreeg je louter complimenten?
"Nee, niet echt. Of niemand heeft het tegen mij uitgesproken. Maar ik denk dat iedereen het wel prima vond. Ieder lid had en heeft de handjes vol aan zijn eigen toko en liet mij mijn gang gaan. Dat maakte het voor mij ook wel een stuk makkelijker, om eerlijk te zijn. Want met mekkeren achteraf kan ik niks. Ik ben altijd bereikbaar, sta altijd klaar voor mijn leden, maar óf je praat mee op een vergadering óf je belt me, maar niet achteraf lopen zeuren of piepen. Ook hierin kreeg ik altijd de volle steun van mijn achterban."
De FAM is er voor grote rijscholen. Ongetwijfeld zal je in bijvoorbeeld bij het BVO over zaken hebben moeten beslissen waar de grote opleiders niet blij mee zullen geweest. Heb je daar een voorbeeld van en hoe heb je dat dan verkocht naar je achterban?
"Dat is zeker gebeurd en gebeurt nu nog. Maar allereerst zit je niet in overleg voor jezelf, of voor de grote of kleine rijscholen, maar voor de totale branche. Als je dit samen steeds weer voor ogen blijft houden, kom je er altijd uit met elkaar. Pak het item machtigen voor zowel theorie als praktijk. Op zich een draak voor de grote opleiders. Wij willen onze kandidaten ontzorgen. Wij willen maatwerk leveren, van de inschrijving tot het slagen. Dat betekent dat we willen sturen en plannen. Bij de praktijk belemmert deze maatregel ons, met name bij dagopleidingen zoals E achter B. Dit vertraagt enorm bij het maken van totale planningen voor het ontzorgen van onze kandidaten en opdrachtgevers. Ik probeer dit daarom duidelijk uit te leggen aan mijn leden. Dit is een onderdeel van de professionalisering van de branche. Op de lange termijn moet dit resultaat opleveren voor ons allemaal. Maar het meest geraakt door deze regels zijn de grote opleiders die hun kandidaten en opdrachtgevers willen ontzorgen."
Hoe heb je de branche zien veranderen de afgelopen zeven jaar?
"Nu zal iedereen roepen, daar heb je hem weer, het vriendje van het CBR, maar ik zeg het toch: ik heb de branche zien veranderen van los zand naar een eenheid. Vanaf Susi Zijderveld als oud-directeur bij het CBR is er een kentering gekomen, maar ook de branchevoorzitters en bestuurders zijn enorm naar elkaar toe gegroeid. Ze hebben de handen ineengeslagen en vanaf dat moment wordt er samengewerkt en samen opgetrokken. Niet meer over elkaar praten, maar met elkaar. Ook met Petra Delsing en René Verstraeten was er een prima werksfeer. Wat we misten was daadkracht en betrokkenheid vanuit Den Haag en ook die hebben we gekregen de laatste paar jaren. Deze minister, en vergeet ook haar team met medewerkers niet, zijn aan de slag gegaan en hebben ons het vertrouwen gegeven om samen te werken aan een mooie toekomst. En eerlijk is eerlijk, Jan Jurgen Huizing en Alexander Pechtold kwamen als geroepen en kwamen exact op het juiste moment bij het CBR binnen. Hun visie en openhartigheid, maar natuurlijk ook de ingangen en daadkracht naar het ministerie toe, is een grote plus. Dit alles heeft ervoor gezorgd dat we enorme stappen hebben gemaakt."
Je hebt enorme bakken drek over je heen gekregen als je weer eens ergens voor op de barricades sprong en misschien ben je zelfs onderweg vrienden verloren. Heb je nooit gedacht: waar doe ik het allemaal voor, ik ben er nu wel klaar mee?
"NEE! Niet met mijn werk als FAM-voorzitter en zeker niet als kartrekker van Samen Sterk. Man, wat heb ik allemaal mogen meemaken in mijn carrière. Mijn contacten, mijn netwerk, noem maar op, ik had dit niet willen missen. ik ben een verbinder en mensenmens. Ik ben met niks begonnen en als ik terugkijk kan ik toch alleen maar trots zijn, of niet soms? Ik haal mijn waardering uit de samenwerking met vakbroeders, collega-organisaties en het thuisfront. Als je zo'n traject als Samen Sterk ingaat als ik weet je drommels goed waar je aan begint. Ik wist dat ik niet alleen vrienden ging maken, maar kijk eens even om je heen. Iedereen zit met elkaar aan tafel: de branche, uitgevers, opleidingsinstituten, CBR, IBKI, het ministerie en iedereen met maar één doel: De branche is onze branche en daar moeten we ons hard voor maken."
