'Goede kennis van theorie is de basis van hoog slagingspercentage'
Met 463 B-examens in 2017 en een slagingspercentage van iets meer dan 65 procent procent is Ezendam Rijopleidingen de leider onder de grootste rijscholen in Nederland. Je zou dan denken: er is vast een geheim bij deze rijschool die is gevestigd in Hengelo. Maar dat valt reuze mee, blijkt bij een bezoek aan Louis Ezendam. Hij heeft wel zo zijn gedachtes.
Nog even terug naar de vorige editie. Van de rijscholen met meer dan honderd examens is Autorijschool Bryan in Maarssen met een slagingspercentage van 82,1 procent de best presterende grote rijschool, met op de tweede plaats Frans-Bert Huber (106 examens, 81,6 procent) in Limbricht. Verkeersschool Frank Schuurman in Apeldoorn doet het ook uitstekend met een slagingspercentage van 75,6 procent bij 269 B-examens. Daarmee is Frank Schuurman de best presterende rijschool in de categorie tussen 200 en 300 examens.
Goed
Tussen 300 en 400 examens is Ruud Rutten de beste met 307 examens en een slagingspercentage van 64,8 procent en dat maakt de prestatie van Ezendam nog knapper dan deze op basis van de naakte gegevens al is, want met veel meer examens heeft Ezendam een (iets) hoger slagingspercentage. Uniek is dit trouwens niet, want vorig jaar had Ezendam nagenoeg dezelfde resultaten. Blijkbaar doen ze in Hengelo iets heel erg goed.
Het is dan ook reden genoeg om af te reizen naar Hengelo naar Ezendam Rijopleidingen, dat in 1983 is gestart. Tien jaar werkte Louis alleen, daarna kwam er een instructrice bij, die nog steeds bij hem werkt, en vervolgens groeide de rijschool eigenlijk vanzelf, maar wel geleidelijk. "Dus geen snelle groei. Eerst een derde wagen erbij, daarna een vierde enzovoort, tot de huidige vijftien lesauto's. Collega's zeiden toen: waar jij mee bezig bent, dat gaat niet goed, dat kan helemaal niet. Maar ik vind dat je, wil je echt iets te bieden hebben, dat als eenmansrijschool nooit kunt. Wat ik dan wil bieden? Nou, spoedopleidingen bijvoorbeeld. En theorieles geven. Dat zijn dingen die een rijschool compleet maken."
Vijftien instructeurs
Hij heeft nu vijftien instructeurs in dienst. Hij heeft trouwens geen moment overwogen om een franchiseconstructie op te tuigen, zoals zo veel collega's doen. "Ik geloof in instructeurs in loondienst. Want? Want dat biedt hen zekerheid en ze hebben een veel grotere betrokkenheid bij het reilen en zeilen van het bedrijf, daar ben ik van overtuigd. Wij zijn ook goed door de crisisjaren heen gekomen en ook dat heeft, dat weet ik zeker, te maken met hoe je personeel de rijschool, zeg maar, naar buiten toe 'verkoopt.' De klanten kwamen eigenlijk vanzelf, vooral door mond-tot-mondreclame. Alleen de motor was toen minder. Maar dat gaat nu ook goed."
Particulier
Ezendam beperkt zich bewust tot de particuliere rijopleidingen. "Er zijn hier in de omgeving een paar grote rijscholen die beroepsopleidingen aanbieden en die markt is eigenlijk vergeven. Dat is gunningswerk en daar kom je niet tussen. Maar ik heb die ambitie ook niet. Ik heb voldoende uitdagingen in wat ik doe. Dat wil ik goed doen. En ik vind de B-opleiding gewoon de mooiste opleiding om te doen. Klopt, de bromfietsexamens doen het bij ons nog goed. Dat heeft alles te maken met het gebied waarin wij zitten. Als je elke dag tien kilometer of nog meer moet reizen naar school dan is een brommertje als je 16 bent best lekker."
Kwaliteit waarborgen
De belangrijkste vraag aan Ezendam is natuurlijk hoe hij de kwaliteit waarborgt met vijftien instructeurs in dienst. Hij heeft ze namelijk niet elke dag aan een touwtje. Ezendam noemt zijn zegeningen op: "Het merendeel van mijn instructeurs is uit zichzelf bij ons gekomen. Blijkbaar hebben we een goede naam en die koester ik. Dat vertaalt zich trouwens ook in het gegeven dat instructeurs lang bij mij blijven. Er is nauwelijks verloop."
