'Ik word weer blij als de minister zegt: 'Er is inderdaad een probleem, nu gaan we aan de slag'
Ruud Rutten is in de aard een optimistisch persoon. De eigenaar van Verkeersopleidingen Ruud Rutten en voorzitter van de FAM, is erg van het glas halfvol. Maar voor het eerst komen er barstjes in het vertrouwen dat hij heeft dat alles met de branche goed komt. Hij legt uit waar de pijn zit.
Nog een half jaar en dan is Ruud Rutten in principe geen voorzitter meer van de FAM. Er is ondanks alle pogingen en gesprekken met mogelijke kandidaten nog steeds geen opvolger opgestaan – ook tijdens de meest recente jaarvergadering liep iedereen er met een wijde boog omheen – en dat baart hem best zorgen. Net zoals hij zich zorgen maakt over het feit dat het op dit moment in de branche 'niet lekker' gaat. De optimistische Ruud is niet verdwenen, maar er zijn wel wat krasjes in het vertrouwen dat het allemaal goed komt. "Mijn vader zaliger heeft meerdere malen tegen mij gezegd dat de branche altijd zal blijven zoals hij is en dat er nooit iets zal veranderen. Ik zet me er sinds ik voorzitter van de FAM ben elke dag voor in om de branche wel te veranderen, te verbeteren. Maar ik moet eerlijk bekennen dat ik de laatste tijd minder positief ben. Het ligt allemaal een beetje stil en dat moet niet."
Zal het er ook mee te maken hebben dat iedereen in Den Haag momenteel zijn handen vol heeft aan de problemen bij het CBR?"
"Dat speelt natuurlijk mee. Toen afgelopen najaar de Kamer praatte over de nieuwe WRM heeft niemand zien aankomen dat een paar maanden later het CBR geconfronteerd zou worden met deze problemen. Daar heeft verder geen enkele rijschool iets mee van doen, maar het straalt wel af op de totale branche, of je nu wilt of niet."
Is dat de enige tegenvaller of zijn er nog meer lijken uit de kast gevallen?
"Jawel. De plotselinge en onverwachte discussie over de RIS vind ik een voorbeeld. Tijdens de vergadering in Leusden heeft het CBR nadrukkelijk laten weten dat er wat haar betreft niet getornd wordt aan de RIS, maar er is wel een grote kans dat de opzet anders wordt omdat de landsadvocaat het CBR heeft laten weten dat het nu dingen doet voor RIS die het niet mag doen. Maar het eerste bericht met de uitnodiging sloeg wel in als een bom binnen de branche."
"Ander voorbeeld is de discussie over de derde bestuurdersstoel in de bus om chauffeurs te kunnen opleiden. Ik kreeg een telefoontje dat door nieuwe regels collega's die chauffeurs opleiden in stadsbussen niet meer met bussen met een derde bestuurdersstoel mogen rijden. Die stoel zou volgens het CBR en de RDW niet volgens de regels ingebouwd zijn, ook al is alles gekeurd door de TUV, maar het gekke is dat er helemaal geen wettelijke regels voor zijn. Ook dat hebben we weer kunnen tackelen, maar het was weer een nieuwe kreukel in het papier."
"Derde voorbeeld is dat ik tijdens mijn vakantie op Kreta eind mei werd gevraagd virtueel aan te schuiven bij een spoedvergadering van het Branche Voorzitters Overleg (BVO) omdat het CBR voornemens was dat alle nieuwe, bij het CBR nog niet bekende, leerlingen zich moeten laten inschrijven bij het CBR via mijncbr.nl, dus zonder tussenkomst van de rijschool. Ook dat hebben we vooralsnog weten te voorkomen, maar weer was er ruis op de lijn."
'Ik vind dat de rijopleiding in Nederland in essentie niet deugt. Het kan toch niet dat we trots zijn op een slagingspercentage van 50 procent?'
