Samen Sterk: het gaat nu om draagvlak in de branche
Draagvlak in de branche creëren. Dat is de opdracht waar de stakeholders die samen de Alliantie Samen Sterk vormen nu voor staan. Dat zegt niet alleen kartrekker Ruud Rutten, maar lees je ook tussen de regels door bij reacties van de Kamerleden Remco Dijkstra (VVD) en Rutger Schonis (D66). Dit is de laatste kans op een professionele branche en het is vooral van groot belang dat rijschoolhouders zich verenigen.
Gas op de plank met de aanbevelingen die de Alliantie Samen Sterk heeft gedaan. Dat is de intentie die D66-Kamerlid Rutger Schonis heeft met een oproep aan minister van Nieuwenhuizen om voor 1 september te reageren op het rapport. Een meerderheid in de Kamer is hier voorstander van, zo bleek een week nadat Samen Sterk het eerste verslag had overhandigd aan minister Van Nieuwenhuizen van I&W. Bij de overhandiging aan de minister vorige week bleek al dat het einddocument bij de Kamerleden die Verkeer doen, op veel sympathie kan rekenen. En het bleef, zo bleek bij de behandeling in de vaste Kamercommissie van Infrastructuur en waterstaat, niet bij woorden alleen. Schonis vroeg de minister om voor 1 september te reageren, vond daarbij de leden Remco Dijkstra (VVD) en Laçin (SP) aan zijn zijde, en vervolgens was hier een meerderheid voor te vinden. Eerste conclusie: de rijscholenbranche doet er serieus toe in Den Haag.
De tweede conclusie is dat de partijen die samenwerken in Samen Sterk zich de komende weken tot het uiterste moeten inspannen om in de branche draagvlak te creëren voor de vergaande plannen. Als de branche dit niet oppakt en als er niets gebeurt, dan wordt de sector teruggeworpen in de tijd. En dat niet alleen: als Kamerleden doorhebben dat het plan niet door de branche wordt gedragen en ook als blijkt dat rijschoolondernemers zich niet aansluiten bij een van de brancheorganisaties of er op een andere manier blijk van geven zich te willen verenigen, dan zal deze laatste kans stuklopen en blijft het bij goede bedoelingen alleen. En dat is natuurlijk niet de bedoeling, laat Ruud Rutten weten. “De komende weken moeten we laten blijken dat we dit niet voor onszelf hebben gedaan, maar voor iedereen in de branche. We hebben A gezegd en moeten nu B zeggen. En B is dat we de branche moeten laten weten dat we openstaan voor suggesties, kritiek en noem verder maar op. Niet de stakeholders dragen dit stuk, maar de branche moet het dragen.”
Twee uitspraken
Wat Rutten betreft zijn twee uitspraken van de minister hem bijgebleven. De eerste is dat de minister heeft gezegd – voor de zoveelste keer trouwens – dat het haar zorgen baart dat er maar weinig rijschoolhouders zijn vertegenwoordigd in de brancheorganisaties. Alles bij elkaar zijn er momenteel rond 1100 rijschoolhouders warmgelopen voor een brancheorganisatie en op totaal ruim achtduizend rijscholen is dat inderdaad bedroevend weinig. En in het verlengde hiervan ligt de tweede opmerking. Die is dat de minister vurig hoopt dat meer rijschoolhouders zich de komende tijd zullen aansluiten bij een van de brancheorganisaties. Om die reden is Rutten van plan de komende tijd via onder andere plaatselijke en regionale rijschoolverenigingen langs te gaan om het verhaal te vertellen en ook speelt hij met het idee om webinars te organiseren waarmee hij het verhaal van Samen Sterk verder onder de aandacht wil brengen. In elk geval staat Rutten open voor elke suggestie, elk idee en ook elke kanttekening uit de branche die Samen Sterk sterker kan maken.
