'We hebben de strijd volledig verloren als de sanctie er direct afgaat'
We zijn inmiddels ruim een maand na het zo abrupt afgebroken Kamerdebat (27 september) en voor het blote oog zijn er sindsdien weinig stappen gezet. Maar is dat wel zo? We legden de vier brancheorganisaties een aantal vragen voor waarvan de antwoorden inzicht geven in de actuele stand van zaken. Waarbij het goed is te weten dat tijdens het ter perse gaan van deze editie er nog geen nieuwe datum voor het vervolg van het debat bekend is.
Nog even terug naar 27 september. Er zijn verschillende meningen over de reden waarom het debat zo is gegaan zoals het is gegaan. Is het inderdaad zo dat de VVD het machtswoord heeft uitgesproken of heeft de branche op een bepaald moment echt een stem gehad in het verloop?
Eric Bakker, voorzitter VRB: "Wij denken uiteraard dat we tijdens het debat hebben kunnen ingrijpen door een bericht te sturen. Het antwoord dat we stante pede retour kregen liet hierover geen onduidelijkheid bestaan. En VVD-Kamerlid Remco Dijkstra hoefde geen machtswoord uit te spreken, want die had al gauw door dat hij wellicht de enige was die zich goed had ingelezen. De anderen zijn nu aan zet om met een alternatief te komen."
Frank Hoornenborg, voorzitter BOVAG: "De branche heeft een stem gehad. Richting Laçin (SP) lieten wij duidelijk blijken dat er grote consequenties van afhingen (voor de professionalisering van de branche als het debat zou doorgaan). Hierop heeft, voor zover wij dat überhaupt precies te horen krijgen, Laçin alle partijen in de pauze bij elkaar geroepen en is een 'pauze' ingelast voor een tweede termijn na het herfstreces."
Ruud Rutten, voorzitter FAM: "Zeker heeft de VVD haar machtswoord uitgesproken. De minister was erg duidelijk en helder in haar mening. Doch enkele appberichten naar de Kamerleden en een gesprek nadien met het dringende advies geen oude schoenen weg te gooien voor je nieuwe hebt, heeft hier zeker aan bijgedragen."
Jos Post, voorzitter LBKR: "Gedurende het debat werd duidelijk dat SP, CDA, D66 en PVV het met elkaar eens waren dat de invulling van de praktijkbegeleiding en de sanctie erop anders zouden moeten. Gezien hoe het debat verliep, heeft de minister uiteindelijk dat gedaan wat ze in onze ogen alleen nog kon doen. Ze heeft de handreiking gedaan om mee te denken over een alternatief voor de invulling praktijkbegeleiding versus sanctie. Ik geloof niet dat de branche gedurende het debat daar een stem in heeft gehad."
Het heeft menigeen verbaasd dat niemand van BOVAG Rijscholen aanwezig was tijdens het debat. Wat is daar de reden van en hoe bezien de andere organisaties dit?
Frank Hoornenborg: "Het debat is door onze collega's van de afdelingen Rijscholen en Public Affairs intensief gevolgd vanuit Bunnik en vanaf een externe locatie. Dat zijn de voordelen van moderne communicatiemiddelen anno 2018. Het debat vond sowieso in de plenaire zaal plaats, waar toehoorders alleen boven op de publieke tribune kunnen plaatsnemen en niet in een van de kleinere commissiezalen, zoals gebruikelijk bij AO's."
Eric Bakker: "Dat is niet aan ons. Iedereen maakt zijn eigen afwegingen."
Ruud Rutten: "Ik kan niet in de agenda kijken van de BOVAG-bestuurders en ook niet over hun prioriteiten. Feit is dat wij een dag eerder samen (BOVAG-VRB-FAM) een prima gesprek hebben gehad bij I&M. in dit gesprek hebben wij nogmaals ons gezamenlijk standpunt kenbaar gemaakt en doorbesproken. Dit zou dus aan het debat zelf niks meer veranderen."
Jos Post: "Dat de BOVAG niet aanwezig was, heeft ons ook verbaasd. Aan de andere kant kan er altijd iets gebeuren waardoor je niet aanwezig kunt zijn. Wij kunnen daar niet over oordelen."