Wat zegt het dat het CBR met dat soort dingen komt en proefballonnetjes oplaat terwijl het momenteel toch wel wat andere prioriteiten heeft? Zegt dat dat het CBR toch minder op de hand is van de branche dan dat de voorzitters van BOVAG, VRB en jijzelf weleens zeggen?
"Ik denk dat het zegt dat binnen het CBR de neuzen ook niet allemaal in dezelfde richting staan. Of nog erger: dat er misschien managers zijn die gebruikmaken van de situatie om er iets door te drukken. Maar waarom dan zonder overleg met de brancheorganisaties en buiten het gebruikelijke BVO om?"
Ik neem aan dat je het 06-nummer hebt van CBR-directeur Jan Jurgen Huizing en hem daarover hebt gebeld?
"Dat klopt. Ik heb gezegd dat ik er heel trots op ben wat we de afgelopen jaren samen hebben bereikt, dus het CBR en de brancheorganisaties, maar dat ik me wel afvraag wat dit nou allemaal betekent. En ik heb gevraagd of ik me zorgen moet maken over de goede wisselwerking. Jan Jurgen Huizing heeft geantwoord dat daar geen sprake van is en liet weten dat de belangrijkste managers en hijzelf tijdens de jaarvergadering van de FAM het een en ander zouden toelichten. Die vergadering is geweest, het CBR was er en heeft een geweldige toelichting gegeven, waarbij leden van de FAM alles konden vragen en zeggen. Bedoeling was dat we er een uur over zouden praten, maar het werd bijna drie uur."
Kun je vertellen wat zo'n beetje het verloop was van die vergadering?
"Allereerst heb ik een verhaal gehouden waarin ik heb verteld dat ik best teleurgesteld ben in het CBR in sommige opzichten, waarna Jan Jurgen Huizing het woord heeft genomen en gezegd dat dit absoluut niet de bedoeling is. Vervolgens hebben alle afdelingsmanagers van de afdelingen Theorie, CCV, B-examens en Medisch een presentatie verzorgd over de toekomst, waarna Jan Jurgen Huizing heeft laten weten dat de onderwerpen worden geagendeerd tijdens de eerstvolgende BVO. Er was duidelijke tekst en uitleg. En onze leden kregen steeds meer begrip voor de verschillende divisiemanagers en hun problemen."
Met alle respect, maar een toelichting over het reilen en zeilen binnen het CBR en allerlei plannen van het CBR voor dertig leden van de FAM: is dat niet een beetje raar? Nog los van het feit dat jullie nu een voorsprong hebben in kennis, kan dat toch eigenlijk niet? Of laat ik het anders stellen: zou het CBR niet gewoon in één of meerdere sessies voor de volledige branche dit soort toelichtingen moeten houden?
"Dat zou inderdaad goed zijn. Ik spreek in dit geval voor de leden van de FAM die mijns inziens de meeste problemen hebben gehad en nog hebben, maar het zou absoluut aan te raden zijn voor het CBR om dit een keer aan alle rijschoolhouders duidelijk te maken. Zo kweek je wel begrip voor elkaar."
Heeft deze vergadering jouw gevoel kunnen wegnemen dat er momenteel weinig lijkt te gebeuren?
"Enigszins, maar niet helemaal. Ik heb onlangs tijdens een bijeenkomst bij het ministerie dezelfde zorgen geuit die ik nu vertel en toen heeft minister Van Nieuwenhuizen toegezegd dat het startdocument dat BOVAG, FAM en VRB twee jaar geleden alweer hebben opgesteld gefileerd gaat worden om te kijken welke punten wel en welke niet wenselijk en haalbaar zijn. Dat zou een grote stap zijn."
"Aan de andere kant verbaas ik me er wel over dat de Kamer heeft besloten dat de sanctie eraf gaat en dat een aantal Kamerleden bij de behandeling een grote broek aan hadden en lieten merken dat ze zich serieus zorgen maakten, maar vervolgens hoor je niets meer. De enige die zich nog hebben geroerd zijn de VVD en D66."