Vragen aan Kamerleden
Remco Dijkstra (VVD):'Als je serieus bent met je vak, moet je echt verder gaan met professionaliseren'
De Alliantie Samen Sterk gaat dus verder op de ingeslagen weg en een van de manieren om dingen te bereiken is om de politiek achter de plannen te krijgen. Er zijn drie Kamerleden die keer op keer laten blijken zich te willen inspannen voor een sterke branche: VVD-Kamerlid Remco Dijkstra, D66’er Rutger Schonis en SP-kamerlid Cem Laçin. We legden hen 9 vragen voor, die hieronder worden beantwoord.
Hoe kijkt u in het algemeen aan tegen de rijscholensector in vergelijking met andere branches in de automotive sector?
Remco Dijkstra (VVD): “De rijscholensector kenmerkte zich door een grote mate van versnipperdheid en het leek dat ieder voor zich handelde. In de automotive sector vind je over het algemeen wat grotere partijen, of kleinere die een unieke niche bedienen, en anders overleven ze op den duur niet. In de rijschoolbranche heb je relatief veel eenpitters die vanuit huis werken. Dat maakt het lastig een gezamenlijke boodschap bij de politiek neer te leggen.”
Rutger Schonis (D66): “Ik sta er wat open in.Twee jaar terug ben ik in de Kamer gekomen en toen ik kennismaakte met de rijscholensector dacht ik meteen: er zijn wel heel veel partijen actief en het woord 'cowboymarkt' viel vrij vaak, maar ik nam het ter kennisgeving aan en zou het wel ontdekken. Toen in november Ruud Rutten zich bij mij meldde met het initiatief Samen Sterk ben ik me er wat meer in gaan verdiepen en ik kan niet anders zeggen dat ik de drive van Ruud enorm waardeer."
"Wat me verder opvalt is dat 50 procent slagingspercentage bij het eerste examen heel laag is. Ik vind het opmerkelijk dat mensen hun kind laten opleiden door een instituut waar maar 50 procent of zelfs nog minder slaagt. Dat triggert mij en daardoor had deze branche mijn aandacht. Toen Ruud in een lang onderhoud vertelde over een aantal ideeën, zaten er een aantal bij waarvan ik meteen dacht: dat is een goed idee, dat komt de kwaliteit in de branche ten goede. Bijvoorbeeld: meer aandacht voor bijscholing van rijinstructeurs. Dat een rijinstructeur nu maar 3,6 per uur per jaar hoeft te besteden aan bijscholing vind ik erg weinig als je dat vergelijkt met andere branches.”
Cem Laçin (SP): "De rijscholensector is een diverse sector met heel veel ondernemers en ook verschillende soorten ondernemers. Onder hen zitten heel veel goede rijschoolondernemers, dat zijn de meesten, maar de branche komt helaas ook regelmatig in het nieuws omdat er een aantal cowboys in opereren. Maar de overgrote meerderheid werkt met verve aan verbetering van de verkeersveiligheid, zijn trots op hun vak en op de sector en zij leiden graag mensen op tot een veilige weggebruiker. En laat duidelijk zijn: verkeersveiligheid is erg belangrijk."
Onlangs was de presentatie van het einddocument van Samen Sterk. In het algemeen: wat vindt u van alle aanbevelingen?
Dijkstra: “Goed dat er onderscheid gemaakt wordt tussen drie zaken: de kwaliteit van de rijinstructeur, de opleiding en de branche. Zo sluit het mooi op elkaar aan, want de zwakste schakel bepaalt het niveau. Tevens goed dat je samen streeft naar een gezonde branche. Ten slotte dat verkeersveiligheid als belangrijk wordt ervaren, de basis begint immers bij je eerste rijles.”
Schonis: “Het is een goed initiatief. Er zit een aantal elementen in die mij zeker aanpreken. Dat zijn niet alleen aanbevelingen waar wij als politiek wat mee kunnen, maar ook onderwerpen waar de branche meteen mee aan de gang kan. Er is wat dat betreft sprake van laaghangend fruit.”