"Als iemand bij ons solliciteert, kijk ik goed wat voor vlees ik in de kuip heb. Ik wil haar of zijn slagingspercentage weten en verder is het ook een kwestie van gevoel. Als de eerste indruk niet goed is, moet je van goeden huize komen om hier te kunnen werken. Verder monitoren we nauwgezet de prestaties van onze mensen. Als ik merk dat een instructeur met zijn percentage wegzakt, dan gaan we kijken wat de oorzaak is. Waardoor zakken zijn kandidaten, heeft de instructeur misschien te veel lessen, wat zijn de resultaten van de tussentijdse toets en hoe handelt de instructeur daar allemaal naar. Wanneer een instructeur bij de TTT nauwelijks vrijstellingen haalt, dan is dat voor mij een indicatie dat er iets niet goed gaat. Op die manier begeleiden we onze instructeurs."
Opleiding
Bij een vacature neemt Ezendam ook altijd het slagingspercentage door van een kandidaat, maar dat kan niet altijd. Soms moet iemand nog aan de opleiding beginnen en is er nog helemaal geen percentage. "Toevallig heb ik er daar net twee van aangenomen. Ik neem met hen dan uitgebreid door wat ik van een instructeur verwacht en voordat ze aan de opleiding beginnen, laat ik ze een paar uur met mij achter in de auto meedraaien zodat ze kunnen zien wat het vak inhoudt. Ze beginnen daardoor goed voorbereid aan de opleiding. Daarna doen ze de opleiding en laat ik ze naast de verplichte stage-uren in fase 3 nog extra stage-uren meelopen. Ik vind namelijk dat de praktijk en de huidige stage niet goed op elkaar aansluiten. En als ze eenmaal in dienst zijn, dan worden ze intensief begeleid. Voor hetzelfde geld valt de praktijk tegen en dat moet je dan sturen. En als het uiteindelijk ondanks alle inspanningen niet werkt, moet je afscheid van elkaar nemen. Dat ervaar ik als een nederlaag, maar je moet wel eerlijk zijn naar elkaar. Dat is me tot nu één keer gebeurd en dat was één keer te veel."
Rijtijdenwet
In dit verband pleit Ezendam ook voor een soort rijtijdenwet voor instructeurs. "Ik heb een paar jaar geleden mijn lidmaatschap van de BOVAG opgezegd omdat ik het te veel geld vond voor wat ik kreeg. Dat was nog toen Roger Keijbeck voorzitter was. Ze hebben toen geprobeerd me weer binnen te halen en ik wilde dat wel, maar op één voorwaarde: dat er serieus werk van zou worden gemaakt dat een instructeur zich aan rij- en rusttijden zou houden. Nou, dat ging niet gebeuren. Prima, dan maar geen lid, even goede vrienden."
"Ikzelf hanteer als regel dat een instructeur na vijf uur lesgeven verplicht een uur pauze moet nemen en ik vind dat niet meer dan logisch. Een vrachtwagenchauffeur moet ook na zoveel werken verplicht pauze nemen, dus zo raar is dat toch niet? Helemaal niet omdat een instructeur ook bezig is met verkeersveiligheid. Maar in onze branche gaat dat dus niet gebeuren en blijft het zo dat een instructeur 's morgens om 9 uur begint, tien uur of nog meer lesgeeft en dat iedereen verwacht dat hij het laatste uur net zo scherp is als in het eerste uur."
RIS
Iets anders: de instructeurs van Ezendam Rijopleidingen hanteren de RIS-lesmethode, maar nemen geen RIS-examens af. "Ik was jaren geleden een van de eerste RIS-instructeurs in Nederland, maar in mijn ogen was het CBR er toen nog niet klaar voor en eigenlijk is dat nooit goedgekomen. Op een gegeven moment heb ik besloten dat we wel lesgeven volgens de RIS-methode en we melden dat op de website en we laten iedere leerling een tussentijdse toets (TTT) doen, maar dat is het dan. Voor mij is de tussentijdse toets een prachtmoment om te zien wat de leerling aan kennis heeft. Ik krijg van examinatoren van het CBR weleens te horen dat ik mijn kandidaten veel te laat in het lestraject de TTT laat afnemen, maar daar ga ik niet aan tornen. Het voordeel is namelijk dat er een grote kans is dat de leerling slaagt voor de TTT en daardoor krijgt hij of zij een heel andere mindset ten opzichte van het examen. Het maakt echt veel verschil of je een compliment krijgt van de examinator of dat je het niet goed hebt gedaan. Wat ik ook af en toe doe, is leerlingen die denken dat ze er al zijn terwijl ze nog lang niet klaar zijn voor het praktijkexamen, de TTT laten doen. Dan gaat het natuurlijk verkeerd en daar kan ik dan wat mee tijdens het lessen. Want vreemde ogen dwingen, zo is het gewoon. Maar dat zijn uitzonderingen. Ik vind het leuker wanneer een leerling zegt over deTTT: was dat nou alles? Dan heb ik het goed gedaan."
