Eerste ‘Week van de Rijschool’ smaakt naar meer
De eerste ‘Week van de Rijschool’ zit erop. De initiatiefnemers Dation, Tafka, VERJO, Kibo Accountants, VekaBest, De VerkeersAcademie, Rij-instructie en Rijschoolvandaag.nl kijken terug op een succes van de webinars, want die vormden dit nieuwe initiatief.
Deze leveranciers hebben de handen ineengeslagen om juist in deze rare tijden met positiviteit en inspiratie te komen. Voor Wouter Eijkelenkamp van organisator Dation was dat persoonlijk de aanleiding om met de 'Week van de Rijschool' te beginnen. Hij was dan ook blij verrast dat anderen dat blijkbaar ook zo voelen.
Beklijven
En dan is die week er opeens. Nieuwe initiatieven moeten altijd even ‘beklijven’ en hun weg vinden. Zo ook de ‘Week van de Rijschool’, waarvan in de tweede week van mei de eerste versie plaatshad. Bovendien geldt dat de week achteraf niet in de meest gelukkige periode plaatsvond: gelijktijdig met de herstart van de rijscholenbranche. Maar als je desondanks 178 unieke bezoekers aan je weet te binden, weet dat de videoverslagen nadien al ruim duizend keer zijn bekeken, beseft dat veel van de deelnemers hebben gereageerd met ‘een duimpje’ of positieve woorden én je je realiseert dat de sprekers unaniem te spreken waren over de eerste keer, dan mag je als organisatie alleen maar tevreden zijn. En dat is Wouter Eijkelenkamp van Dation dan ook: “We hebben een enquête uitgestuurd waarvan we de uitslag nog niet kennen, maar de reacties die we nu kennen, zijn in elk geval zeer bemoedigend.”
Onderwerpen
Het aantal onderwerpen dat is behandeld, was zeer divers en varieerde van gevaarherkenning, evaringskilometers, de WRM en ADAS tot financiële tips en het opstellen van een liquiditeitsbegroting. Eijkelenkamp: “Er zijn natuurlijk veel meer onderwerpen denkbaar, maar we hebben onder andere op social media gekeken welke onderwerpen rijschoolhouders zoal bezighouden. Maar ook de sprekers zelf hebben onderwerpen aangedragen en daarbij is onder meer gekeken wat er nieuws is en wat er zoal op de ondernemers afkomt. Op die manier stel je een mix samen.”
Zijn webinars een prima vervanging voor congressen en ‘gewone seminars?
Webinar
Het fenomeen webinar bestaat al langer, maar sinds de coronacrisis heeft dit (puur uit nood) een enorme vlucht genomen. Aan de beelden zie je dat hier en daar nog gezocht wordt naar de ideale opstelling: zo is bijvoorbeeld de belichting niet bij iedereen even goed en ook staat de camera niet bij iedereen op ooghoogte, maar dat zijn kinderziektes. En dus ligt de vraag voor de hand: zijn webinars een prima vervanging voor congressen en ‘gewone seminars'? Eijkelenkamp: “Ik denk dat dit succes wel stof tot nadenken is. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen of het nog wel verstandig is om met heel veel mensen uren in een auto te zitten om elkaar op één plek te zien. Informatie-uitwisseling kan ook veel efficiënter.”
Verbeteringen
Wel zijn er verbeteringen mogelijk, zegt Eijkelenkamp. “Voorop: niemand had hier ervaring mee en dus zoeken we allemaal naar de goede manier. Maar het is waar dat sommige onderwerpen wat puntiger hadden gekund. In kortere tijd meer kennis overdragen is zeker een aandachtspunt. Verder moet er meer aandacht worden geschonken aan de manier waarop deelnemers vragen kunnen stellen en hoe die worden verwerkt. Er was interactie, maar dat had nog beter gekund. En het derde verbeterpunt is dat deelnemers sneller tussen de verschillende sessies moeten kunnen navigeren. We hebben dit allemaal in twee weken in elkaar gedraaid en dan ontkom je er niet aan dat je achteraf vaststelt dat dingen beter kunnen. Dat zijn allemaal zaken die we meenemen bij de evaluatie.”