Laçin: "Ik vind de aanpak waarbij er drie hoofdcomponenten worden benoemd goed. Dat zijn ook de aanbevelingen die wij onderschrijven. En het is sowieso belangrijk dat verschillende partijen die niet zo lang geleden niet met elkaar samenwerkten, nu elkaar hebben gevonden en met een document zijn gekomen met concrete aanbevelingen. Dat alleen al is grote winst. En dat moet ook, want het is belangrijk dat een kwaliteitsslag wordt gemaakt,. een gemiddeld slagingspercentage van 50 procent is namelijk niet iets om trots op te zijn. Dat willen we allemaal hoger hebben, daar is wat voor nodig en als de professionals in de branche daar samen hun schouders onder zetten, dan verdient dat een groot compliment.'
Welke springt (of springen) er wat u betreft uit?
Dijkstra: “De kwaliteit van de rijinstructeur vindt de VVD belangrijk. Je wilt als consument het beste en dan is het lastig vooraf te bepalen bij wie je dat krijgt, of niet. De branche en erkenning spelen daarin een rol, maar het blijft vooral vertrouwen en mensenwerk.”
Schonis: “Modules in de rijopleiding in plaats van het huidige alles-of-nikssysteem vind ik op het eerste oog een goed idee en wat me ook opviel is dat er wat meer gekeken kan worden naar zogeheten soft skills, zowel in de opleiding van de instructeurs als in de rijopleiding. Verder viel me de wens voor één sterke koepelorganisatie op, maar dat is nu typisch iets wat de branche zelf moet oppakken. Wat hiervoor ook geldt is: je kunt het als overheid wel verplichten, maar er is blijkbaar een reden waarom de sector zo slecht georganiseerd is dat velen er niet een paar tientjes voor overhebben om ergens lid van te zijn. Je zult moeten uitzoeken wat daarvan de reden is.”
Laçin: "Waar wij als SP in het verleden veel aandacht voor hebben gevraagd, is dat er aandacht moet komen voor de instroom van rijinstructeurs. Aan de voorkant moet je eisen stellen aan iemand die aan de opleiding begint in plaats van dat je iedereen maar toelaat. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor en ik ben oprecht blij dat dit een van de drie hoofdstukken is. Ten tweede vind ik het belangrijk dat onder het hoofdstuk de kwaliteit van de branche zelf, er wordt gepraat over een rijscholenregister met een handhavingsinstrument. Vooral dat laatste is erg belangrijk. Als je geen instrument hebt om te handhaven, dan blijft zoiets een papieren tijger. Ik zie daar heel veel in, maar ik ben wel heel benieuwd hoe dat kan worden vormgegeven. daarom hebben we ook aan de minister gevraagd om voor 1 september met een reactie te komen en daarna gaan we kijken hoe we verder gaan."
Kent u vergelijkbare initiatieven in branches die een soort van schoon schip willen maken?
Dijkstra: “Op deze schaal nog niet. Ik moet eerlijk zeggen dat de rijbranche ook wel bij uitstek negatief in het nieuws kwam en vervolgens had de Kamer het erover. Mijn VVD-voorganger op Verkeer en Vervoer Barbara Visser (nu staatssecretaris Defensie) heeft de branche in 2016 opgeroepen samenwerking te gaan zoeken. Het valt als Kamerlid ook niet mee om soms wel tientallen mails over hetzelfde en telkens afspraakverzoeken te krijgen met ongeveer hetzelfde qua inhoud. Dat kan veel effectiever voor iedereen.”
Schonis: “In deze mate kan ik dat eerlijk gezegd niet. Wat dat zegt? Dat er bij de rijschoolhouders blijkbaar een grote behoefte is om te professionaliseren.”