Wat vind je dat er nu moet gebeuren?
"Er moeten langzamerhand echt stappen worden gezet. Alle organisaties die zich bezighouden met deze branche moeten elkaar gaan vinden in een groot pact met als doelstelling de kwaliteit in de branche te verbeteren."
Mooie gedachte, maar inmiddels heeft de branche het zelf ook allemaal niet op orde. Er zijn drie brancheorganisaties die elkaar hebben gevonden, er is de LBKR die vooralsnog een andere koers vaart en enigszins buitenspel staat, er zijn veel en veel meer rijschoolhouders niet aangesloten bij een brancheorganisatie dan wel en de opleiders hebben ook hun eigen agenda. Ik kan me voorstellen dat er is gereageerd in de trend van: mooi allemaal wat jullie willen, maar zorg eerst eens dat je eigen straatje schoon wordt geveegd.
"Natuurlijk krijgen we dat te horen, en terecht. Maar ik begrijp ook alle rijschoolhouders in Nederland die zich iedere dag weer uit de naad werken voor een boterham en helaas nog steeds niet krijgen wat ze verdienen."
"Onze branche wordt niet serieus genomen, helaas. En het gaat mij niet alleen om de rijschool. Het gaat om het totaalbeeld van de branche. De huidige situatie biedt geen perspectief. Niet voor de verkeersveiligheid, niet voor de goedwillende rijschoolhouder, maar ook niet voor de instructeur die in mijn ogen ook veel beter verdient."
Maar het is toch niet heel vreemd dat iedereen voor zichzelf opkomt? Blijkbaar zijn er tegengestelde belangen.
"Dat is waar, maar als je allemaal voor ogen hebt dat er in deze branche door goede organisaties en rijscholen een goede boterham is te verdienen, dan moet je toch grenzen kunnen slechten."
"Kijk, volgens mij is het heel helder: deze branche heeft verschillende uitdagingen. Het ministerie heeft te kampen met een toenemend aantal verkeersslachtoffers en is de baas over het CBR, waar het rommelt. Het CBR heeft problemen die we allemaal kennen. En binnen de branche zijn opleiders actief die frauderen en die leerlingen laten afrijden die daar nog lang niet klaar voor zijn. Want laten we wel zijn: een gemiddeld slagingspercentage van 50 procent is belachelijk laag. Dat zijn allemaal zaken die de branche moet oplossen en dat moet met vereende krachten. Een andere weg is er niet. En wij moeten ervoor zorgen dat alle serieuze en goedwillende rijinstructeurs in een positie komen dat ze niet eerst moeten concurreren en prijsvechten voor hun positie. Een toprijschoolhouder met topinstructeurs moet zijn werk naar behoren kunnen uitvoeren en niet gedwongen worden door moordende concurrentie om dan maar van de standaard af te wijken."
Wanneer word jij weer blij?
"Ik word weer blij als de minister zegt: 'Er is inderdaad een probleem, nu gaan we aan de slag.'"
En heb je voor jezelf daar een moment aan gekoppeld? Bijvoorbeeld dit najaar?
"Liever eerder, maar ik realiseer me ook dat het zomerreces eraan komt en dat daarna het ministerie waarschijnlijk de handen vol heeft aan de Miljoenennota. Dus in oktober zou mooi zijn."
Vind jij in essentie eigenlijk niet dat er veel meer moet gebeuren dan dat er in het startdocument staat?
"In het startdocument staan goede uitgangspunten waar de branche verder mee kan. Maar nu je het mij op de man af vraagt: ik vind dat de rijopleiding in Nederland in essentie niet deugt. Het kan toch niet dat we trots zijn op een slagingspercentage van 50 procent? Elke andere branche zou zich daarvoor diep en diep schamen, en terecht. En ook het examen zou wat mij betreft anders moeten worden vormgegeven. Het kan toch eigenlijk niet dat met de huidige drukte in het verkeer en de moderne auto's van tegenwoordig een examen in de praktijk drie kwartier duurt. Het stoort mij dat dit niet op de agenda staat. Een examen mag in de huidige tijd geen momentopname meer zijn. Dit is niet meer van deze tijd en kan anders. Overigens praten de brancheorganisaties hier uitgebreid over met elkaar en met het CBR, IBKI en ministerie."