Gevaarherkenning in theorie is wel ‘een dingetje’
Gevaarherkenning is een van de meest beladen onderwerpen in de theorieles. Want hoe organiseer je dat? Het laatste woord is daar nog lang niet over gezegd. Chris Verstappen, directeur/eigenaar van VERJO, uitgever voor verkeers- en vervoersleermiddelen, en zijn collega Ad Philipsen van VekaBest gaven tijdens de eerste ‘Week van de Rijschool’ inzicht in de huidige stand van zaken.
Een diamant. Daarmee vergeleek Chris Verstappen een leerling van een rijschool. Een diamant is iets bijzonders, maar de diamanten zoals iedereen die uiteindelijk wil hebben, graaf je niet zomaar op. Het begint met ruw materiaal waaraan geslepen wordt en daarvoor heb je gereedschap nodig. “Dit kun je goed vergelijken met het behalen van je rijbewijs, want een rijbewijs is voor heel veel mensen net zo bijzonder als een mooie diamant. Daar heb je je leven lang plezier van. En alles wat een rijinstructeur daaraan bijdraagt is belangrijk.”
Kennis en vaardigheden
Een leerling mag dus best wat eisen van zijn rijschool, waarbij een aantal ingrediënten essentieel zijn. De leerling verwacht kennis op te doen en vaardigheden aan te leren, hem moet gewaarwording worden bijgebracht van de risico’s die hij en anderen bij zijn handelingen in het verkeer loopt (zoals alcoholgebruik en risico’s) en de leerling verwacht dat hij zich kan evalueren en ontwikkelen. Hiermee is duidelijk dat een rijinstructeur een wezenlijke rol speelt in de educatie.
Gevaarherkenning
Inmiddels evalueert het autorijden constant en daarmee ook het theorie-examen. Ruim tien jaar geleden kwam vanuit Den Haag de opdracht aan het CBR om ook iets te doen aan gevaarherkenning (hazard perception). Dat leidde tot andere vragen op het examen. Dus niet meer ‘U wilt hierin, mag dat?’, maar een foto van een bepaalde situatie waarbij de leerling in een split second bijvoorbeeld moet besluiten om te remmen, gas los te laten of om niets te doen.
Statische beelden
Dit gebeurt nu aan de hand van statische beelden, waarbij een foto moet worden geïnterpreteerd. Volgens Philipsen valt dat helemaal niet mee. In het seminar wordt een voorbeeld gegeven: op een plaatje zie je een kilometerteller die een snelheid aangeeft van 30 km/uur, er steekt iemand over en op gepaste afstand rijdt een moeder met een kind dat lijkt uit te wijken. “Maar wat is 30 in deze situatie, het valt beslist niet mee om dat in een foto te duiden”, legt Philipsen een van de makkes bloot. En Verstappen zegt: “Het maakt natuurlijk ook veel verschil wat voor weer het is, en ben je in Amsterdam of in Groningen?”
Kijken of waarnemen
Hier komt bij dat tijdens de rijlessen het heel moeilijk is om te duiden of iemand echt kijkt of niet. “Ik hoor van instructeurs en ook examinatoren heel vaak dat ze wel kijken, maar dat ze niets waarnemen. Dat kun je enigszins oplossen door de leerling te vragen wat hij heeft gezien.”
Buitenland
Momenteel is het inbedden van gevaarherkenning in de theorieles in veel landen een belangrijk onderwerp. In onder andere Engeland, Duitsland, Australië, Amerika en België hebben ze daarvoor video’s bedacht. Verstappen en Philipsen laten een aantal filmpjes zien en het blijkt dat er veel wielen zijn uitgevonden, dat de wielen allemaal een soort van rond zijn, maar aan elke manier zitten, zo blijkt uit het commentaar van beiden, wel haken en ogen. En daar ligt de uitdaging voor Verjo, Vekabest en andere uitgevers van leermiddelen.