Inmiddels is de herfstvakantie achter de rug. In de tussenliggende periode is er op het eerste oog weinig gebeurd, of zitten we er nu naast?
Eric Bakker: "Hiervoor kun je beter aankloppen bij de politici die op de dag van het plenaire debat de kaart over de sanctie trokken. Wellicht dat zij kunnen/willen toelichten wat de stand van zaken is. De Kamerleden, maar ook hun achterban, hebben er net als wij alle belang bij dat alles op een rijtje wordt gezet. Daarom is het belangrijk dat ze de ruimte krijgen om tot een afgewogen oordeel te komen. Wij hebben wederom ons huiswerk gemaakt."
Frank Hoornenborg: "Daar zit je behoorlijk naast. Er is meteen doorgepakt en er is een overleg geweest met Kamerleden. Tijdens het constructieve overleg op 10 oktober gaven zij aan met een gezamenlijk amendement op de sanctie te komen. Het is volgens hen niet de bedoeling dat de sanctie eraf gaat, maar wel dat er een betere invulling nodig is. Zijn we het allemaal over eens. Zij willen net als de branche ook dat de nieuwe wet per half volgend jaar ingaat. Tijdens dit overleg is ook nader ingegaan op wat er niet goed gaat in de branche en waar zowel het wetsvoorstel als ook de korte-, middellange- en langetermijnoplossingen in positieve zin in voorzien."
Ruud Rutten: "Op het moment dat ik dit schrijf, kan ik hier nog geen oordeel over geven. De Kamerleden hebben ons bijgepraat en zijn aan de slag met de opdracht van de minister. Uiteraard heeft dit tijd nodig. Maar ik heb er alle vertrouwen in."
Jos Post: "Achter de schermen wordt zeker hard gewerkt, maar spijkers met koppen slaan kan niet buiten de Tweede Kamer om. We hopen dat we in het vervolgdebat de handen op elkaar krijgen. Voorop blijft staan dat we met elkaar een betere branche willen."
Zowel FAM als VRB heeft zich na het debat scherp uitgelaten over de gebrekkige kennis bij de Kamerleden. Is er inmiddels achter de schermen iets gebeurd om die kennis bij te spijkeren?
Eric Bakker: "De VRB heeft zich niet uitgelaten over de gebrekkige kennis, maar we gaven aan dat er Kamerleden zijn die niet goed op hun netvlies hadden staan welke verantwoordelijkheden/taken bij welke organisaties gelegd zijn. En dan ontstaat er ruis en onduidelijkheid."
Frank Hoornenborg: "Zie het antwoord op de vorige vraag."
Ruud Rutten: "Als ik het heb over gebrekkige kennis dan doel ik op de sanctie. Eerlijk is eerlijk: LBKR heeft hier goed gelobbyd en een punt gemaakt. Maar alle Kamerleden, inclusief de VVD en de minister, gaven in hun inleiding aan dat er veel mis is binnen de branche en dat er iets moet gebeuren. Dat de sanctie zijn werk niet doet, is voor iedereen duidelijk. In ons branchedocument van twee jaar geleden staat dat het anders moet en anders kan. Maar het gaat om het totaal en niet om alleen de sanctie."
Jos Post: "Dit is niet van toepassing wat ons betreft."
Zowel FAM als VRB heeft zich na het debat fel gekant tegen het schrappen van de sanctie. Waarom is er zo hard stelling genomen op dit punt?
Eric Bakker: "VRB, FAM en BOVAG hebben in het startdocument en het aanbevelingendocument duidelijk geschreven wat de meest ideale richting zou zijn om te komen tot een professionele rijschoolbranche. Daarin is ook zeer gedetailleerd en onderbouwd aangegeven dat, wanneer deze lijn gevolgd zou worden, het instellen van een sanctie zoals nu wordt toegepast niet meer nodig zou zijn. Dat door een kwalitatieve voorbereiding op het behalen van een WRM-bevoegdheid duidelijk waarneembaar zou blijken dat iedereen die instroomt ook het gevraagde niveau heeft om professioneel les te kunnen geven. Dat van bijscholen nog nooit iemand slechter is geworden, maar dat dan ook aan het bijscholingstraject eisen van vakbekwaamheid aan de docenten/opleidingsinstituten moeten gesteld worden. Je kunt uit zo'n totaalplan niet één item weghalen en tot hoofdissue van de onderhandelingen maken. Als je dak lek is, stroomt je hele huis onder. En als je de fundering niet sterk genoeg maakt, zakt het bouwwerk in elkaar."
