'Onze opdracht is verbeteren van de verkeersveiligheid'
Binnen de rijschoolbranche zijn goede en slechte ondernemers. En gedreven en minder gedreven ondernemers. Een andere tweedeling is dat er ondernemers zijn die niet verder kijken dan hun eigen bedrijf, terwijl andere nadrukkelijk over de schutting kijken en hun nek uitsteken voor het grotere belang. En daarnaast is er Arno Smits (52) van Smits Opleidingen in Oss. Hij heeft het zo geregeld dat zijn bedrijf, met ruim vijftig man op de loonlijst, min of meer vanzelf draait zodat hij zich voor een belangrijk deel kan bezighouden met zijn droom: een verkeerscentrum dat helemaal gericht is op verkeersveiligheid. En dat gaat er komen, zoveel is na tien jaar trekken en duwen sinds enkele weken zeker.
Iedereen maakt ze mee: lifechanging moments. Van die momenten dat je iets beleeft of een beslissing neemt die bepalend is voor je verdere levensloop. Arno Smits was een paar jaar actief als rijinstructeur – hij haalde zijn instructeursdiploma in 1984 1986 - toen hij op 9 januari 1989 zo'n moment meemaakte: hij was getuige van een dodelijk ongeval op de toenmalige N50 (nu A50), een weg die in die tijd bekend stond als een regelrechte dodenweg. "Ik ben als instructeur opgeleid bij Defensie en geloof me: daar zitten alleen gedreven mensen die het beste willen zijn in hun vak. Ik heb vanuit die achtergrond altijd gedacht dat het mij niet zou overkomen dat ik ooit betrokken zou zijn bij een verkeersongeval met dodelijke afloop. Helaas is dat op die dag wel gebeurd. Een tegenligger en ik botsten in het donker op een spiksplinternieuwe vrachtwagen zonder opbouw en reflectie, die bezig was met het oversteken van de weg, maar vanwege tegemoetkomend verkeer stopte. Het donkere chassis stond daardoor dwars over de weg en wij reden er beiden tegenaan. Ik kwam relatief gelukkig uit de strijd, want ik botste tegen de as van de truck, maar die andere persoon op de linkerrijsstrook, schoof onder de vrachtwagen en overleed ter plekke. Dat was een pikzwarte dag in mijn leven en ik kan nu nog elk moment terughalen van die dag. Dat gaat nooit meer uit mijn systeem."
Zes jaar later maakte Smits weer iets soortgelijks mee toen een leerling op weg naar zijn vrachtwagenrijles bij zijn rijschool verongelukte op dezelfde weg. "De politie kon toen niemand van de familie te pakken krijgen en een instructeur en ik hebben die jongen moeten identificeren. Die hele film van zes jaar eerder kwam meteen weer terug."
Geaccepteerd
Hij weet inmiddels zeker: "Als je dit soort dingen meemaakt, dan verandert je leven voorgoed. Althans, dat heeft het bij mij gedaan. Als je een artikel in een krant leest over een dodelijk verkeersongeval, dan blader je de krant door en bij de laatste pagina ben je het alweer vergeten. Of het moet heel erg verschrikkelijk zijn, zoals wij helaas zelf recent in Oss hebben ervaren. Maar hoe heftig ook, zelfs dat glijdt uiteindelijk van de meeste mensen af. Al die ruim zeshonderd verkeersoden in het verkeer elk jaar weer en die ruim 22.000 zwaargewonden met blijvend letsel hebben we met z'n allen blijkbaar geaccepteerd. Dat is bizar. Nog steeds wordt er veel te snel gereden, nog steeds stappen mensen achter het stuur terwijl ze hebben gedronken en nog steeds krabben mensen in de winter een streepje op de voorruit schoon terwijl ze de kinderen naar school gaan brengen. Dat is toch raar. En omdat het mijn vak is, houd ik me er serieus mee bezig en wil ik eraan bijdragen dat dit anders wordt."
Een opdracht
Voor Smits staat namelijk vast dat iedereen die in de automotive sector in het algemeen en in de rijscholenbranche in het bijzonder werkt, een opdracht heeft. Voor hem geldt dat in elk geval zeker. "Wij hebben met z'n allen een opdracht en die is het bevorderen van de verkeersveiligheid. Of nog sterker: het terugdringen van het aantal verkeersdoden naar nul. Ik weet natuurlijk ook best dat nul lastig haalbaar is zolang het verkeer niet volledig is geautomatiseerd, maar dat moet wel het doel zijn. De minister heeft uitgesproken dat een maximum van vijfhonderd verkeersdoden per jaar het doel moet zijn. Dat is wat mij betreft een compleet verkeerd uitgangspunt. Nul moet het doel zijn."