De onervaren automobilist is en blijft een uitdaging
Jonge automobilisten zijn niet goed in staat om in te schatten wat hun onvermogen is en daarom maken ze relatief veel brokken op de weg. Anders gezegd: veel jonge automobilisten zijn onbewust onbekwaam. Wat kun je daarmee? Bij deze vraag werd stilgestaan door Chris Verstappen en Ad Philipsen van VERJO, respectievelijk VekaBest. Zij vinden het onder andere een prikkelende gedachte om wetenschappelijk uit te zoeken hoe het zit met de kennis en vaardigheden van de leerlingen die rond half maart klaar waren om examen te doen.
Jonge automobilisten (18-24 jaar) zijn naar verhouding vaker bij een dodelijk ongeval betrokken dan oudere automobilisten. Per afgelegde afstand is het ongevalsrisico van jonge automobilisten ruim vijf keer zo hoog als van automobilisten tussen de 30 en 59 jaar. Het risico van jonge mannen is zelfs tien keer zo hoog.
Dit komt zowel door gebrek aan ervaring als door factoren die samenhangen met de leeftijd. Bij deze laatste gaat het vooral om de hersenontwikkeling en om extra gevoeligheid voor de sociale omgeving en voor het effect van factoren als alcohol, drugs en afleiding.
Hogereordevaardigheden
Wat rijervaring betreft, schieten jonge automobilisten vooral nog tekort in hogereordevaardigheden zoals gevaarherkenning en afstemming van het risico op hun eigen kunnen. Het heeft allemaal te maken met de werking van het menselijk brein. Iedereen krijgt bepaalde signalen binnen via het zogeheten sensorisch geheugen, waarna de persoon beslist wat er met die verse kennis wordt gedaan. Dit ‘werkgeheugen’ kan maar een beperkte hoeveelheid informatie aan. Het is belangrijk dat bepaalde informatie terechtkomt op je langetermijngeheugen – je harde schijf – zodat je die kunt ‘ophalen’ op het moment dat je het nodig hebt.
Werkgeheugen
Bij de rijles is het werkgeheugen de crux. “Daar waar de leerling kennis tekortkomt, is er de rijinstructeur die aanwijzingen geeft en coacht. Die instructeur is in feite een extern geheugen”, legt Philipsen uit.
Het blijkt, legt hij uit, dat de kennis die iemand opdoet van zijn instructeur korte tijd na-ijlt. Bijvoorbeeld tijdens het examen ‘hoort’ een leerling de instructeur die tientallen lessen naast hem of haar heeft gezeten. “Daar teert de kandidaat voor een deel op tijdens het examen. Er is zelfs een theorie die zegt dat, als je echt zou willen toetsen wat iemand kan, je iemand pas examen moet laten doen een paar weken nadat hij zijn laatste rijles heeft gehad. Maar daar zijn de meningen over verdeeld”, aldus Philipsen.
Onvoldoende kennis verankerd
Is een leerling geslaagd, dan is de coach niet meer beschikbaar, en daarin schuilt een gevaar dat je terugziet in de statistieken van beginnende bestuurders. “Onvoldoende kennis is verankerd in het langetermijngeheugen van de bestuurder en zij of hij kan die kennis ook vrij snel niet meer ophalen, waardoor je vrij snel na het examen eigenlijk niet meer voldoet aan de eisen die we als wetgever stellen aan de kennis van een bestuurder. En naarmate de tijd verstrijkt, nemen kennis en vaardigheden alleen maar af, mits je daar iets tegen doet.”
Interessante tijden
Wat Philipsen betreft – en Verstappen zit ook op die lijn – zitten we momenteel ook op dit gebied in interessante tijden. Verstappen: “Het zou mooi zijn om uit te zoeken wat de periode tussen half maart, toen de coronacrisis uitbrak, en 11 mei, toen de examens weer van start gingen, gebeurd is met de kennis en vaardigheden van de personen die klaar waren voor het examen. Hoeveel rijlessen heeft iemand dan opnieuw nodig? Mijn veronderstelling is dat je meer rijlessen nodig hebt, maar dat het slagingspercentage van deze kandidaten gemiddeld hoger zou liggen dan het normale gemiddelde van rond 50 procent.”