Niet goed in de markt
"Weet je trouwens wat ook een groot nadeel is van de RIS, los van het feit dat deze methode nooit goed in de markt is gezet: de leerling moet thuis ook het een en ander leren, maar daar heeft niemand zin in. Ik kreeg RIS-lesboeken terug die nog in het cellofaan zaten, dat schiet niet op. Ik vind het jammer, maar als het niet gaat zoals het moet, dan moet het zoals het gaat."
Theorie
Ezendam is er heilig van overtuigd dat het hoge slagingspercentage met de praktijkexamens, dat hij al jarenlang kan overleggen, vooral te danken is aan een gedegen theorie-opleiding. "Bij ons volgt iedereen de theorie-opleiding, dat zit standaard in elk pakket. We geven elke zaterdag les, maandagavond is facultatief en we geven nog een les op de dag van het theorie-examen. Lange tijd was ons slagingspercentage voor het theorie-examen rond 90 procent, maar dat is de laatste jaren gedaald naar ongeveer 70 procent. Volgens mij komt dat door de veranderde vraagstelling én door het feit dat er niet meer gespiekt kan worden. Ja, natuurlijk baal ik daarvan. Aan de ene kant ben ik er trots op dat het in vergelijking met het landelijk gemiddelde nog steeds hoog is, maar aan de andere kant is het, vind ik, veel te laag. Ik probeer er een vinger achter te krijgen hoe dat beter kan, maar daar ben ik nog niet uit."
"Los daarvan geldt: als je je theorie beheerst, heb je een grote kans dat je voor het praktijkexamen slaagt. En wat de kennis betreft over de theorie, die is vaak echt bizar weinig. Ook van mensen die al heel lang het rijbewijs hebben trouwens. Mensen die elke dag op de weg zitten, maar van toeten noch blazen weten, echt ongelooflijk."
Stopopdracht
"Maar het geldt ook voor leerlingen van andere rijscholen. Wij krijgen ze ook hoor, leerlingen die elders al een rijopleiding hebben gevolgd met de vraag of wij kunnen kijken wat er aan de hand is. Wat je dan allemaal niet meemaakt. Voorbeeld: een instructeur vroeg aan een van die leerlingen in een straat of hij een plek kon zoeken waar hij een stopopdracht kon uitvoeren. Zet die jongen de auto aan de kant van de weg stil en klaar was hij. Hij had geen benul wat een stopopdracht was."
Boos bord
Een ander voorbeeld betreft een jongen die in een straat opeens op de rem trapte, met als gevolg een bijna-ongeval. "Ik was daar zelf bij en begreep absoluut niet waarom hij stopte. Wat bleek: hij zag een bord verboden te parkeren, dus een bord met een rode rand, en daarvan zei hij: dat is een boos bord, dan moet je stoppen. Dat had hij zo geleerd bij zo'n speedtheorieopleiding. Een boos bord, ik wist niet wat ik hoorde. Het zou echt geweldig zijn als daar eens iets serieus aan gedaan wordt, hoewel ik moet zeggen dat het lijkt of de populariteit de laatste tijd wat aan het afnemen is."
Terwijl, zo vindt Ezendam, het rijexamen in principe het makkelijkste examen dat er is, omdat alles wordt voorgezegd. Hij verklaart zich nader: "Alle verkeersborden, alle strepen en alle aanduidingen op de weg staan er gewoon. Dus als je weet wat dat allemaal betekent en weet hoe je de taal van de weg moet gebruiken, kan er in feite niets misgaan. In praktijkexamens in Almelo gaat het vaak mis bij een bepaalde situatie waarbij je moet voorsorteren om naar links te gaan. De kandidaat wordt dan overvallen door de mededeling en gaat impulsief naar links, want hij ziet de pijlen op de weg. Bij de uitslag hoort hij dat hij niet geslaagd is vanwege rijstrookwisseling en kijkgedrag. Wat dan wordt vergeten is dat hij daarvoor al drie spiekbriefjes in de vorm van bepaalde vooraankondigingen heeft gemist. De theorie beheersen en ver vooruitkijken, meer heb je niet nodig om goed te kunnen autorijden. Hoe wij dat toetsen tijdens de lessen? Door vragen te stellen. Constant vragen stellen aan de leerling over wat hij heeft gezien. Ik durf te beweren dat 80 procent van de leerlingen die zakken op een impulsieve manier autorijdt. Haal je dat eruit, dan ben je al een heel eind."
