'In onze branche is mentaliteit veel slechter geworden'
Theo Vuijk, eigenaar van verkeersschool Fly-Over in Den Haag, loopt al decennialang mee in de branche en steekt zijn mening niet onder stoelen of banken. In elke editie van Rij-instructie krijgt hij daarvoor een podium, maar soms is er aanleiding om meer onderwerpen aan te snijden. Wij stelden hem de vraag wat hij zou willen meegeven aan de brancheorganisaties en dat leverde een aantal interessante inzichten op.
Daags nadat we Theo hebben gesproken, wordt bekend dat BOVAG gaat stoppen met het BOVAG Garantiefonds voor rijscholen. We kunnen het niet nalaten hem even te bellen met de opmerking dat hij dat maar mooi op zijn geweten heeft. Theo was namelijk in 2016 - als toen nog lid van BOVAG - de enige die zich afvroeg of het wel zo'n goed idee was om de afdracht per leerling te verhogen van 75 cent naar 7,50 euro en om de afdracht ook te laten gelden voor elke bromfietsleerling? Hij opende de ogen van meer leden, met als uiteindelijke resultaat dat het garantiefonds nu exit is.
Zeven kruisjes
Natuurlijk is Theo niet de reden waarom BOVAG hiermee is gestopt. Maar dit stukje geschiedenis geeft haarfijn aan dat Theo niet met zich laat sollen. Eerder niet, toen niet, nu niet en nooit niet. Hij is inmiddels de zeven kruisjes gepasseerd en menig keer krijgt hij de vraag voorgelegd waarom hij zich nog zo druk maakt. Het antwoord is eenvoudig: "Deze branche gaat me gewoon aan het hart. In de columns heb ik geschreven dat het vijf voor twaalf was, één voor twaalf, vijf over twaalf en inmiddels stel ik vast dat we twaalf uur ruim zijn gepasseerd, dat er ondanks verwoede pogingen van een aantal professionals niets is veranderd en dat er ook geen vooruitzichten zijn dat het beter wordt. Deze branche glijdt razendsnel af. Het is ieder voor zich en God voor ons allen en dat stoort me mateloos. Want? Ik ben nu eenmaal iemand die als hij iets doet, dat goed wil doen. En ik werk in deze branche, ben nog niet van plan ermee te stoppen en dus blijf ik mijn mening geven."
Niet onlogisch
Dat de branche is wat het nu is, vindt hij niet eens onlogisch. "Deze branche, en dat geldt voor elke sector, is een afspiegeling van de maatschappij en die wordt er niet beter op. Ik ben nog opgevoed met bepaalde normen en waarden en vind die belangrijk, maar ik heb weleens de indruk dat ik de laatste der Mohikanen ben. Vertaald naar de branche stel ik vast dat het niveau en de kwaliteit zienderogen achteruit gaan."
'Ik ben bang dat de minister de sector inmiddels erger vindt dan de taxisector'
Instroom
Volgens hem heeft mede te maken met de instroom van nieuwe instructeurs. "Iedereen kan rijinstructeur worden en elke dag zie je daarvan de gevolgen. Het is heel simpel, vind ik. Omdat er geen eisen worden gesteld aan de opleiding is de fundering niet stevig en iedereen weet dat een huis zonder fundering vroeg of laat instort."
"Weet je wat het probleem is?", zegt hij. "Wij zijn afhankelijk van wat een ministerie beslist en die heeft hier helemaal geen oog voor. Iedereen die in dit land wordt geboren of komt wonen, krijgt te maken met verkeer. Je zou dus zeggen dat verkeersveiligheid belangrijk is, maar dat zie je niet terug in het beleid van het departement. Maar intussen wel moord en brand schreeuwen over de stijging van het aantal verkeersdoden."
Geen prioriteit
"Wij zijn helaas geen prioriteit. En dat is van alle jaren hè. Ik zit met een tussenpoos van tien jaar ruim veertig jaar in deze branche en er is eigenlijk niets veranderd. Of ja, toch wel, de mentaliteit, die is veranderd. Als je bijvoorbeeld ziet wat iemand als onder anderen Ruud Rutten, die gewoon het beste met de branche voorheeft, op sociale media allemaal over hem krijgt, dat is echt te bizar voor woorden. Je hoeft het niet met hem eens te zijn, dat ben ik ook niet altijd, maar om hem elke keer met grove taal neer te maaien is van een ander kaliber."