Verkeerde attitude
Nu hij het toch heeft over het begrip uitgangspunt: wat hem betreft komen de meeste ouders met de verkeerde attitude hun kind aanmelden en ook dat bevreemdt hem in hoge mate. "Er is helemaal niemand die vraagt wat wij als rijschool eraan gaan doen dat zijn kind de meeste kans van slagen heeft om te overleven in het verkeer. Maar dat is wel de vraag die ouders moeten stellen. Als ik vertel dat iedereen hier met tien rijlessen slaagt, dan ben ik spekkoper, want dan komt iedereen bij mij rijles volgen. Maar dat is een verkeerde basisgedachte. Ik maak altijd deze vergelijking: als iemand zijn kind aan een chirurg toevertrouwt, dan verwacht hij, of nee, dan weet hij zeker, dat die chirurg met alles wat hij in zich heeft, zorgt voor zijn kind. En dat zou in onze branche ook zo moeten zijn, want het gaat ergens over. Maar dat is helemaal niet het geval. Veel rijschoolhouders zijn daar helemaal niet mee bezig en aan de andere kant vragen ouders er ook niet om. Dat is nu eenmaal hoe het werkt, helaas. Hoe de branche moet veranderen? In de kern is deze branche prijsgedreven en dat uitgangspunt is per definitie verkeerd, vind ik."
Iedereen wakker
Hij gaat verder: "Ik hou lezingen over het thema 'Verkeersveiligheid' en als ik dan zeg dat 80 procent van de ouders niet bezig is met de veiligheid van hun kinderen in het verkeer, dan is iedereen wakker. Maar iedereen denkt ook dat hij bij die 20 procent zit. Maar voor de meesten geldt dat niet. Kijk nou bijvoorbeeld eens hoeveel kinderen en jongeren de weg op gaan met slechte fietsverlichting of nog erger, zonder fietsverlichting. Hoe kan het nou dat daarop wordt beknibbeld? Ik snap dat niet. Ja, zeggen mensen dan, als ik er goede verlichting op zet, dan wordt die eraf getrapt. Dat zal best, maar op het moment dat je daaraan toegeeft, geef je dus ook toe dat je kind met een fiets zonder verlichting rijdt. En als ik verder vertel dat elke dag in Nederland minimaal één persoon overlijdt door een verkeersongeval, maar dat die persoon dat zelf nog niet weet en dat er misschien ook iemand in de zaal zit die dit kan overkomen, of een van de kinderen, dan wordt het vaak onrustig in de zaal."
Slipcursus
Zelf zit Smits als rijschoolhouder aan de knoppen en vanuit die hoedanigheid nam hij zelf het initiatief om zijn rijopleiding te verbeteren. "Een paar jaar geleden heb ik een slipcursus, een cursus pech onderweg en een verplicht uur rijden in een vrachtwagen in elke rijopleiding ingevoerd. Daardoor werd de rijopleiding 130 euro duurder, maar ik dacht dat dit zou worden gewaardeerd. Maar het tegengestelde was waar, want het was te duur. Zelfs mensen voor wie die 130 euro geen enkel punt is, zeiden 'Ach, dat leren ze allemaal toch in de praktijk' en ook hoorde ik: 'Jij altijd met je verkeersveiligheid'. En er zijn mensen die zeggen dat wij vroeger ook allemaal weleens hebben gereden terwijl we hadden gedronken. Zelfs mensen met een gedegen opleiding en een goede carrière zeggen dat. Dat zal allemaal best, maar van die drinkers in het verkeer zijn er heel veel die dat niet meer kunnen navertellen. Bovendien zijn de tijden veranderd. In de jaren zeventig rookte iedereen nog, maar inmiddels weten we dat dat toch echt een heel slechte gewoonte is. Weer een andere reactie die ik veel hoor, is waar ik me druk over maak, want vroeger waren er ruim drieduizend doden in het verkeer en nu nog maar zeshonderd. Het gaat dus heel goed. Natuurlijk is dat ook zo. De kans op overleven wordt steeds groter, maar we zitten nog niet op nul, terwijl dat het doel moet zijn. Die gedragsverandering zoals ik net schetste met het roken moet ook met betrekking tot het verkeer plaatsvinden."
Geloof
Smits biedt al die extra zaken in de rijopleiding nog steeds aan, maar als extra en niet als basis. Betekent dit dat hij van zijn geloof is afgestapt? "Nee, absoluut niet. Geloof verloren is al verloren en niks doen is geen optie. Ik blijf volharden in mijn missie dat het aantal verkeersdoden moet worden teruggebracht naar nul."
Met dit heilige geloof kwam hij ruim tien jaar geleden op het idee voor een verkeerscentrum in Oss dat zich helemaal richt op verkeersveiligheid en sinds kort is duidelijk dat zijn droom werkelijkheid wordt. Gepassioneerd vertelt hij: "Ik heb in Oss verschillende projecten opgezet op het gebied van verkeersveiligheid, waaronder een dodehoekproject in 1996 en een project voor veilig rijden op de bromfiets in 1993. Dat waren mooie projecten, maar je bereikt er maar een kleine groep mee. Gaandeweg rijpte bij mij het plan voor een verkeerscentrum waar alles op dit gebied samenkomt. Dat laat je dan op een gegeven moment ergens en daarna steeds vaker vallen en als je maar lang genoeg volhoudt merk je op een gegeven moment dat het in goede aarde begint te vallen bij de partijen bij wie je moet zijn."
