De veelbewogen geschiedenis van het rijbewijs
Onlangs postte Chris Verstappen, directeur/uitgever voor verkeers- en vervoersleermiddelen VERJO, een bericht over de allereerste rijprocedure van het Centraal-Bureau voor de afgifte van bewijsstukken van rijvaardigheid. Inderdaad, van het CBR. Wij zagen er een aanleiding in om een tijdlijn te maken met de geschiedenis van het rijbewijs en het CBR. We zijn overigens vast niet volledig en staan open voor suggesties om de tijdlijn helemaal sluitend te maken.
1862: de eerste auto
In 1862 verscheen de eerste auto met verbrandingsmotor, gebouwd door de Waalse Belg Lenoir. Het grote publiek ontdekte de auto niet meteen, maar toen er allengs meer automobielen verschenen, werd het tijd voor regelgeving.
1899: het eerste ontwerp tot verzekering van de veiligheid op de openbare weg
Het eerste ontwerp van Wet tot verzekering van de veiligheid van het verkeer op de openbare wegen wordt aan de Tweede Kamer aangeboden bij Koninklijke Boodschap van 11 februari 1899. Het zou nog tot 1906 duren.
1906: het eerste rijbewijs
Op 1 januari 1906 wordt in Nederland het eerste landelijk geldende rijbewijs uitgegeven door het Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid. Het rijbewijs betreft "Het berijden van de wegen met een voertuig, voortbewogen door mechanische kracht en van een groter gewicht dan 150 kg." Voor de eerste rijbewijzen hoefde men geen theorie-examen of rijexamen af te leggen.
1910: eerste internationale rijbewijs
Het eerste internationaal geldende rijbewijs wordt geïntroduceerd in 1910. Ook worden in dit jaar de in het buitenland afgegeven internationale rijbewijzen erkend in Nederland.
1927: oprichting CBR en rijexamen
- In 1927 wordt het Centraal-Bureau voor de afgifte van bewijsstukken van rijvaardigheid (CBR) opgericht. Dit kreeg als wettelijke taak 'het toelaten van personen tot het wegverkeer en het bevorderen van de verkeersveiligheid'. Het praktijkexamen duurt een kwartier.
- Diverse belangrijke wetswijzigingen met betrekking tot het rijbewijs. Er moet vanaf dan een medische keuring plaatsvinden en ook moet men een rijexamen afleggen om in aanmerking te komen voor het rijbewijs. Het rijbewijs krijgt een geldigheidsduur van twee jaar en er komen verschillende categorieën, te weten motor, motorrijtuig met meer dan twee wielen en bromfiets.
1934: uniform praktijkexamen en eerste rijprocedure
- Examinatoren krijgen periodiek instructies over hoe ze moeten examineren: het uniforme praktijkexamen is een feit. Kandidaten worden van tevoren op de hoogte gebracht van de eisen tijdens de examenrit.
- Het CBR geeft de eerste rijprocedure voor rijinstructeurs uit.
- Het praktijkexamen wordt verlengd naar een half uur.
1935: Invoering van de Wegenverkeerswet
1951: Wegenverkeerswet en Wegenverkeersreglement
De nieuwe Wegenverkeerswet en het Wegenverkeersreglement treden op 1 januari 1951 in werking. Na de Tweede Wereldoorlog werd een commissie aangesteld die de nieuwe reglementen ontwierp. Men baseerde zich hierbij op de 'oude' regelgeving uit 1935, aangepast aan de verkeersontwikkeling voor 1950 en later.
Volgens het Wegenverkeeersreglement wordt de geldigheidsduur van rijbewijzen van twee naar vijf jaar verlengd. Daarnaast werd het rijbewijs ingedeeld in vijf categorieën:
1. Categorie A, motorfietsen en driewielers met verbrandingsmotor;
2. Categorie B en E voor personenauto's en aanhangers;
3. Categorie C en E voor vrachtauto's en aanhangwagens;
4. Categorie D en E voor bussen en aanhangwagens;
5. Categorie E wordt automatisch toegekend bij B, C en D.
- Het bromfietsrijbewijs wordt afgeschaft en het rijbewijs F voor invaliden wordt ingevoerd. Dit leverde echter dusdanig veel kritiek op dat dit rijbewijs in 1953 werd afgeschaft.
1951: rijbewijs van linnen
Het rijbewijs wordt vanaf 1951 van linnen gemaakt. Dit heeft tot 1984 stand gehouden.
1956: buitenlandse rijbewijzen
In 1956 komt de mogelijkheid om buitenlandse rijbewijzen om te wisselen voor een Nederlands rijbewijs.
1960: examen opgerekt naar drie kwartier
Een half uur volstaat niet meer, hetgeen reden is om het praktijkexamen op te krikken naar drie kwartier.
1962: nieuw hoofdkantoor CBR
In 1962 neemt het CBR een nieuw hoofdkantoor op de P.C. Boutenslaan in Rijswijk in gebruik.
1963: eerste schriftelijke theorie-examen
In 1963 neemt het schriftelijke theorie-examen de plaats in van het mondelinge examen. De reden is dat hierdoor de invloed van de examinator op de uitslag uitgesloten werd en er ontstond meer uniformiteit.
1964: examen ook buiten de bebouwde kom
In '64 wordt besloten om ook buiten de bebouwde kom te gaan rijden tijdens het praktijkexamen. Op die manier wordt voorkomen dat iemand een rijbewijs kan halen zonder ooit buiten de stad te hebben gereden.