Gelukzoekers
Een belangrijke vraag is waarom deze sector eigenlijk zo veel gelukzoekers trekt? De verdiensten zijn nu eenmaal niet zodanig dat je snel rijk wordt en je moet hoe dan ook investeren in een opleiding: er is derhalve een financiële drempel. Er zijn branches waar je makkelijker instapt.
Theo denkt een paar oorzaken te weten: "Je rijdt al snel in een leuke auto, ook al is die gefinancierd, dat is één. Met een leuke auto ben je in sommige culturen al snel het mannetje. Verder worden veel nieuwkomers gek gemaakt door hun omgeving. En ik denk, maar dat is een aanname, dat veel rijschoolhouders die voor lage tarieven werken ook niet heel keurig hun belasting betalen, om het zo maar even te zeggen. Het zou al erg veel schelen als de belastingdienst erbovenop zou zitten, maar ik denk dat dat tegenvalt. Enkele jaren geleden is er eens een actie geweest en daar kwam veel naar boven, maar zoals ik al zeg: dat is alweer geruime tijd terug. Je kunt mij niet vertellen dat er sindsdien niets meer aan de hand is."
Duiding
Onder andere dit is wat Theo betreft de duiding van het probleem. Veel belangrijker is echter hoe je de problemen kunt oplossen. De sector slaagt daar maar niet in. Neem nou het Rijleskeurmerk. Daar kun je van vinden wat je vindt, maar feit is dat het een dappere poging is om de kwaliteit in de branche te verbeteren. Hoe kom het toch dat slechts zeven rijschoolhouders dit tot nu hebben omarmd? Theo: "Dat is een goede vraag en wat je zegt klopt: ik heb het ook niet. Op sociale media zie je dat veel rijschoolhouders de organisatie ervan betichten dat het een verdienmodel is waar alleen zij beter van worden. Zo zit ik niet in elkaar. Als iets goed is dan mag daar best iemand iets aan verdienen, als ondernemer snap ik dat. Ik vind het ook eigenlijk een prima initiatief en heb er zelfs over gedacht om me aan te melden. Maar ik ben ook sceptisch en dat komt doordat ik de afgelopen jaren al heel veel van dit soort initiatieven voorbij heb zien komen en ze zijn allemaal mislukt. En ik vind oprecht dat een dergelijk keurmerk alleen maar werkt als er door de overheid opgelegde keiharde eisen aan worden gekoppeld. Dat is de enige manier om deze branche te zuiveren. Maar ik ben bang dat dat niet gaat gebeuren met deze regering. De minister vindt vrijheid-blijheid veel belangrijker. Trouwens, nu we het over de minister hebben: ik ben bang dat ze elke keer dat er iets aan de hand is in deze sector denkt: pfff, daar heb je ze weer, die cowboys. Denk jij van niet? Ik ben bang, en ik zeg dat met pijn in mijn hart, dat ze deze sector inmiddels erger vindt dan de taxisector."
Nieuw model
Theo Vuijk vraagt zich inmiddels steeds vaker af of het niet tijd wordt voor een nieuw model dat niet examengestuurd is. Een model waarin een instructeur, en dan bij voorkeur een door de overheid erkende instructeur die heeft aangetoond zijn vak te beheersen, mede bepaalt of iemand slaagt. "Er is inderdaad niets mis met een systeem waarbij instructeurs sterren kunnen verdienen door aan te tonen dat ze hun vak optimaal beheersen. Heb je door bijscholing zoveel sterren, dan mag je mede bepalen of iemand slaagt of niet. Als je veertig uur naast iemand zit, weet je echt wel of iemand goed en veilig rijdt of niet. En als blijkt dat die schoenen je toch niet passen, verlies je dat recht. Ik vind dat helemaal geen gekke gedachte en wat mij betreft biedt de Rijopleiding in Stappen (RIS) daarvoor mogelijkheden. Trouwens, laten we dan trouwens meteen ook de examinatoren naar een hoger niveau tillen, want dat is ook allemaal niet geweldig hè. Het CBR kon geen mensen vinden en heeft daarom de lat lager gelegd, maar of dat nou een goede beslissing is geweest, vraag ik me echt af. Aan de andere kant: we hebben het CBR wel nodig. Er moet worden gezocht naar een win-model, waarbij iedereen, instructeurs én examinatoren, naar een hoger niveau moeten worden getild."