Goede partner
Hij vond vooral een goede partner in de gemeente Oss en de provincie Noord-Brabant en vorig jaar was er een hoogtepunt. Toen plantte Smits samen met wethouder Gé Wagemakers een vlag in een stuk grond aan de Weg van de Toekomst (N329), die de start van het centrum symboliseerde. Met deze handelingen vierden Smits en de wethouder dat zij hun handtekening zetten onder een overeenkomst waarmee zij de intentie bekrachtigde om op deze plek een centrum te bouwen voor alles op het gebied van verkeer, mobiliteit en logistiek. En nu, een jaar later, zijn er dusdanige stappen gezet dat zeker is dat het Verkeers Centrum Brabant – want zo gaat het heten – er definitief komt. Hoe en in welke vorm moet nog worden ingekleurd, maar dit moet een plek worden waar iedereen tussen 4 en 90 jaar oud meer kan leren over verkeer met het terugdringen van het aantal ongelukken en slachtoffers als ultiem doel.
Permanente verkeerseducatie
Het Verkeers Centrum Brabant wordt dé locatie waar permanente verkeerseducatie, innovatie op het gebied van infrastructuur en mobiliteit en het Logistic Experience Center met leerwerkbedrijf samenkomen. Het is een uniek concept, omdat het niet alleen deze vier clusters huisvest, maar ook met elkaar verbindt. Het gedrag van de mens in het verkeer is de rode draad door het centrum, want, zo zegt Smits, "95 procent van de verkeersongevallen is het gevolg van menselijke fouten." De kracht van het centrum ligt in de samenwerking tussen ondernemers, de overheid en het onderwijs. Onderzoek door en samen met studenten is een belangrijk onderdeel van zogeheten proeflabs, die innovaties op het gebied van infrastructuur en mobiliteit gaan tonen. In het centrum komen onder andere een verkeerstuin met een indoorverkeerseducatieplein gericht op kinderen uit het basis- en middelbaar onderwijs, een fietscontrolestraat, een kantelsimulator, een dodehoekopstelling en leslokalen. Verder komt er een proeflab voor innovaties in de infrastructuur. Dit is een plaats waar organisaties die willen innoveren, ontwikkelaars en studenten samenkomen en de laatste ontwikkelingen in de infrastructuur kunnen tonen.
Weg van de Toekomst
Verder vestigt zich hier het informatie- en communicatiecentrum 'Weg van de Toekomst'. Verschillende innovaties die zijn toegepast op de Weg van de Toekomst (de N329 in Oss) zullen tentoongesteld worden buiten op het terrein, in de ontvangstruimte en verspreid door het gebouw. Ook het Solarteam Eindhoven is verbonden aan het Verkeers Centrum Brabant en er wordt speciaal aandacht besteed aan Advanced Driver Assistance Systems (ADAS), waarvan de gebruiker zich eigenlijk niet bewust is of niet goed weet hoe hij deze moet gebruiken. In de samenwerking met hogeschool HAN wordt onderzocht welke behoefte er is aan extra ondersteuning bij het informeren van medewerkers en consumenten. Én hoe dit het beste aangepakt kan worden. En in het Logistic Experience Center staat het kennismaken met de logistieke sector en het 'zelf ervaren' door de jeugd voorop.
Businessplan
Smits, die op zijn visitekaartje 'directeur van Verkeers Centrum Brabant' heeft staan, maar ook gewoon zijn rijschool aanhoudt, is vanzelfsprekend superblij dat het ervan gaat komen. Hij laat het businessplan zien ("Nee, dat heeft buiten de gemeente, provincie en ik niemand en jij krijgt het dus ook niet"), waaruit blijkt dat met de investering rond 13 miljoen euro gemoeid is. Hij heeft al een aantal grote partijen weten te interesseren, waaronder aannemer Heijmans, die als oorsprong het naburige Rosmalen heeft. Verder hoopt hij op de komst van grote spelers als DAF, Ford, Shell, Siemens Mobility en de BOVAG, waar hij tot voor kort bestuurslid van was. "Met het Verkeers Centrum Brabant kunnen jaarlijks 52.000 kinderen op een speelse en interactieve manier permanente verkeerseducatie krijgen. Daarnaast zijn er nog de bezoekers die buiten de schooltijden het centrum gaan bezoeken, want het moet een centrum worden voor alle verkeersdeelnemers: van driewieler tot rollator. En dán gaat er wel wat veranderen. Het gaat er uiteindelijk om dat wij met dit centrum bijdragen aan een gedragsverandering bij mensen met als gevolg dat ze zich veiliger door het verkeer gaan begeven en zich bekommeren om zichzelf én om elkaar."