Laçin: "Sectoren zijn nooit helemaal te vergelijken, maar recent was er in de binnenvaart ook een initiatief waarbij verschillende partijen bij elkaar kwamen om tot meer transparantie een betere samenwerking te komen. Maar een document zoals Samen Sterk nu heeft gemaakt, met concrete aanbevelingen. Dat is wel uniek. Dat zegt mij deze partijen de noodzaak zien om tot verbeteringen te komen en dat ze schouder aan schouder moeten staan in plaats van over elkaar blijven duikelen. Ik weet dat hiermee niet de hele sector is vertegenwoordigd en er zullen ongetwijfeld ook ondernemers zijn die het er niet mee eens zijn en die zich niet zullen aansluiten, maar in elk geval ligt er nu iets waar wij als politiek iets mee kunnen."
Vorig jaar is uitgebreid gepraat over de nieuwe WRM die op 1 april van kracht is geworden. Je kunt zeggen dat de politiek nu even klaar is met de rijscholensector, maar u zit er niet zo in. Waarom is deze sector zo belangrijk?
Dijkstra: “De WRM is een aanzet geweest om samenwerking te vinden. Ondanks de tegenvallende plenaire behandeling werd verder gewerkt aan de verbetering van de rijschoolsector. Het is zonde dat deelbelangen bij sommigen de overhand kregen en het zo lastiger werd de rijbevoegdheid af te nemen. Het had van de VVD beslist strenger gemogen. Het belang van de eenpitter stond blijkbaar voorop, terwijl de VVD de leerling als klant belangrijker vond. Het voortbestaan moet je verdienen, hoewel een trucje uitvoeren natuurlijk ook niet beste middel was. De rijschool moet leveren wat de klant verwacht en de rijschool moet kwaliteit leveren en anders een ander vak kiezen. Uiteindelijk is inmiddels bij iedereen het besef binnengekomen dat het beter moet.”
Schonis: “Het eerste moment dat je mensen aanspreekt op verkeersveiligheid is het moment dat ze hun rijbewijs gaan halen, dus om die reden is dit voor de verkeersveiligheid een belangrijke sector. Dit is de basis en die moet sterk zijn.”
Laçin: "Ik heb dat vorig jaar bij de behandeling van de WRM wel eens heb gehad moet ik bekennen, maar dat gevoel heb ik nu niet. Nogmaals: dit gaat om verkeersveiligheid en dat is een erg belangrijk issue."
Wat kunt u als Kamerlid toevoegen om zaken te versnellen en bent u van plan dat te gaan doen?
“Dijkstra: “De VVD heeft samen met SP en D66 de minister verzocht om voor 1 september aan te geven wat ze van de aanbevelingen vindt en ermee gaat/wil doen. Hoewel ik kritisch ben, acht ik een keurmerk en periodieke toetsing nodig. De concurrentie op tarieven is niet goed. Het CBR/IBKI moet kunnen ingrijpen bij misstanden. Een rijschoolregister is daarom ook welkom.”
Schonis: “Ik heb het initiatief genomen om de minister te vragen voor 1 september formeel te laten aangeven wat zij met de aanbevelingen gaat doen, waarbij ik steun kreeg van Remco Dijkstra en Cem Lacin. Dat geeft aan dat ik het belangrijk vind dat er wat mee gebeurt. En in het najaar kunnen we met de minister en de Kamer bekijken welke zaken er snel kunnen worden opgepakt en in welk opzicht wij de branche kunnen faciliteren. Wellicht kunnen er dan volgend jaar al zaken worden uitgevoerd.”
Laçin: "Als er laaghangend fruit is, dan moeten we dat meteen plukken. Vandaar dat we ook de minister hebben gevraagd om voor 1 september met een reactie te komen zodat we in september op het moment dat er een debat is over de verkeersveiligheid, daar met dit document meteen mee aan de slag kunnen. En waar er concrete aanbevelingen zijn die we meteen kunnen binnen koppen, dan moeten we dat natuurlijk niet nalaten."
Tijdens de presentatie werd door onder anderen Alexander Pechtold, directeur van het CBR, stilgestaan bij het geringe aantal rijschoolhouders dat aangesloten is bij een branchevereniging en ook de minister heeft daar weer op gehamerd. Wat vindt u daarvan en laat u dit meewegen bij uw mening en beslissingen?