RIS
Hij heeft het al genoemd: de RIS. Wat Theo betreft is de RIS een oplossing voor veel problemen, of het kan in elk geval een goede aanzet zijn. Op 7 mei dit jaar was er in Leusden een bijeenkomst waarbij gepraat werd over de toekomst van RIS. Aanleiding was het feit dat het CBR volgens de huidige wetgeving zich niet mag bemoeien met RIS-activiteiten, behoudens het afnemen van examens, en dus een beetje met RIS in de maag zit. Iedereen die bij die bijeenkomst aanwezig was, en Theo Vuijk was er één van, werd vooralsnog gerustgesteld, want zowel het CBR als het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wil RIS behouden. Maar daarna bleef het oorverdovend stil. Inmiddels zijn we vijf maanden verder en is er niets gebeurd, althans niet zichtbaar. Theo Vuijk ergert zich daar mateloos aan en is vast van plan om waar en hoe dan ook zich sterk te maken voor RIS.
Geen idee
"Als ze aan RIS komen, komen ze aan mij", verklaart hij. Hij voegt toe: "Laatst belde iemand me op of hij bij me kan komen werken. Daar sta ik altijd voor open. De goede man kwam op gesprek en wist het allemaal mooi te vertellen, ook al had hij gewerkt bij een rijschool waar ik mijn naam niet aan zou willen verbinden. Op een gegeven moment zei ik dat als je bij mij wilt werken je een bepaalde kwaliteit moet hebben en dat je bij voorkeur RIS-instructeur moet zijn. RIS? Hij had echt geen idee wat het was, wist niet waar ik het over had. Dat je het niet hebt, daar kan ik wel mee leven, maar dat je niet eens weet wat het is, zegt toch alles over het niveau. Ze halen het WRM-bewijs en denken vervolgens nergens meer over na, dat is waar wij mee te maken hebben."
Heilige graal
Er valt overigens ook wel wat tegenin te brengen. Bijvoorbeeld: blijkbaar zijn al die RIS-rijscholen en RIS-instructeurs niet in staat over het voetlicht te brengen dat RIS de heilige graal is of kan zijn. Als instructeurs al niet eens weten wat RIS is, hoe moet je dan van de consument verwachten dat die weet dat RIS belangrijk is? Theo Vuijk: "Daar heb je wel een punt. Ik vind, en volgens mij zit iemand als Ruud Rutten er ook zo in, dat RIS het keurmerk zou kunnen worden in de sector. Er moet dan wel het een en ander aan worden toegevoegd, maar het is zeker een goede basis. En waarom wij er niet in slagen om dat beter onder de aandacht te brengen, is voor mij ook een vraag. Klopt, ook ik heb geen initiatief genomen om al die RIS-instructeurs eens bij elkaar te roepen en ze niet eerder naar huis te laten gaan voordat we een paar belangrijke besluiten hebben genomen. Dat zou eigenlijk best een goed idee zijn." (Zie ook pagina 7, de column van Theo Vuijk-red.).
Theorie-examen
Edoch, de basis moet goed zijn en RIS biedt kansen: dit zijn de stokpaardjes van Theo Vuijk. Maar nu we toch rond de tafel zitten en nu er toch een bijeenkomst in de pijplijn zit: heeft hij nog meer onderwerpen die hij wil meegeven? "Ik denk dat ik, en ik niet alleen, al tien jaar geleden heb geroepen dat er iets moest gebeuren aan het theorie-examen. Op 1 november gaat er dan eindelijk iets veranderen. Ja, je hebt gelijk als je zegt: je moet eens beginnen en beter laat dan nooit, maar het is toch eigenlijk te gek voor woorden dat het zo lang duurt. Een beetje meer slagkracht zou welkom zijn, bedoel ik maar te zeggen. En dan meteen ook maar de volgende stappen zetten, zoals een verplichte theorie-opleiding bij een erkende opleider. Want jij wil niet weten hoe weinig ze weten over de theorie en hoe gevaarlijk sommige gasten rijden die hun theoriecertificaat hebben."
De intest
"O ja, laten ze ook eens wat doen aan het fenomeen intest. Het is ronduit schandalig dat dat bestaat, pure geldklopperij. Er is niemand die in 45 minuten kan inschatten hoeveel rijlessen iemand nodig heeft, dat bestaat gewoon niet. Het is met de koppeling aan een bepaald pakket een slim verdienmodel, maar heeft met kwaliteit helemaal niets te maken."