1966: eerste Reglement verkeersregels en verkeerstekens
Het Reglement verkeersregels en verkeerstekens van 1966 (RVV 1966) was een Nederlandse algemene maatregel van bestuur die uitvoering gaf aan de Wegenverkeerswet van 1935 en mede in de plaats kwam van het Wegenverkeersreglement van 1950. Enkele begrippen en verkeerstekens uit het RVV 1966 die zijn verdwenen in het RVV 1990 zijn de B-weg (een weg met beperkingen aan breedte en wieldruk van voertuigen) en de klassieke verkeerszuil met groen vlak.
1984: nieuwe categorieën
In 1984 komt in Europees verband een gezamenlijke regelgeving tot stand. Er ontstaan vijf strikt gescheiden categorieën:
1. A voor motoren en driewielers;
2. B voor personenauto's tot 3500 kilo en lichte aanhangwagens;
3. C voor vrachtwagens en lichte aanhangwagens;
4. D voor bussen en lichte aanhangwagens;
5. E voor zware aanhangwagens.
1984: eerst je theorie
De regel dat je eerst je theorie-examen moet behalen voordat je deel mag nemen aan het praktijkexamen wordt ingevoerd.
1986: leeftijd rijbewijs naar 17,5 jaar
- Tussen 1986 en 1996 wordt geëxperimenteerd om de leeftijdsplicht voor het rijbewijs van 18 jaar te verlagen. In 1986 wordt deze verlaagd naar 17,5 jaar.
- Sinds 1986 geven gemeenten rijbewijzen af en wordt de afgifte geregistreerd door de Rijksdienst voor het Wegverkeer.
1990: RVV 1990 ingevoerd
Het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990) wordt ingevoerd. Het RVV 1990 is veel minder uitgebreid dan het RVV 1966. Onder het motto 'Geef je verstand eens voorrang' zijn in het RVV 1990 veel gedetailleerde artikelen geschrapt. Deze artikelen waren veel weggebruikers onbekend en bovendien moeilijk te handhaven. Een voorbeeld is het verbod op het schuin oversteken van de straat: bij een drukke weg doe je dat vanzelf niet en bij een rustige weg wordt het niet erg gevonden, zodat het verbod eigenlijk overbodig is.
Onveilig gedrag dat niet valt onder het RVV kan echter altijd nog bestraft worden op het kapstokartikel uit de Wegenverkeerswet, waarin staat: "Het is een ieder verboden zich zodanig te gedragen dat gevaar op de weg wordt veroorzaakt of kan worden veroorzaakt of dat het verkeer op de weg wordt gehinderd of kan worden gehinderd." (art. 5 WVW).
1996: weer 18 jaar en BNOR ingevoerd
- De leeftijd voor het behalen van het rijbewijs wordt weer 18 jaar.
- In 1996 worden het (nieuwe) bromfietscertificaat en de Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer (EMA) geïntroduceerd.
- Het zogeheten staatsexamen wordt ingewisseld voor het BNOR-examen dat sinds 2006 nader onderzoek rijvaardigheid (NO) heet.
- Ook vindt in 1996 een vernieuwing van het rijbewijs plaats, met als doel een grotere gelijkheid en betere internationale leesbaarheid binnen de Europese Unie. Zo worden de verschillende categorieën voortaan aangeduid door pictogrammen.
2002: het Beginnersrijbewijs
Het Beginnersrijbewijs wordt op 30 maart 2002 ingevoerd.
2006: Categorie AM en nog meer nieuwe categorieën
- Op 1 oktober 2006 wordt het bromfietscertificaat vervangen door het rijbewijs categorie AM.
- Op 1 oktober 2006 wordt een nieuw rijbewijsdocument in de vorm van een kunststof kaart op creditcardformaat ingevoerd. Belangrijkste reden is de betere beveiliging tegen fraude en vervalsing.
- In 1996 worden door middel van pictogrammen ook een aantal nieuwe voertuigcategorieën toegevoegd. Het gaat om:
1. C1 voor lichte vrachtwagens, eventueel met een lichte aanhangwagen;
2. C1E voor lichte vrachtwagens met een zwaardere aanhangwagen;
3. D1 voor bussen (tot 16 personen), eventueel met een lichte aanhangwagen;
4. D1E voor bussen (tot 16 personen) met een zwaardere aanhangwagen;
5. AM voor bromfietsen;
6. T voor tractoren of trekkers.
2008: CBR verhuist
Het CBR verhuist naar een nieuw hoofdkantoor aan de Sir Winston Churchilllaan in Rijswijk.
2011: start 2toDrive
In november start een proef met begeleid rijden, oftewel 2toDrive. Theorie kan worden gedaan op je 16de en met rijlessen kan worden begonnen als je 16,5 jaar bent. Tot je 18de mag je alleen autorijden onder begeleiding.
2013: Regels geharmoniseerd
- Als gevolg van de Derde Europese Rijbewijsrichtlijn worden per 19 januari 2013 de regels rondom rijbewijzen in Europa geharmoniseerd.
- Met ingang van 2013 is het CBR een rechtspersoon krachtens publiekrecht. Voor deze wijziging was het CBR een stichting en een privaatrechtelijk zbo (zelfstandig bestuursorgaan).
2013: derde rijbewijsrichtlijn
Januari 2013 wordt de derde rijbewijsrichtlijn van kracht. Sinds de invoering bestaat het motorrijbewijs uit drie categorieën : A1 (voor lichte motoren), A2 (middelzware motoren) en A (voor alle motoren).
2014: rijbewijs met een chip
De RDW geeft sinds 14 november 2014 een rijbewijs uit met een chip.
2015: Invoering T-rijbewijs
Invoering van het trekker-rijbewijs (T-rijbewijs).
2018: definitieve invoering 2toDrive
2toDrive wordt in maart definitief ingevoerd, waarmee de leeftijd die in 1996 om een auto te mogen besturen wordt teruggebracht naar 17 jaar.