Er is een groot tekort aan OGS+-instructeurs
Er is in Nederland een groot tekort aan WRM-instructeurs die bestuurders van hulpverleningsvoertuigen in het algemeen en brandweerauto's in het bijzonder kunnen opleiden: de zogenoemde OGS+-instructeurs (Optische en Geluidssignalen). Paul Brussaard, directeur van BRUSECO Hulpdiensten, een van de grote opleiders op dit gebied met hoofdkantoor in Maarssen, luidt de noodklok en biedt een speciale opleiding aan voor rijopleiders van huidige en toekomstige chauffeurs van voorrangsvoertuigen.
Op 1 juni 2017 is de vernieuwde Brancherichtlijn Optische en Geluidssignalen Brandweer van kracht geworden. Drie van de vier wijzigingen vallen buiten het kader van de opleiding. Deze betreffen de prioritering van meldingen, het gelijktrekken voor alle hulpdiensten van de snelheid op de vluchtstrook (maximaal 50 km/uur) en het gelijkstellen van de maximale snelheden voor kleine en grotere voertuigen.
Eisen
De vierde essentiële verandering betreft de eisen die worden gesteld aan de chauffeurs van voorrangsvoertuigen. In de vernieuwde Brancherichtlijn staat dat chauffeurs voorbereid dienen te zijn op het rijden met het specifieke voertuig. De nieuwe brancherichtlijn besteedt expliciet aandacht aan de vakbekwaamheid van de chauffeur: 'Chauffeurs moeten voldoen aan de landelijke standaard voor blijvende vakbekwaamheid, zoals vastgelegd in de 'Branchestandaard blijvende vakbekwaamheid, functie chauffeur werkzaam bij de brandweer' en aan de regionale afspraken op het gebied van vakbekwaamheid voor de voertuigen waarin wordt gereden' Geschrapt zijn de eis dat je minimaal drie jaar rijervaring moet hebben om als chauffeur van een voorrangsvoertuig te mogen optreden en de verplichting om drie jaar uitrukervaring te hebben als brandwacht/manschap.
Goede zaak
Volgens Paul Brussaard zijn deze wijzigingen een goede zaak. "Het is met name goed dat de regels die al voor andere hulpdiensten golden, nu ook van toepassing zijn voor de brandweer. De overige weggebruikers weten vanaf nu dat er eenduidigheid is in de regels en alleen dat al is toe te juichen."
'Op het moment dat de pieper gaat, ben je opeens professioneel chauffeur van een voorrangsvoertuig'
Verschil
Er is echter wel één essentieel verschil tussen chauffeurs van politiewagens en ambulances enerzijds en die van brandweerwagens en van eventuele andere hulpverleningsvoertuigen anderzijds: tenzij sprake is van een beroepsbrandweerkorps gaat het hier om chauffeurs die als vrijwilliger werken en het rijden van de brandweerwagen 'erbij' doen. En dat is een uitdaging.
Brussaard: "Met de vrijwillige brandweer is het zo dat je als timmerman, loodgieter, boekhouder of wat voor achtergrond dan ook, effectief nauwelijks ervaring opdoet met zogeheten PRIO 1-ritten. Je bent dus de hele dag met je eigen beroep bezig, maar op het moment dat de pieper gaat ben je professioneel chauffeur van een voorrangsvoertuig. Dan komt het erop aan. Ga er maar aanstaan."
Verantwoordelijk
Wat Brussaard betreft mag in dit verband één aspect niet uit het oog worden verloren: de chauffeur is verantwoordelijk voor het rijden met de brandweerwagen. Die is de cruciale schakel tussen de melding en de inzet ter plaatse, zoals ze zeggen bij BRUSECO. En bij een ongeval wordt hij of zij daarop aangesproken. Of nog erger: de chauffeur dient zich te verantwoorden bij de rechter. Onzin? Er zijn veel voorbeelden van niet. Eind 2018 is nog een brandweerman veroordeeld tot een taakstraf van 100 uur voor het veroorzaken van een dodelijk ongeval met zijn brandweerauto tijdens een uitruk. De brandweerauto reed met zwaailicht en sirene aan door rood licht op een kruising bij de oprit naar de snelweg. Daar botste hij op een personenauto die de kruising opreed. De inzittende overleed aan de verwondingen.