Duitsland
Die discussie wordt momenteel ook in Duitsland gevoerd, zei Verstappen. “Er zijn daar specialisten die de discussie zijn aangegaan hoe je moet omgaan met deze zogeheten herhalingslessen. De leerlingen kunnen er ook niets aan doen dat hun examen niet doorgaat, zien zich geconfronteerd met extra rijlessen en kun je de rekening daarvoor wel neerleggen bij de leerling?”
Begeleid rijden
Om de leemte in de nieuwe kennis op te vullen is het fenomeen Begeleid Rijden bedacht (2toDrive). De begeleider zorgt er in het ideaalbeeld voor dat het langetermijngeheugen alsnog wordt gevuld, met als gevolg beginnende bestuurders die veiliger rijden. Uit onderzoek in onder andere Scandinavië blijkt dat elke duizend kilometer die een beginnend bestuurder onder begeleiding rijdt, zorgt voor 10 procent minder kans op een ongeval. Mooi, maar het probleem is, zo blijkt uit de gegevens van 2toDrive, dat veel jonge bestuurders onvoldoende begeleide kilometers rijden.
Niet meer leuk
Volgens Verstappen komt dat voor een belangrijk deel doordat de begeleiders het al snel niet meer zo leuk vinden om elke autorit naast de zoon of dochter te zitten. “Een paar keer naar oma rijden is leuk, maar daar gaat de gein na een paar maanden echt wel vanaf.” Hij trekt deze lijn meteen door naar de lesomgeving: “Je ziet ook dat veel rijinstructeurs moeite hebben om een leerling die denkt al helemaal klaar te zijn nog te motiveren om vooral nog een paar lessen te nemen tot het examen.”
Rol instructeur
Vraag is dan wat de rol kan zijn van de instructeur. Philipsen vertelt dat binnen het project ‘Samen sterk’ serieus wordt nagedacht over een modulaire opleiding waarbij een instructeur na elke module aftekent dat de leerling bepaalde kennis en vaardigheden heeft opgedaan. Natuurlijk hoort daar een controle- en handhavingssysteem bij (instructeurs die maar wat invullen moeten kunnen worden gesanctioneerd), maar in elk geval is het een prikkelende gedachte.
‘Integreer ADAS nu in je rijopleiding’
Integreer Advanced Driver Assistance Systems (ADAS) nu in je rijopleiding. Helderder kon Eric Westra, docent aan en ADAS-specialist van De VerkeersAcadamie, het niet verwoorden.
Bij alle specialisten in de branche is het geen enkel punt van discussie: ADAS gaat een grote vlucht nemen in de auto. En dus moeten rijinstructeurs hun leerlingen daarop voorbereiden. Dat lijkt een open deur, maar is het niet, want lang niet alle rijschoolhouders zijn daarvan overtuigd. Zodra er op social media een artikel over ADAS verschijnt, ontstaat in de rijscholenbranche een Rode Zee die door Mozes wordt doorkliefd. Aan de ene kant staan de voorstanders die begrijpen dat ADAS onherroepelijk is en aan de andere kant staan de rijschoolhouders die zich op het standpunt stellen dat de leerling die zijn rijbewijs haalt niet meteen in een auto met alle veiligheidsnufjes snapt.
ADAS bijscholing
De VerkeersAcadamie speelt als opleider de ADAS-kaart helder uit. Onlangs is gestart met een theoretische ADAS-bijscholing en er zijn gesprekken met IBKI gevoerd, zo liet Eric Westra weten, om te onderzoeken of er ook een praktijkbijscholing kan worden opgezet.
Examen
Sinds 1 januari 2016 mogen ADAS ook worden ingezet tijdens het examen, zij het niet allemaal. Systemen die rechtstreeks ingrijpen in de rijtaak zijn niet toegestaan tijdens het examen (maar wel tijdens de rijles om de leerling er kennis mee te laten maken). De systemen waarvan Westra meent dat die op dit moment niet meer zijn weg te denken, zijn lane departure warning system (dit brengt de bestuurder ervan op de hoogte dat hij een lijn op de rijbaan overschrijdt), dodehoekwaarschuwing, detectie van de voorligger, detectie van voetgangers en herkenning van verkeersborden, automatisch inparkeren, regeneratief remmen, een elektrische handrem en een achteruitkijkcamera.