Frank Hoornenborg: "Omdat we professionalisering van de branche nastreven en daar passen geen figuren in die aantoonbaar het vak niet onder de knie hebben."
Ruud Rutten: "Zoals gezegd: gooi geen oude schoenen weg voor je nieuwe hebt. We hebben de strijd volledig verloren als alleen de sanctie er direct afgaat."
Jos Post: "Wij zijn van mening dat het debat niet ging over het schrappen van de sanctie, maar over een verschuiving. Dit is toch wezenlijk iets anders."
Wat is het grootste (negatieve of positieve) gevolg van de opschorting van het debat?
Eric Bakker: "Het grootste negatieve gevolg is dat de personen die er momenteel garen bij spinnen om alles zo lang mogelijk te laten zoals het is, nog langer hun gang kunnen blijven gaan. Dat er nog langer onzekerheid blijft bestaan over de ingangsdatum van het wijzigingsvoorstel, dat zoals iedereen weet ook een duidelijke lastenverlichting inhoudt. Dat het herintrederstraject nog langer blijft zoals het is. En dat we nog langer niet weten of we voort kunnen gaan op de ingeslagen weg om maatregelen en plannen die op dit moment op de rol staan voor de middellange en lange termijn af te stemmen en te positioneren."
"Op dit moment ziet de VRB geen enkel positief gevolg van het uitstellen van de tweede termijn. Of misschien een klein, maar toch niet geheel onbelangrijk punt: de mogelijkheid om toch zo snel mogelijk een pasfoto te krijgen op de WRM-pas om controle en handhaving door de bevoegde instanties sneller en gemakkelijker te maken. Dat is vervolgens ook voor de consument duidelijker. De consument vertrouwt in dit geval op de overheid door klakkeloos aan te nemen dat niemand het in zijn hoofd haalt om onbevoegd les te geven."
Frank Hoornenborg: "Dat er nu eindelijk eens grondig nagedacht wordt over (invulling van) de sanctie."
Ruud Rutten: "Positief vond ik de inleiding van alle Kamerleden en de minister. We worden gehoord en begrepen. Negatief is dat het debat niet afgerond is vanwege de sanctie en dat hierdoor de WRM, die al lang op zich laat wachten, nog langer uitgesteld zal worden. En dit terwijl de brancheorganisaties en I&M al maanden tevreden waren over de invulling zoals die er lag. De rest zou in een vervolgtraject opgepakt en uitgewerkt worden."
Jos Post: "Het grootste gevolg gaat waarschijnlijk zijn dat de invulling van de praktijkbegeleiding en de sanctie erop anders gaan zijn. Neveneffect kan zijn, maar dat hoeft niet, dat andere zaken vertraging oplopen."
Wat moet er nu zo snel mogelijk gebeuren om de zaak vlot te trekken?
Eric Bakker: "Zo snel mogelijk de tweede termijn plannen en akkoord gaan met het wijzigingsvoorstel dat voorlag op 27 september met de expliciete toezegging dat partijen die al jaren constant met elkaar om tafel zitten hun afstemmingsgesprekken blijven voortzetten. En dat de minister de Kamer hier regelmatig een terugkoppeling over geeft."
Frank Hoornenborg: "Eensgezindheid over hoe de sanctie in te vullen, dus we zijn erg benieuwd naar het amendement waar de partijen mee gaan komen, mede op basis van onze input op 10 oktober."
Ruud Rutten: "De WRM zoals hij er lag aftikken. En zoals beloofd en besproken met de brancheorganisaties aan de slag met het vervolgtraject."
Jos Post: "Het debat moet zo spoedig mogelijk een vervolg krijgen om mogelijke vertraging tegen te gaan."