Dijkstra: “Ik vind de ambitie om minstens 90 procent aangesloten leden te hebben een mooi streven. Zeker zolang de organisatiegraad laag is, zullen individuele rijscholen niet of slecht gehoord worden. Niet iedereen wil lid worden of zal de meerwaarde niet zien, maar dan moeten ze ook niet klagen. Je kunt maar beter aan tafel zitten bij de overheid, samenwerken aan nieuwe eisen en regels, dan op laatste moment kritiek leveren of proberen te voorkomen. Mensen die niet serieus zijn, moeten de sector snel verlaten.”
Schonis: “Deze branche is enorm versnipperd, dat zegt ongetwijfeld iets, maar ik ga dat de branche niet aanrekenen, want we hebben het hier in essentie over verkeersveiligheid. Dat vind ik te belangrijk. Maar dat de branche uit zo veel partijen en eenlingen bestaat zodat je niet weet met wie je te maken hebt, maakt het soms weleens lastig om te bepalen wie je gesprekspartner is.”
Laçin: "Ik sta daar dubbel in. Ik ben me ervan bewust, dat zei ik zonet ook al, dat met dit einddocument niet de volledige branche is gecoverd. Tijdens de presentatie werd er niet voor niets op gehamerd dat we nu rijschoolondernemers bereid moeten vinden om zich aan te sluiten. Ik voel me zeker gesterkt door de partijen die Samen Sterk vormen, maar het document dat er nu ligt nemen we niet voor zoete koek aan. Tegen alle andere partijen die zich niet gehoord voelen en die een tegengeluid willen laten horen, wil ik zeggen: meld dat en dan gaan we ook daarmee aan de slag. dat zit namelijk in het DNA van de SP. Maar als je kritiek hebt, raad ik je wel aan om niet stilletjes te gaan zitten of om via social media alles af te kraken. Kom dan ook uit je stoel en laat je horen. Doe je dat niet, dan hoort niemand je."
Heeft u een aanbeveling voor de stakeholders van Samen Sterk om het vuur brandend te houden?
Dijkstra: “Zorg dat je vaste momenten inbouwt en vertrouwen geeft aan de mensen die zich hiervoor hebben ingezet en je nu mede vertegenwoordigen. Kritiek leveren motiveert niet, en dan haken mensen snel af, probeer samen te werken en overbrug verschillen.”
Schonis: “Kijk vooral naar wat je zelf kunt doen. Als er laaghangend fruit is, en dat zal er ongetwijfeld zijn, dan denk ik: pak een ladder en sla aan het plukken.”
Laçin: "Zonder druk van buiten verandert er in de Tweede Kamer heel weinig. Ik wil daarom de partners in Samen Sterk aanraden om actief te blijven en om druk op de Kamerleden te blijven uitvoeren om dingen voor elkaar te krijgen. Als die druk vervaagt, dan zijn er in de Kamer duizend andere onderwerpen die voorrang krijgen en dat moet je als branche voorkomen, zeker nu dit de aandacht heeft."
Wat wilt u de totale sector op dit moment vooral meegeven?
Dijkstra: “Als je serieus bent met je vak moet je echt verder gaan met professionaliseren. Dat geldt eigenlijk voor alles. Dan gaat de toegevoegde waarde omhoog en kun je de klant meer leveren. Als je afhankelijkheid van het CBR en overheid zo groot is, moet je een goede verstandhouding hebben en onderhouden en soms is het zaak dat je afscheid neemt van dwarsliggers. Als daar maatregelen bij nodig zijn, hoor ik het graag.”
Schonis: “Corona heeft laten zien hoe belangrijk het is een saamhorigheidsgevoel te hebben. Hou dat vast en, waar mogelijk, breid het uit.”
Laçin: "Kijk vooral wat je zelf kunt bijdragen aan een sterke rijscholensector en sluit je aan bij een brancheorganisatie of wordt op een andere manier actief."