Wat vind je van die verharding van standpunten op bijvoorbeeld social media?
"Het sterkt me in mijn mening en gevoel en geeft aan dat we op de goede weg zijn. Ik ben gevoelig en sta open voor iedereen die kritiek heeft op mij of op mijn collega-organisaties. Ik ga met iedereen het gesprek aan. Geen probleem. Duizenden kilometers heb ik de afgelopen jaren gereden om het verhaal van Samen Sterk te verkondigen. En kom op zeg: die groep Facebookaanhangers die mij of anderen een NSB'er of nog erger noemen, bewijzen daarmee dat ze niet geschikt zijn om kinderen vanaf 15 jaar op te leiden toch? De types die steeds weer afgeven op mij, het CBR, het ministerie of bestuurders van andere brancheorganisaties die altijd voor de branche klaarstaan, kunnen we missen. Gelukkig zijn ze zwaar in de minderheid."
Ik neem aan dat de Alliantie Samen Sterk het mooiste werk is dat je hebt geleverd of zijn er nog meer resultaten waar je supertrots op bent dat je die hebt bereikt?
"Er is nog steeds geen eindresultaat, maar ik ben ervan overtuigd dat dat er gaat komen als we zo doorgaan. En man, wat heb ik veel meegemaakt en geleerd. En nog steeds. Neem iemand als Roland van Roermund die constant zorgde voor een perfecte balans, dat is toch mooi. Soms op het scherpst van de snede hield hij iedereen bij de les en daar waar nodig zette hij mensen op hun nummer."
Kun je iets vertellen over de dag dat Alexander Pechtold voor het eerst bij een vergadering zat bij de Alliantie? Ik heb me laten vertellen dat dat dat een cruciaal moment was?
"Alexander Pechtold was voor het eerst aanwezig op die dag. Ik vroeg hem om zijn mening te geven, waarop hij zei: “Wil je dat ik eerlijk ben of heb je liever dat ik met meel in de mond praat?” Het eerste werd het en hij was eerlijk en openhartig. Iedereen ging daarna teleurgesteld naar huis en gaf aan dat het een flutvergadering was. We waren totaal niet opgeschoten en de agenda was volledig overhoop gegooid. Onderweg naar Venlo dacht ik nog, en dat meen ik echt: had ik die Pechtold maar een heel pak meel door zijn strot geduwd. Twee weken erna bleef het rustig en ook ik was even van slag. Maar wat bleek? Deze vergadering had het hele traject in een stroomversnelling gebracht. We gingen daardoor totaal anders denken. We werden concreet en vooral duidelijk met waar we naartoe wilden. Dit kenmerkt wat mij betreft Alexander Pechtold. Open, eerlijk en recht door zee. Hij zei tegen mij: “Ruud, als het waggelt als een eend en kwekt als een eend, dan is het een eend, punt uit.”
Kun je nog een keer aangeven waarom het zo belangrijk is dat Samen Sterk er is gekomen en zaken in beweging heeft gezet?
"Samen Sterk komt uit mijn hart. Ik en iedereen binnen de Alliantie doen dit niet om rijscholen te pesten. Wij vinden dat er eindelijk eens duidelijke richtlijnen moeten komen voor rijinstructeurs en rijschoolhouders. Mijn uitgangspunt is nog steeds: neem afscheid van het kaf en beloon het koren. Met belonen bedoel ik écht belonen. De waardering voor een rijschoolhouder en instructeur is ver onder het niveau van waar we recht op hebben. Kom op zeg, toen corona uitbrak waren ze ons in Den Haag eerst vergeten en daarna stonden we nog onder de escortservice ingedeeld. Moordende concurrentie zorgt ervoor dat ik mijn mensen allemaal in loondienst niet echt kan geven wat ze toekomt. Ik moet alle zeilen bijzetten om ze een salaris te bieden dat geen recht doet aan hetgeen ze presteren. Ze zijn verzekerd en ik spaar voor een pensioentje. De verhoudingen met andere beroepen is volledig zoek. Een zzp'er moet vaak nog harder concurreren en prijsvechten voor een kleine boterham. Zij zien vaak af van een pensioen omdat het niet betaalbaar is. Ze zijn aangesloten bij een broodfonds, wat een noodfonds is. Kom op zeg, dat willen we toch niet meer in 2020."
Wat zou je nu nog voor de Alliantie willen doen?