Zijn jullie inmiddels bang dat 'na de herfstvakantie' ruim zal worden geïnterpreteerd en dat dit ook zomaar kan betekenen 'ergens in 2019'?
Eric Bakker: "Dat was en is na 27 september onze grootste vrees. Want als er geen tweede termijn komt zoals geantwoord, dus dat alles weer helemaal opnieuw op de rit moeten worden gezet, zijn we zomaar minimaal weer 2 jaar verder. Want wat men wellicht uit het oog verliest: dit wijzigingsvoorstel is op woensdag 3 mei 2017 afgestemd. En het verzoek om een vervroegde evaluatie van de huidige WRM is in 2012 gehonoreerd. Je ziet dus hoe lang een wetgevingstraject duurt. Maar zoals al eerder gezegd: ook de Kamerleden willen de zaak niet frustreren. Ze zien en benadrukken het belang om het wijzigingsvoorstel per 1 juli 2019 in te laten gaan."
Frank Hoornenborg: "De Kamerleden bepalen wanneer de tweede termijn plenair wordt behandeld. Het baart ons en I&W zorgen dat dit onderwerp laag op de agenda staat voor behandeling na het reces."
Ruud Rutten: "Nee, want de belangen zijn duidelijk en de signalen zijn ook duidelijk."
Jos Post: "Wat ons betreft zijn grote delen akkoord in het wetsvoorstel. Het zal niemand verbazen dat we nog steeds gaan voor een rechtvaardiger systeem van de praktijkbegeleiding en de sanctie hierop."
Door het verloop van het debat zijn ook enkele goede zaken op de lange baan geschoven, zoals de verplichte VOG en 1 praktijkbegeleiding. Hebben jullie het idee dat de minister hier niet mee gaat wachten en met een 'noodwetje' komt?
Eric Bakker: "Wij hebben het vermoeden dat niemand op uitstel van dit wijzigingsvoorstel zit te wachten, maar dit weet je pas zeker wanneer hierover ook door de Kamer iets is aangenomen."
Frank Hoornenborg: "Iedereen streeft ernaar medio 2019 de nieuwe wet in te kunnen voeren. De minister gaf tijdens het debat aan ook in gesprek te zijn met de sector (CBR, IBKI en de brancheverenigingen) over maatregelen voor de middellange en lange termijn. Ook zitten de volgende kortetermijnmaatregelen al in het vat:
- Een goed doorzoekbaar register voor rijinstructeurs, met daaraan gekoppeld extra voorlichting voor leerlingen door het CBR.
- Praktische bijscholing voor rijinstructeurs met een leerling zonder rijbewijs.
- Voor de eindtoets bij het examen wijst IBKI voortaan zelf aan welk lesonderwerp getoetst wordt.
- De CBR-campagne om leerlingen te informeren wordt geïntensiveerd.
- Vermoedens van fraude moeten sneller kunnen worden doorgegeven aan ILT.
De minister gaf aan deze maatregelen in goed overleg met de sector de komende twaalf maanden te willen doorvoeren. Aanpassing van de wet is voor deze maatregelen niet nodig."
Ruud Rutten: "Laten we alles weloverwogen doen. Dit is onze kans, want een volgende gaat lang duren of komt niet meer. Ik voel nu alle medewerking en steun vanuit Den Haag. Men ziet het belang. En geloof mij: de drie brancheorganisaties zullen blij zijn als dit hoofdstuk afgesloten kan worden en wij resultaat hebben geboekt."
Jos Post: "Voorlopig vertrouwen we erop dat ook de minister de trein rijdend wil houden."
Is er nog iets wat je per se kwijt wil?
Eric Bakker: "We hopen dat niet de strategie wordt toegepast dat onder druk alles vloeibaar wordt. En dat we over niet al te lange tijd weer ervaren dat haastige spoed wederom heeft geleid tot een gedrocht waardoor voor de zoveelste keer op rij de rijinstructeurs die beroepsethiek en verkeersveiligheid hoog in het vaandel hebben, de dupe worden. We beseffen maar al te goed dat op iedere maatregel die je bedenkt weer personen zijn die er alles aan doen om regels te omzeilen of geweld aan te doen. Dat schijnt de mensheid eigen te zijn."