Even iets tussendoor: jij maakt je altijd behoorlijk druk over het fenomeen broodfonds. Wat is daartegen, volgens jou?
"Ik vind dat elke ondernemer een dusdanige lesprijs moet rekenen dat hij een goede boterham heeft, pensioen opbouwt en verzekerd is voor arbeidsongeschiktheid. Dat zijn de bases onder het ondernemerschap. Kun je dat niet, dan ben je geen goede ondernemer. Een broodfonds vind ik een noodmaatregel en het doet mij denken aan de periode van na de oorlog."
"De branche moet ook bij zichzelf te rade gaan wat dit betreft. Wij vinden het nog steeds belangrijk dat we gaan voor grote kortingen en elkaar kapot maken met foefjes, misleidingen en aanbiedingen waarvan we dit gewoon niet kunnen betalen. In Den Haag moeten ze de rijschoolbranche en verkeersveiligheid anders gaan beoordelen. Jonge mensen vanaf 15 jaar opleiden tot een verantwoord en veilig weggebruiker past niet bij vrijheid van onderwijs en vrijheid van ondernemerschap. Wij verkopen geen pizza of lastminutevakantie. Nu wordt dit te vaak verkwanseld."
Toen jij je zorgen uitte tijdens al die overleggen, wat waren toen de reacties?
"Dat ik gelijk heb. Zowel bij de overheid als bij het CBR als bij mijn branchegenoten. Toen heb ik gezegd: spreek het uit en zet het op papier dan kunnen we verder. Zo niet, dan hoef ik niet elke week 2 à 3 keer van Venlo naar Den Haag, Utrecht of Rijswijk te rijden."
Nou, dat lijkt me dan kat in het bakkie.
"Was het maar zo eenvoudig, maar helaas werkt dat zo niet. Momenteel heeft iedereen het heel erg druk met de perikelen bij het CBR. Dat snap ik ook nog wel, maar dat is niet goed voor de sector en daar maak ik me druk om."
Het siert jou dat je je op je 60ste nog steeds tot in elke vezel inzet voor de branche, of is dit verhaal toch een teken van een zekere metaalmoeheid?
"Ik vind het heel jammer dat er nog geen kandidaat is voor het voorzitterschap, maar om op je vraag terug te komen: ja, ik ben nog heel strijdvaardig. Anders was ik niet zo fanatiek geweest in het BVO en anders had ik ook jou niet te woord gestaan. Ik heb dit alles gedaan en ik doe en roep dit alles nog steeds voor ons allemaal. Ik hoop nog steeds een opening te creëren voor een betere branche. Al is het dan maar voor de volgende generatie."
Maar als er aan het einde van het jaar nog niets is gebeurd, vind je het dan wel mooi geweest?
"Ik sluit dan niet uit dat ik me terugtrek in Venlo en me fulltime ga bezighouden met mijn rijschool. Want daar ligt nog genoeg werk hoor. Kijk, het hoeft niet zo te zijn dat organisaties nu in actie moeten komen om Ruud Rutten binnenboord te houden. Mijn ego doet er nul komma nul toe. En als er over een paar maanden geen tekenen zijn dat het de goede kant op gaat, zal ik ook ruiterlijk bekennen dat ik blijkbaar te optimistisch ben geweest. Daar ben ik echt niet te groot voor."
"Ik heb eens tegen mijn branchegenoten van VRB en BOVAG gezegd: 'Op het moment dat wij tevreden zijn over de agenda in Den Haag en we gehoord worden, kom ik mijn laatste vergadering met de fiets naar Den Haag.' Ik hoop van ganser harte dat ik dat moet gaan doen, want deze branche verdient echt beter."