"Het traject naar een goed einde brengen en samen met de leden en de rest van de 15.000 rijinstructeurs zeggen: zo, dit staat als een huis. Hier kunnen onze opvolgers mee verder. Maar ik zou het vooral fijn vinden als we straks met iedereen die zijn steentje heeft bijgedragen op de foto kunnen en dat we kunnen zeggen: dit team heeft geknokt en gewonnen en heeft laten zien dat het wel anders kan. Want dat verdienen ze allemaal."
Onlangs zat je met de Emile Roemer rond de tafel. Heb je hem nog andere aanbevelingen gedaan dan dat er in het eindverslag van de Alliantie staat?
"Op het moment dat ik dit schrijf, heb ik pas een TEAMS-overleg gehad met Emile Roemer. Er staan er in december nog een paar op de agenda. Wat ik hem meegeef is het volgende: maak het je niet te moeilijk. Er ligt een document als uitgangspunt en zorg dat daar, waar nodig, nog aan geschaafd wordt. Maar zorg dat dit verhaal en alle inzet een staart krijgt. Laat het ministerie doen wat wij niet kunnen doen. Certificeren! En laat datgene dat de branche zelf kan doen bij de branche liggen. Ook wij moeten als organisaties nu ballen tonen en doorpakken."
Je afscheid is met de verkiezingssoap niet helemaal lekker gelopen en je nam zelfs eerder afscheid dan was voorzien. Heb je daar een nare bijsmaak van?
"Heel duidelijk en eerlijk: ja. Laat ik duidelijk zijn dat niemand binnen het FAM-bestuur daar enige schuld aan heeft. De fout lag in eerste instantie bij het stembureau. Daarna gebeurde er in korte tijd zo veel waardoor de situatie alleen maar onduidelijker en onwenselijker werd. Het bestuur heeft wat mij betreft nu het enige juiste besluit genomen. Dat is wachten tot het mogelijk is om weer fysiek bij elkaar te komen en daar klare wijn schenken. Om alle schijn niet tegen te krijgen en niet over mijn eigen graf heen te gaan regeren, heb ik het besluit genomen om mijn taak als voorzitter neer te leggen. Ook dit weer puur voor de rust en de toekomst van de FAM."
Welke nieuwe voorzitter het ook wordt: hoe vind je dat je de FAM achterlaat?
"Goed. De FAM groeit en bloeit al jaren. Tegenwoordig kun je makkelijker FAM-lid worden en dat zorgt voor groei. En er staat een bestuur dat klinkt als een klok. Jong, dynamisch en kundig. Mijn opvolger heeft een mooi team klaarstaan."
Blijf je überhaupt nog op een of andere manier actief binnen de FAM?
"Zeg nooit nooit. Wanneer de FAM mij nodig heeft, zal ik er zijn. Dit geldt voor de hele branche trouwens. Maar niet meer zo intensief als de laatste jaren."
Je kunt je nu onder andere weer meer richten op je bedrijf. Heeft dat weleens geleden onder je werkzaamheden voor de FAM?
"Ja. Ik ben met name de laatste jaren veel weggeweest. Ik heb gelukkig een prima team dat goed functioneert onder de huidige leiding. En als ik er ben, zit ik er midden tussen. Dat vind ik heerlijk. Alles meekrijgen wat er aan de telefoon en aan de balie gebeurt. Maar ik ben te vaak niet de verbinder geweest die ik buiten de deur wel was."
Heb je nu ook tijd voor nieuwe dingen, voor nieuwe hobby's misschien?
"Ja ik wandel graag met ons hondje. Ik ben ook begonnen met golflessen. Maar geen gezeur van mijn kant hoor. Ik heb mijn hele leven mijn werk prima gecombineerd met het aangename van het leven. En uiteraard hoop ik dit met mijn vrouw nog vele jaren te mogen doen. Weet je wat me leuk lijkt? Straks alle contacten, leden enz. een keer te ontmoeten in een totaal andere setting. Ergens op het terras bij een lunch of een borrel en dan terugkijken. En hopelijk komt de tijd snel weer terug dat we weer op vakantie kunnen, want ook daarvan genieten wij enorm."
Jij hebt meerdere keren gezegd dat jouw vader altijd volhield dat de branche toch nooit zou veranderen. Zou je vader trots zijn op het feit dat zijn zoon nu toch zaken in beweging lijkt te hebben gezet die de branche definitief lijken te veranderen?
"Ik twijfel. Mijn vader zou zeker trots zijn op mij en ons bedrijf. Maar hij was een nuchter mens en hield niet van al deze bombarie. Hij werkte keihard, was een Bourgondiër, maar ook iemand die het graag klein hield."
