Hulpmiddel bij lesgeven, schade en 'akkefietjes'
Gerda van Voorst van rijschool Van Voorst in Heerhugowaard kwam onlangs in een bedreigende situatie terecht: eentje die iedere instructeur kan overkomen tegenwoordig. Het is allemaal goed afgelopen, maar Gerda adviseert mede op basis van dit voorval om een zogeheten dashcam in de lesauto te gebruiken.
"Vanmiddag met de leerling van 13.30 uur vastgezet door twee gastjes in een zwarte Polo. Ze beweerden dat ik met het fileparkeren tegen hun auto aan had gezeten. En dat ik zonder wat te zeggen was weggereden. Werd nog een heel gedoe. Politie erbij. Maar er was geen schade aan mijn auto. En ze hadden zelf een vage streep als bewijs. Zelfs de politie ging er niet in mee. Ze hadden hun moeder als getuige. Die had gezien dat ik aan het fileparkeren was. Mijn leerling was uitgestapt omdat ze wilde zien of de auto recht stond. Ze maakten ervan dat de leerling was uitgestapt om te zien of er schade was. Gelukkig heb ik een lescam en is elk moment vastgezet."
Bedreigende situatie
Dit bericht publiceerde Gerda van Voorst, die vanuit haar professie secretaris is van brancheorganisatie LBKR, onlangs vanaf haar iPhone op Facebook. In een toelichting laat Van Voorst weten dat dit een vervelende, bedreigende situatie was. "De leerling was klaar met fileparkeren toen opeens die auto naast ons kwam te staan, waardoor we geen kant meer uit konden. Die twee jonge gasten in de auto beweerden dat ik even daarvoor schade had aangericht aan hun auto. Dat was nogal heftig, temeer daar ik 100 procent zeker wist dat dit helemaal niet was gebeurd. Ze lieten me die schade ook zien, maar het was meer een veeg dan schade. Het stelde allemaal niets voor, maar dat maakte de situatie er niet minder vervelend op."
Politie
Inmiddels had Van Voorst haar man gebeld, die op zijn beurt 112 belde én zich direct naar de plek spoedde. Toen even later de politie arriveerde en vaststelde dat de vermeende schade aan de auto niet door de lesauto van Van Voorst kon zijn aangericht, raakte uiteindelijk de kou uit de lucht. "Maar ik ben er alles met elkaar zeker drie kwartier zoet mee geweest en bovendien voelde niet alleen ik, maar ook de leerling zich zeer bedreigd."
Belangrijk in de discussie was dat Van Voorst er een gewoonte van heeft gemaakt om een lescam te gebruiken bij haar rijlessen en de beelden daarop bevestigden dat van schade geen sprake was. Van Voorst: "Ik gebruik die camera al een paar jaar en ben er wat betreft het lesgeven heel tevreden over. Ik heb in totaal drie camera's waarmee ik beeld heb van voor en de zijkanten. Met de bijbehorende software konden we zien dat er gen sprake was van een aanrijding omdat de G-krachtmeter niet was uitgeslagen. Ik gebruik de camera als hulpmiddel bij het lesgeven nu ene jaar, ben er heel tevreden over en dit is een prima bijvangst."
'Een filmpje van een auto zonder herkenbare bestuurder valt niet onder het portretrecht, want een auto is geen portret'
Klein hoekje
Om die reden adviseert Van Voorst eigenlijk iedere instructeur om gebruik te maken van een camera tijdens het lesgeven. "Doe je het niet voor de rijles, dan is het altijd handig bij dit soort gevallen. En iedere instructeur weet dat schade of een ongeval in een klein hoekje zit."
Om deze zaak nog even af te ronden: Van Voorst wilde aangifte doen bij de politie, maar die wilde daar niet aan omdat er geen bedreigingen zijn geuit en er ook geen geweld is gebruikt.
