Elke soort verlichting goed voor de verkeersveiligheid
Het plaatsen van openbare verlichting zorgt voor een afname van 50 procent van het aantal letselongevallen in het donker. Verder reduceert Motorvoertuigverlichting overdag (MVO) het aantal ongevallen bij daglicht. Tijd om eens ons licht hierover te laten schijnen.
Openbare verlichting maakt het mensen mogelijk om in het donker de weg, andere weggebruikers en de omgeving voldoende te onderscheiden. Hoe hoger het lichtniveau is, hoe eerder een ander object wordt waargenomen. Bovendien vermindert de aanwezigheid van openbare verlichting verblinding door het grote contrast tussen de koplampen van andere auto's met de duistere omgeving, ook wel 'headlight glare' genoemd. Dergelijke verblinding zorgt vooral bij oudere verkeersdeelnemers voor een verhoogd risico op een ongeval.
Gedrag
Volgens sommige studies heeft openbare verlichting ook een positieve invloed op gedrag. Naarmate de kwaliteit van de verlichting beter wordt, nemen automobilisten kruisingen eerder waar en passen ze eerder hun snelheid aan. Er zijn echter ook studies die geen verschil in snelheid door openbare verlichting hebben aangetoond en studies die juist onveiliger gedrag hebben aangetoond. Hier is dus geen peil op te trekken.
Fatale afloop
Ook heeft het plaatsen van openbare verlichting langs wegen meer effect op het aantal ongevallen met een fatale afloop dan op het aantal ongevallen met gewonden of met alleen blikschade en verlichting heeft meer invloed in landelijke dan in stedelijke gebieden, vooral op ongevallen met een fatale afloop. Het plaatsen van openbare verlichting heeft bovendien meer effect op het risico dat voetgangers lopen een ongeval te krijgen dan op het risico dat gemotoriseerd verkeer loopt. Onderzoek in Nederland wijst ook uit dat openbare verlichting een groter effect heeft op de veiligheid van kwetsbare verkeersdeelnemers (voetgangers, fietsers, bromfietsers) dan op de veiligheid van bestuurders van motorvoertuigen.
Nadelen
Naast alle voordelen zitten er ook enkele nadelen aan openbare verlichting. Openbare verlichting kan bijvoorbeeld een ongunstig effect hebben op de verkeersveiligheid doordat de verlichtingsmasten een botsobject zijn. Jaarlijks registreert de politie in Nederland ongeveer 16 dodelijke ongevallen door een botsing met een lichtmast. In 71 procent van deze ongevallen botst een auto tegen de lichtmast. Het aandeel dodelijke ongevallen met lichtmasten ten opzichte van alle dodelijke ongevallen is echter het grootst voor motoren. Vanuit dit oogpunt is het wenselijk de masten zo ver mogelijk van de rijbaan te plaatsen; vanuit verlichtingstechnisch oogpunt dient de lichtbron zelf niet te ver van de rijbaan geplaatst te zijn.
Botsvriendelijke lichtmasten
Botsvriendelijke varianten van lichtmasten kunnen de ernst van botsingen met een lichtmast verminderen. Een botsvriendelijke lichtmast is zodanig geconstrueerd dat deze weinig weerstand biedt en afbreekt wanneer een voertuig er tegenaan botst. Botsvriendelijke lichtmasten verminderen het risico op autosnelwegen op persoonlijk letsel bij een botsing met 50 procent. Echter, een botsvriendelijke lichtmast is ontworpen voor auto's; plaatsing van een dergelijke lichtmast zal daardoor weinig effect hebben op het aantal motorrijders dat overlijdt na een botsing met een lichtmast.
Energie
Volgens het platform Energie Overheid (een onafhankelijk kennisplatform over energiebeleid voor overheden) ging in 2014 in Nederland ongeveer 1,5 procent van de geproduceerde elektrische energie naar openbare verlichting. In het Nederlandse Energieakkoord van 2013 staat dat het doel is om in Nederland in 2020 20 procent bespaard te hebben aan energie voor openbare verlichting ten opzichte van 2013, en in 2030 50 procent. Dit kan behaald worden door minstens 40 procent van de huidige verlichting te vervangen door led-verlichting.
Planten en dieren
Ook de groei van planten kan door verlichting in de war gestuurd worden en openbare verlichting kan het bioritme van dieren verwarren (dag-nacht- of jaarritme), kan dieren aantrekken waardoor ze overreden kunnen worden of juist afschrikken waardoor ze potentiële broedplekken missen. Ook het dag-nachtritme van mensen kan worden verstoord door openbare verlichting.
Voertuigverlichting
Motorvoertuigverlichting overdag (MVO) resulteert in minder ongevallen bij daglicht. Het voeren van verlichting overdag geeft een groter contrast tussen voertuig en omgeving, waardoor naderende voertuigen meer opvallen.
Uit dieptestudies naar ongevallen blijkt dat bij 50 procent van de ongevallen overdag meespeelt dat de andere weggebruiker niet of te laat is gezien; op kruispunten is dit zelfs het geval bij 80 procent van de ongevallen. Op basis van theoretische inzichten en waarnemingsonderzoek wordt de werking van MVO vooral verklaard uit het grotere contrast tussen het voertuig en zijn omgeving: daardoor neemt de zichtbaarheid van voertuigen toe en zijn ze beter identificeerbaar (herkenbaar als naderend motorvoertuig). Een bijkomend effect is dat voertuigen met MVO dichterbij worden geschat dan in werkelijkheid het geval is. Hierdoor neemt naderend verkeer minder risico bij inhaalmanoeuvres en bij het oprijden van een kruispunt.
Motorrijders
Uit een wereldwijde analyse van 41 studies naar het effect bij personenauto's en 16 studies naar het effect bij motorfietsen, blijkt dat MVO op personenauto's het aantal letselongevallen overdag reduceert met 3-12 procent. Voor MVO op motorfietsen is de reductie van het aantal letselongevallen 5-10 procent. De gevonden resultaten lopen per studie wel erg uiteen.
Brandstofverbruik
Een mogelijk nadeel van het gebruik van voertuigverlichting overdag (MVO) is een toename in brandstofverbruik. Immers, als de lampen worden ingeschakeld, wordt de dynamo zwaarder belast. Het gebruik van conventionele dimlichten voor MVO heeft een meerverbruik van brandstof van 1-3 procent tot gevolg, afhankelijk van het verbruik van de auto. Door speciale dagrijlichten te gebruiken, kan men de helft van de brandstof besparen; door gebruik te maken van led-verlichting tot 90 procent.
Voor motorrijders is het rijden met voertuigverlichting overdag al langer gebruikelijk dan voor automobilisten. Voorheen was het gebruik van MVO voor motorrijders uniek, waardoor ze beter opvielen ten opzichte van het overige verkeer. Uit onderzoek blijkt dat met name op grote afstanden en op landelijke wegen MVO van motorrijders een positief effect heeft op de zichtbaarheid van motorrijders voor het overige verkeer.