Friesland eerste provincie met permanente verkeerseducatie
De Stichting Bevordering Verkeerseducatie (SBV) in Friesland is een vreemde eend in de bijt, met name in die zin dat er al 25 jaar innig wordt samengewerkt door een groot aantal rijschoolhouders. Onlangs bestond de SBV 25 jaar. Reden om eens langs te gaan bij deze stichting die wordt gedragen door rijschoolondernemers.
Het Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF) is de basis onder het succes van de SBV. Binnen het ROF werken provincie, gemeenten en diverse organisaties die zich bezighouden met verkeersveiligheid eendrachtig samen om het aantal verkeersdoden naar nul te brengen. "Dat is een ambitieuze doelstelling en wellicht niet haalbaar, maar als je er niet naar streeft, haal je het in elk geval nooit", maakt Marjolein van Eek, manager van de Stichting Bevordering Verkeerseducatie (SBV), duidelijk.
In beleid verankerd
Op zich is een dergelijke brede provinciale samenwerking niet nieuw; er zijn namelijk meer provincies die hier geld voor uit trekken. Maar de wijze waarop in Friesland de zaken worden aangepakt is wel bijzonder, uniek zelfs, al is het alleen al vanwege het feit dat de wil om de verkeersveiligheid te verankeren nu al decennia lang in het beleid is verankerd.
Kansen
Toen begin jaren negentig drie actieve Friese rijschoolhouders op de hoogte kwamen van oprichting van het ROF, meenden zij dat er voor hen kansen waren. Of zoals Marjolein van Eek het 25 jaar later omschrijft: "Het idee was dat het goed zou zijn om als rijschoolhouders de krachten te bundelen, om een aantal redenen. Allereerst kun je samen veel meer bereiken dan je alleen kunt bereiken door les te geven, ten tweede is het goed voor de uitstraling van de rijschoolbranche en ten derde kan het ook nog wat omzet opleveren. Win-win dus."
Op de goede knoppen
De drie ondernemers klopten daarom aan bij de provincie en bleken op de goede knoppen te hebben gedrukt. Want inderdaad, rijschoolhouders betrekken bij het ROF was een prima idee en ook ja, met individuele rijschoolhouders zou dat niet werken maar met gebundelde krachten wel. Ze kregen startsubsidie, maakten een plan en richtten de SBV op met als helder doel de verkeersveiligheid in Noord-Nederland te vergroten door verkeersonderwijs aan weggebruikers in alle leeftijdscategorieën te bevorderen en te verzorgen.
Verkeerslessen
Vrij snel daarna kwam vanuit Dokkum de eerste vraag of de SBV verkeerslessen wilde geven. Graag natuurlijk, maar er was wel een drempel. "Al snel bleek namelijk dat lesgeven in een auto iets totaal anders is dan lesgeven voor een klas", vertelt Van Eek, die in 2006 bij de SBV in dienst kwam, maar die de ontstaansgeschiedenis haarfijn op het netvlies heeft. "Er is toen in samenwerking met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden een programma opgezet om rijinstructeurs die voor de klas willen staan op te leiden tot, zeg maar, docent verkeerseducatie. En daarvoor moest echt alles worden uitgevonden, want zoiets bestond helemaal niet in Nederland."
Dit resulteerde erin dat de 'Pedagogische didactische aantekening voor instructeurs' ook een diploma werd waarmee instructeurs na een gedegen opleiding van een jaar officieel verkeersles mogen geven op scholen.
Ambitieus project
In 2018 zag Van Eek dat de groei er een beetje uit dreigde te raken. Daarom ging ze rond de tafel met het ROF en de Friese afdeling van Veilig Verkeer Nederland (VVN, een van de partners binnen het ROF). Dat heeft geleid tot een ambitieus project binnen Friesland waarop onlangs een klap is gegeven. "We hebben besloten dat er een basispakket over de scholen wordt uitgerold waarmee twaalf jaar verkeersles kan worden gegeven in het onderwijs. We beginnen in groep 1 van de basisschool en de lijn loopt door tot en met de eerste vier jaar van het voortgezet onderwijs. We hebben onlangs de eerste gesprekken gehad op scholen en de reacties zijn zeer enthousiast. Allereerst vanwege het brede aanbod, de opzet en de doorlopende leerlijn, maar daarnaast ook omdat we samenwerken met organisaties zoals Team Alert en de ANWB. Het programma wordt daarmee breed gedragen. Scholen kunnen kiezen uit een compleet aanbod en ons doel is dat binnen vijf jaar alle voortgezette scholen in de drie noordelijke provincies meedoen. Hiermee is Friesland de eerste provincie die actief permanente verkeerseducatie aanbiedt."
Niet snappen
Ze vult aan: "Ik zou echt niet snappen waarom een school niet zou meedoen, want op elke school zitten leerlingen die zich door het verkeer moeten begeven. Mijn dochter heeft het gymnasium afgerond en gedurende de zes jaar die ze daar op school zat, zijn er alleen bij haar op school al vier kinderen omgekomen in het verkeer. Dat zijn er vier te veel."
Populair
Bij dit alles wordt de uitgangsgedachte van de SBV angstvallig in het oog gehouden. Die is dat rijinstructeurs de basis vormen van de SBV en het zijn dan ook instructeurs die de lessen verzorgen. Van Eek: "De 'Pedagogische didactische aantekening voor instructeurs' is heel populair onder instructeurs. Dat begrijp ik goed, want het is een verdieping van het beroep rijinstructeur. En het is ook gewoon leuk. We hebben een groep heel enthousiaste cursisten en dat enthousiasme straalt ook af op anderen."
