Kleur matrixborden én mentaliteit automobilisten deugen niet
De matrixborden boven afgesloten rijstroken geven een rood kruis aan. Mensen die een bepaalde vorm van kleurenblindheid (de zogeheten roodblinden) hebben kunnen dit niet zien, waardoor ze geneigd zijn het verbod te negeren. Onzin, zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. De rode kruizen worden opzettelijk genegeerd door automobilisten die haast hebben.
Vorig jaar is een recordaantal verkeersboetes uitgeschreven voor mensen die het rode kruis boven een rijbaan straal negeren en ook steeg het aantal ongevallen met auto's van wegbeheerders. Rijkswaterstaat vindt het een groot probleem en heeft nu op veertig plekken borden geplaatst met de tekst: ‘Bij rood kruis: rijstrook dicht’.
Rood pigment
Meinard Noothoven van Goor is roodblind en trekt zich het lot van de kleurenblinden aan. Hij is met deze stoornis niet de enige, lang niet. Van de 750.000 Nederlanders die een vorm van kleurenblindheid hebben, hebben naar schatting 190.000 mensen problemen met het rode pigment in de ogen, waardoor de kleur rood niet of slecht wordt waargenomen.
Zweden
Toen hij 14 jaar geleden in Zweden reed, wees zijn bijrijder, bekend met Van Gors probleem, hem erop dat er een rood kruis boven een rijstrook in een tunnel stond. Dat hoefde niet, want dat had Van Goor zelf al gezien. De gebruikte kleur was namelijk niet rood zoals in Nederland, maar oranjerood en die zag hij gewoon goed. Hij vond het een goed idee om Rijkswaterstaat daarvan op de hoogte te stellen, want ook in Nederland zou dat een mooie uitkomst zijn voor alle roodblinden. En ook het groen zag hij niet, laat hij weten op verkeerskunde.nl.
Zwart
"Het matrixbord is voor mij zwart, het blijf zwart, en gaat nooit aan!", schreef hij aan Rijkswaterstaat. Er volgden veel e-mails, aanvankelijk zonder resultaat, maar eind 2005 werd hij uitgenodigd in het testcentrum van Rijkswaterstaat in Delft. Daar ging hij op in en hij nam dr. Jan Walraven, dé TNO- kleurenspecialist, mee voor de broodnodige wetenschappelijke ondersteuning. "Er werd gesteld dat ik de enige zou zijn die de kruizen niet ziet. Ik reageerde: ‘Ik ben mogelijk de enige die zegt dat hij het niet ziet. Dat is héél wat anders’, zegt hij over die dag. Rijkswaterstaat vond het een goed idee, zo schrijft hij, om in vervolg de kleur oranjerood te gebruiken, maar daar kwam het niet van.
Misdadig
In 2015 leek er opeens schot in de zaak te komen. Toenmalig minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu gaf het startsein voor de campagne 'Rijden onder rood kruis misdadig’. Het doel was mensen erop te wijzen dat een rood kruis negeren streng verboden is en heel slecht kan aflopen. De campagne was met name gericht op de veiligheid van wegwerkers. Voor Van Goor was dit het sein de minister lik op stuk te geven. "Minister, ú bent misdadig, door rode kruizen te plaatsen die voor roodblinden niet oplichten, waardoor zij een gevaar op de weg zijn."
Oranjerood
Het gevolg was dat er weer werd gepraat en dat sindsdien nieuwe kruizen in oranjerood worden uitgevoerd, maar dat zegt nog niets over de bestaande rode kruizen. Die blijven op rood en er is vooralsnog geen beleid om deze om te zetten. "Met de rode matrixkruizen discrimineert RWS deze gehandicapten en brengt hen en indirect medeweggebruikers in groot gevaar. Gaat RWS eindelijk kleur bekennen met een plan van aanpak om de bestaande kruizen te modificeren, of blijft het nu wachten op een fors ongeluk waarbij bekend wordt dat kleurenblindheid de oorzaak was. Met daaropvolgend een Kamerlid dat zegt: "Het kan toch niet zo zijn, dat..."
Ongedurig
Volgens Gerard Tertoolen is een rood matrixbord echter niet het probleem. De stijging van het aantal aanrijdingen met wegverkeer en het aantal personen dat de kruizen negeert, heeft alles te maken met het feit dat veel verkeersdeelnemers veel te ongedurig zijn, en niets met kleurenblindheid. "Ik denk dat het in de meeste gevallen opzettelijk wordt genegeerd. Mensen hebben steeds minder geduld en steeds meer genoeg van files en oponthoud."
Borden aangepast
Kleurenblinden vinden soms wel gehoor bij de overheid. In 2012 stemde de ministerraad in met het voorstel van minister Schultz van Haegen om verkeersborden in vervolg van witte reflecterende scheidingslijnen te voorzien. Kleurenblinden zien vaak het onderscheid niet tussen twee kleuren of zien een bord helemaal niet tegen een donkere achtergrond. Daarom krijgt een rood met blauw verkeersbord bijvoorbeeld een witte lijn tussen de kleuren en krijgt een rood bord een witte rand. Met de witte lijn wordt contrast aangebracht, waardoor de borden beter opvallen.
Forse stijging
aantal zwaargewonden
Zonder aanvullende maatregelen zal het aantal ernstig verkeersgewonden naar verwachting stijgen tot rond de 30.000 in 2030. Het aantal verkeersdoden zal naar verwachting tussen de 470 en 580 komen te liggen.
Deze prognose geeft SWOV in de Verkeersveiligheidsverkenning 2030 die gisteren is gepubliceerd. De prognose is aanzienlijk minder gunstig dan internationale ambities en wat minister Van Nieuwenhuizen van I&M als ambitie heeft uitgesproken: 'Naar nul verkeersslachtoffers in 2050'.
Volgens de SWOV zijn concrete maatregelen noodzakelijk voor een verdere verlaging van het aantal verkeersslachtoffers. In de verkeersveiligheidsverkenning wordt het benodigde bedrag dat er nodig is voor concrete maatregelen, zoals het veiliger maken van de (fiets)infrastructuur, geraamd op globaal 15 miljard euro over de periode 2020 – 2050.