250.000
Inmiddels neemt het gebruik van de dashcam hand over hand toe. Volgens het Verbond van Verzekeraars hadden in 2017 rond 250.000 Nederlandse automobilisten een camera in de auto en dat zullen er nu, twee jaar later, ongetwijfeld meer zijn. Al die dashcams registreren rijgedrag, (bijna-)ongelukken en soms – als bijvangst – bizarre situaties. De rubriek Dashcam, wekelijks op de site van De Telegraaf te zien, heeft er een compilatie van gemaakt: Dashcam the movie.
Wat wel en niet mag
De vraag is natuurlijk wat wel en wat niet mag. Een van de belangrijkste uitgangspunten is dat filmen op de openbare weg deel is van de vrije nieuwsgaring en die geldt voor iedereen, net zo goed als voor bijvoorbeeld journalisten. Ook mensen die in beeld worden gebracht die dat niet willen, mogen worden gefilmd. Dit betreft dus het opnemen, maar voor het gebruik van de beelden gelden andere regels. Worden de camerabeelden gepubliceerd (bijvoorbeeld op social media), dan krijg je mogelijk te maken met privacywetgeving.
Aangebrachte camera
Voor zogenoemde 'aangebrachte camera's' is wetgeving die inhoudt dat bij een camera in de openbare ruimte duidelijk moet worden gewaarschuwd. Maar die regel geldt niet voor een dashcam, want dat is geen aangebrachte camera.
Publicatie
Bij publicatie van het filmpje loop je wel tegen het portretrecht aan. Wie herkenbaar in beeld is, kan met een beroep op zijn privacy of een ander redelijk belang bezwaar maken tegen publicatie. Dus niet tegen het maken, maar alleen tegen publicatie. Dit kan worden opgelost door personen onherkenbaar te maken, maar daarbij moet je heel goed oppassen dat je dat goed doet. Iemand kan ook aan een bepaalde lichaamshouding, kleding of de manier van praten worden herleid en dan kunnen de poppen aan het dansen gaan.
Een filmpje van een auto zonder herkenbare bestuurder valt niet onder het portretrecht, want een auto is geen portret. Wél kan bij zo'n filmpje het nummerbord herkenbaar in beeld zijn en een nummerbord is een persoonsgegeven. Daarmee kan het filmpje dan weer wel onderworpen zijn aan de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming).
Bewijs bij ongeval of schade
De Autoriteit Persoonsgegevens (de organisatie die toezicht houdt op de naleving van de AVG) heeft verder beleidsregels opgesteld voor situaties waarin het gebruik van een dashcam is toegestaan. In de beleidsregels staat onder andere het volgende:
"Dashcams worden vaak gebruikt bij verkeersongelukken. De dashcam kan met het beeldmateriaal van het verkeersongeluk zorgen voor het bewijs voor de verzekering. De gegevensverwerking van het beeldmateriaal van de dashcam kan noodzakelijk zijn voor de behartiging van het gerechtvaardigde belang van de bestuurder (verantwoordelijke van de dashcam) om als bewijs te gebruiken voor zijn verzekering om zijn schade te declareren. Op basis van artikel 8 sub f Wbp kan het gerechtvaardigde belang hiervoor een grondslag bieden."
Levensgevaarlijk
Iedereen lijkt dus erg te spreken over de dashcam, maar er zijn ook tegengeluiden. Voormalig verkeersofficier Koos Spee bijvoorbeeld is geen voorstander van het gebruik van dashboardcamera's. "Verzekeraars zijn er dol op en geven ze soms gratis weg, maar ze zijn levensgevaarlijk", liet Spee optekenen bij het RTLZ-programma Van Liempt Live.
Volgens Spee leidt het bedienen van een dashboardcamera namelijk af van het autorijden. "Autorijden is een serieuze bezigheid en dat vergeten we zo langzamerhand. Een paar seconden niet opletten en je kan iemand het leven uit rijden."
Bovendien vraagt Spee zich af of de filmpjes gebruikt kunnen worden bij een eventuele rechtszaak. Want: "Die filmpjes zijn te manipuleren. Ik denk dat een rechter zo'n filmpje niet zomaar zal slikken."