Voordelen
In totaal zijn bij de SBV rond vierhonderd rijinstructeurs aangesloten, waarmee volgens Van Eek ongeveer een derde van de rijscholen in de drie noordelijke provincies meewerken aan de SBV. Van Eek: "Iedere rijinstructeur die bij een van de zes actieve kringen is aangesloten (zie kader-red.), is automatisch aangesloten bij de SBV. De kosten daarvan bedragen ergens rond de honderd euro per jaar en, zo is gebleken, vooral deze kosten zijn voor rijscholen de belangrijkste reden om niet aan te haken. En dat snap ik eerlijk gezegd niet goed. Je krijgt er namelijk heel veel voor terug. Zoals? Allereerst heeft een kring regelmatig overleg met het CBR, maar ook met gemeenten en dergelijke. Alleen daarom al is het een nuttige investering. Daarnaast maak je deel uit van het netwerk van de SBV, kun je ook docent worden en/of je kunt meewerken aan een van de trainingen die wij verzorgen, waaronder de scootmobieltraining, je kunt met korting de trainingen aanbieden die onderdeel zijn van het pakket van de SBV, enzovoort, enzovoort. Een voorbeeld: hoe vaak ik niet heb moeten uitleggen aan rijschoolhouders hoe precies iets met IBKI werkt, dat wil je niet weten. Onder de rijschoolhouders die niet bij ons aangesloten zijn, zullen ongetwijfeld dezelfde vragen leven."
'Ik ben maar alleen'
"Ik vraag wel eens aan rijschoolhouders waarom ze zich niet aansluiten. 'Ja', hoor je dan, 'ik ben maar alleen, dat schiet niet op'. Maar dan schiet het juist wel op, want alleen is maar alleen. We hebben in Friesland een pracht netwerk opgezet waarvan iedereen de meerwaarde inziet, dus aansluiten lijkt mij logisch."
Alleen maar voordelen
Appie Pal is momenteel secretaris van de SBV en in het dagelijks leven is hij mede-eigenaar van autorijschool Jan Postma in Heerenveen. Pal is al vijftien jaar instructeur, waarvan de laatste twaalf jaar samen met zijn compagnon Jan Postma als eigenaar van de rijschool. Pal is fanatiek lid van de SBV omdat hij er alleen maar voordelen van ziet. "De SBV is opgezet vanuit de kracht van samenwerking door rijschoolhouders en dat is tot op de dag van vandaag de basis", zegt hij. Op de vraag wat de SBV hem specifiek brengt als rijschoolhouder zegt hij: "Het grootste voordeel, en de meesten zien dat zo, is het grote aantal faciliteiten, waaronder de slipbaan in Drachten. De meeste leden zijn, wat ik maar even noem, leden die op afstand zijn betrokken, maar zij zien alleen al de meerwaarde van deze faciliteiten. Naast de slipbaan is een goed voorbeeld het unieke cursusaanbod voor de bijscholing WRM. Leden kunnen daarvan met korting gebruik maken, dus dan heb je de jaarlijkse bijdrage al snel terugverdiend. En een veel kleiner deel zoekt verdieping in het vak en vindt dat onder meer door voor de klas te gaan staan. Het is dus maar net hoe je het zelf invult, maar je hebt er altijd wel voordeel van."
Minder fanatiek
Zo bezien vindt Pal het net als Van Eek best opvallend dat 'slechts' een derde van de rijschoolhouders is aangesloten bij de SBV. "Ik noem zonet de voordelen, maar als je dat niet ziet, houdt het op. Mij wordt wel eens de vraag gesteld wat de SBV allemaal doet. Dan noem je dat allemaal en dat wordt dan wel beaamd, maar dat leidt doorgaans niet tot deelname. De reactie is vaak 'Ik doe lekker mijn ding en die SBV is allemaal zo ingewikkeld, dat hoeft voor mij allemaal niet zo.' Die zijn wat minder fanatiek met hun vak bezig en dat kan he, ik heb daar geen waardeoordeel over. Er zijn er ook die parttime werken en anderen hoeven nog maar een jaar of tien richting pensioen en die geloven het allemaal wel. Het zijn allemaal redenen waarom rijschoolhouders zich ook niet aansluiten bij een branchevereniging."
Provincie als basis
Pal verbaast het aan de ene kant niet dat een soortgelijke samenwerking in Nederland nergens bestaat, maar aan de andere kant ook weer wel. "Er is wel geïnformeerd, maar het probleem is vaak de provincie. Wij hebben het grote voordeel dat het provinciebestuur een actief beleid voert op het gebied van verkeersveiligheid en daar al jaren geld voor uittrekt. Veel andere provincies zijn wat dat betreft veel wispelturiger en dan snap ik wel dat je er niet aan begint."
Dagdromen
Inmiddels mag Pal ook een beetje dagdromen. Met vierhonderd aangesloten rijscholen kan de SBV zomaar een speler van formaat worden in het land. "Stel je voor dat we officieel een brancheorganisatie worden, dan ben je meteen een van de grotere. Of dat een concreet plan is? We hebben het er wel eens over, maar niet meer dan in achterkamertjes. Dus concreet is het niet."
