Minder verkeer, maar toch is het onveiliger op de weg
Corona leidt tot minder drukte op de wegen
Er is iets vreemds aan de hand: als gevolg van corona is er minder verkeer en zijn er minder ongevallen, maar toch is het onveiliger op de weg. Deze constatering doet VIA Traffic Solutions na onderzoek naar de effecten van de COVID-19-maatregelen op de verkeersveiligheid in Nederland.
Het lijkt erop dat de stijging van het aantal slachtoffers sneller oploopt dan de stijging van het aantal gereden kilometers. Een van de verklaringen is dat jonge automobilisten moeilijker weten om te gaan met de nieuwe situatie op de weg en op het gegeven dat er in Nederland ‘corona-racers’ zijn: veelal jonge personen die een leeg wegdek voor zich zien en plankgas geven.
Vanaf de start van de coronamaatregelen verdwenen de files nagenoeg van de wegen en als gevolg daarvan daalde ook het aantal ongevallen. Fors zelfs, want dat kun je een daling met ongeveer 50 procent wel noemen. Zes weken na 15 maart was deze ‘bijvangst’ van corona met 46 procent nog steeds aanmerkelijk, waarbij de situatie wordt vergeleken met het gemiddelde in de afgelopen drie jaar over de periode half maart-eind april.
Relatie
Je bent dan geneigd te denken: dan zal het aantal slachtoffers per ongeval ook wel dalen of toch minimaal gelijk blijven, want dat er een relatie is tussen de hoeveelheid verkeer en het aantal ongevallen is bekend. Maar dat is niet wat er aan de hand is. Het aantal gewonden en doden per ongeval stijgt juist in deze periode. Vooral in de middaguren. Tussen 15.00 en 16.00 uur is het meest gevaarlijke uur op de dag.
'Het lijkt erop dat de jonge overvaren automobilist niet goed weet om te gaan met de nieuwe situatie van minder verkeer op de weg'
Gestegen
Alles bij elkaar is het risico is om gewond te raken of om het leven te komen als je betrokken bent bij een ongeval vanaf de eerste week tijdens de coronacrisis gestegen. Na een kleine daling in week 13 van het jaar (de laatste week van maart, één week na de aankondiging van premier Rutte op 15 maart dat we overgingen op een intelligente lockdown) is dit risico gestegen met 30,5 procent in de weken 15 t/m 17 van 2020 in vergelijking met het gemiddelde van 2017 t/m 2019. Ook bij verkeersdoden zien we een stijging.
Verklaring
“Een verklaring hiervoor lijkt te liggen in de mate van verstedelijking”, legt VIA Traffic uit. “Een verschil dat zich voor een belangrijk deel laat verklaren door het hoge risico op ernstige afloop buiten de bebouwde kom. Opvallend is de flinke stijging in de matige stedelijke gemeenten. Maar ook landelijk gezien geldt dat buiten de bebouwde kom het risico het hoogst is. Dit heeft te maken met de hogere snelheidslimieten (80-130 km/u) buiten de bebouwde kom, in combinatie met de sterke daling van het woon-werkverkeer.”
Leeftijdsgroepen
Er is ook gekeken naar de leeftijdsgroepen die bij ongevallen betrokken raakten. Het risico neemt het sterkst toe, zo blijkt, in de leeftijdsgroep 70 tot 80 jaar. Daarnaast is te zien dat het risico sterk afneemt tot en met de leeftijdsgroep 30 tot 40 jaar, en daarna weer toeneemt.
Conclusies
Wat kun je nu met deze waarnemingen? “Zoals zo vaak in verkeersveiligheid is een verklaring niet makkelijk te geven”, legt VIA uit. “Vaak heeft het te maken met een combinatie van allerlei factoren. Door de leeftijdsgroepen te kruizen met de vervoerswijze van de betrokkenen én te kijken naar de resultaten uit de grafieken én te zoeken naar herkenbare gedragspatronen ontstaan logische verklaringen voor de toe- en afname van de risico’s op ernstige afloop als je betrokken bent bij een ongeval.”
Dit leidt uiteindelijk tot een paar opmerkelijke conclusies
1. Doordat de scholen dicht waren, heeft deze groep een heel ander verkeersgedrag. Het lijkt erop dat de jongste groep, die anders al lopend naar school bij ongevallen betrokken is, nu fietsend aan het buitenspelen is.
2. Het lijkt erop dat de jonge onervaren automobilist niet goed weet om te gaan met de nieuwe situatie van minder verkeer op de weg.
3. De toename van het aandeel in bestelauto’s is naar alle waarschijnlijkheid gerelateerd aan de toename van online winkelen.
4. Een duidelijke daling in het aandeel (meer ervaren) automobilisten tekent zich af. Dit zal voor een groot deel liggen aan de minder gereden (woon-werk)kilometers. Zeker onder de oudere automobilisten die nu vooral de fiets lijken te kiezen boven de auto.
5. Het mooie weer in de weken en vooral de weekenden tijdens de coronamaatregelen heeft ook dit jaar weer tot een toename van het betrokkenen aandeel met motoren geleid.
6. Ouderen zijn in de periode tijdens de COVID-19-maatregelen vooral gaan fietsen. Andere vormen van vrijetijdsbesteding (op bezoek, musea, terras, enz.) kunnen/mogen immers niet meer. De fietstochtjes, vaak in het buitengebied, lijken te verklaren waarom er juist buiten de bebouwde kom een stijging is gevonden, vooral in de niet-stedelijke gebieden waar dit vaker zal voorkomen.