Te hard
De rechtbank oordeelde dat de brandweerman door het rode licht mocht rijden, maar veel te hard reed. Hij ging 94 kilometer per uur, waar hij volgens de richtlijnen maar met maximaal 20 km/uur door het rode licht had mogen rijden. De rechter oordeelde dat dit 'aanmerkelijk onvoorzichtig rijgedrag' is. De rechter hield er wel rekening mee dat dit ongeluk gebeurde terwijl de brandweer met spoed op weg was naar een melding met de hoogste prioriteit, waar mogelijk voor anderen een levensbedreigende situatie was, maar uiteindelijk volgde er wel een straf, waarbij de rechter ook stelde dat dit een voorbeeld kan zijn voor overige chauffeurs van voorrangsvoertuigen: je komt niet overal mee weg.
Grote aantallen
Brussaard meent: "Hiermee is het belang dat een chauffeur van een voorrangsvoertuig goed moet worden opgeleid wel duidelijk." En hierbij gaat het om grote aantallen chauffeurs, zoveel is zeker. Volgens Brussaard moeten momenteel rond elf- tot twaalfduizend brandweerchauffeurs worden opgeleid, terwijl er slechts ongeveer 150 gecertificeerde OGS+-instructeurs zijn.
Groot tekort
Brussaard: "Er is op dit moment, heel simpel, een groot tekort aan professionele OGS+-instructeurs en daarom moeten er zo snel mogelijk tientallen worden opgeleid. Tot voor kort werden veel brandweerchauffeurs opgeleid door een collega met uitrukervaring, maar dat is verboden omdat rijonderricht alleen door WRM-gecertificeerde rijinstructeurs mag worden gegeven die in het bezit zijn van de OGS+-pas. Mocht daar iets gebeuren tijdens de zogenaamde 'collegiale coaching', dan is de zaak onverzekerd indien er een ongeval gebeurt. Je moet dus, wil je rijonderricht geven, worden opgeleid tot OGS+-instructeur en dus over een WRM-bevoegdheidspas beschikken. Dat maakt de vijver waaruit kan worden gevist wel heel beperkt. Vervolgens mag je dan slechts lesgeven in een voorrangsvoertuig dat met dubbele bediening is uitgerust. Dit voertuig wordt beschikbaar gesteld door de betreffende hulpdienst.
Nieuwe uitdaging
Brussaard mikt daarom op gepassioneerde B- of liever nog C-instructeurs die hun vakkennis willen verrijken of die toe zijn aan een nieuwe uitdaging. "Iedere zelfstandige rijschoolhouder en iedere instructeur in loondienst die wil worden opgeleid tot OGS+-instructeur is welkom om onze training te volgen. Er zijn zowel mensen nodig die zich hierin willen bekwamen om fulltime als OGS+-instructeur aan de slag te gaan als parttime. En het werk zit in heel Nederland. Elk brandweerkorps met een brandweerauto met dubbele bediening moet namelijk de chauffeurs opleiden en periodiek bijscholen."
Multidisciplinair
BRUSECO heeft voor deze groep instructeurs een speciale training ontwikkeld van 12 dagdelen (zie kader-red.). Daarin wordt de kandidaat uiteraard opgeleid om veilig rijles te kunnen geven aan chauffeurs in spe, maar ook wordt ruim aandacht besteed aan specifieke vakkennis. "Wij leiden de instructeurs multidisciplinair op. Dat wil zeggen dat je wordt geleerd hoe je veilig met een voorrangsvoertuig in brede zin moet rijden en welke regels hierbij horen, maar ook allerlei andere zaken, zoals de wetgeving en didactische vaardigheden die erbij komen kijken, die voor een goede uitoefening van je vak belangrijk zijn komen aan de orde."
Vooral niet vergeten mag worden: de WRM-rijinstructeur moet tegen sommige gewoontes en regels in lesgeven. Niet iedere instructeur is daar geschikt voor", aldus Brussaard. "Maar voor iedereen die er wel geschikt voor is én die dit wil, is het echt een mooie specialisatie."
