C-opleiders zoeken
naarstig nieuwe instructeurs (maar ze zijn er amper)
Vrijwel alle grote opleiders in het land die truckchauffeurs opleiden, hebben een tekort aan instructeurs. Met allerlei noodgrepen wordt dit vooralsnog opgelost, maar de spoeling wordt steeds dunner. "Maar we moeten ervoor waken dat we weer massaal gaan opleiden, want daar hebben we slechte ervaringen mee", waarschuwt Ruud Rutten van Verkeersschool Ruud Rutten en Vervoerscollege Venlo, alsook voorzitter van brancheorganisatie FAM.
Het was best een opmerkelijk bericht afgelopen najaar, waar gek genoeg niet veel ophef over is geweest. Arjan Bos, topman van transportverzekeraar TVM, stelde dat het grote tekort aan vrachtwagenchauffeurs het afgelopen jaar heeft geleid tot honderden extra ongevallen en schademeldingen.
5.700 incidenten
Volgens cijfers van Rijkswaterstaat waren er in 2017 5.700 zogeheten incidenten op de vaderlandse wegen, terwijl dat er een jaar eerder nog maar 4.734 waren. Vorig jaar waren er alleen al naar schatting 3.000 kop-staartbotsingen met vrachtwagens in ons land. "De verklaring is dat dit veelal te maken heeft met onervarenheid, omdat situaties niet goed worden ingeschat", verzuchtte de TVM-baas in De Telegraaf. "Momenteel worden overal vandaan mensen met een 'groot rijbewijs' achter het stuur gezet. Maar dat houdt niet automatisch in dat je een goede chauffeur bent die op alle typen vrachtwagencombinaties kan rijden. Dat zien we terug in een stijging van de schadecijfers."
Alarmerend
Dit is vervelend voor TVM, dat meer moet uitkeren, maar veel erger: dit is zeer alarmerend voor heel Nederland, want meer ongevallen als gevolg van de gekte op de arbeidsmarkt: we hebben het nog niet eerder meegemaakt.
Het vervelende is dat het probleem niet dit jaar, ook niet volgend jaar en waarschijnlijk ook niet in 2020 is opgelost. De nood is namelijk hoog onder transporteurs. Het aantal vacatures is in 2017 gestegen naar 7.475 nieuwe en 4.460 openstaande vacatures. Dit waren er respectievelijk 2.518 en 1.736 in juni 2016. Het UWV noemt vrachtwagenchauffeur dan ook een 'krapteberoep': vacatures zijn en blijven op middellange termijn (tot 2020) moeilijk vervulbaar.
Zevenduizend vacatures
Momenteel zijn er rond de zevenduizend actuele vacatures in de transportsector, de meeste van vrachtwagenchauffeurs. Om dit tekort terug te dringen is in 2016 door de sociale partners TLN, VVT, FNV, CNV en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het zogeheten Tweede Sectorplan Logistiek (2016-2017) gelanceerd, met als doel om uiteindelijk tweeduizend mensen gegarandeerd aan een baan te helpen binnen de sector. Veel vrachtwagenchauffeurs die tijdens de crisis buiten de boot dreigden te vallen hebben dankzij dit plan, dat wordt uitgevoerd door het sectorinstituut, hun baan behouden. Daarnaast zijn momenteel al rond de tweeduizend zij-instromers ingestroomd - waarvan 70 procent uit een uitkeringssituatie komt - die na een rijopleiding aan de slag gegaan zijn als vrachtwagenchauffeur.
Gesubsidieerd
De belangstelling om via het sectorinstituut (voorheen VTL) aan een baan te komen als vrachtwagenchauffeur is nog redelijk groot, omdat een overgroot deel van de opleidingskosten wordt gesubsidieerd. De werkgever en de kandidaat betalen gezamenlijk maar 10 procent van het lesgeld. De overige 80 procent wordt door Sociale Zaken en SOOB – het opleidings- en ontwikkelfonds van de sector Transport en Logistiek – op tafel gelegd.
Alle zeilen bijzetten
Kortom, alle zeilen worden bijgezet om nieuwe vrachtwagenchauffeurs op te leiden. En hiermee is meteen ook de uitdaging helder waarmee de opleiders zitten. Immers, zij zijn het die ervoor moeten zorgen dat de chauffeurs worden opgeleid en dat betekent dat zij op hun beurt C-instructeurs nodig hebben. En die zijn steeds lastiger te vinden. Eind maart stuurde de FAM, de brancheorganisatie van de grote opleiders, niet voor niets een alarmbericht de wereld in. "Veel grote opleiders binnen de FAM zijn op zoek naar handjes. Vooral handjes en professionals die thuis zijn in de grote rijbewijzen en bijvoorbeeld Code 95-opleidingen, zijn erg moeilijk te vinden", luidde de boodschap.
Oproep
Die boodschap werd vergezeld door een opvallende alinea: "De FAM doet een dringende oproep aan kleine zelfstandige instructeurs of instructeurs met ervaring die de uitdaging aan willen gaan om hun horizon te verbreden. Als alleen B-instructeur in een overvol wereldje ben je namelijk vrij kwetsbaar en beperkt. Zou het niet fijn zijn om je te bekwamen in het grote werk en voor de klas staan bij je collega uit de buurt? Mogelijk is dit te combineren met je eigen onderneming en anders: wat is er mis met een goede boterham verdienen in loondienst."
Niet lokken
De tekst is van Ruud Rutten, voorzitter van de FAM en directeur van Verkeersschool Ruud Rutten in Venlo, en is bedoeld om wat kou uit de lucht te halen. Hiermee is namelijk maar gezegd dat de FAM-opleiders er niet op uit zijn om van hun probleem het probleem van andere opleiders te maken. Anders gezegd: de FAM wil niet instructeurs in loondienst van kleinere rijscholen lokken, want dan vul je alleen maar het ene met het andere gat.
Slim
Maar hoe dan ook is helder dat de meeste grote opleiders in heel Nederland (maar in de Randstad is het probleem groter) slim moeten opereren om nieuwe C-instructeurs te vinden. Ruud Rutten doet dat in zijn eigen rijschool door ambitieuze B-instructeurs door te schuiven naar het grote werk én door nieuwe mensen zonder WRM-pas te werven, vanaf nul op te leiden en bij gebleken geschiktheid door te schuiven naar de C-categorie. Dat is een traject dat in het meest gunstige geval een maand of negen duurt en dat is precies de reden waarom Rutten namens de leden van de FAM een oproep doet aan instructeurs die geen volle agenda hebben. "Die zijn er namelijk nog steeds en daar liggen voor ons kansen", weet hij.
Trouwe zzp'ers
Roger Keijbeck van Keijbeck Opleidingen in Susteren prijst zich gelukkig dat hij vooralsnog genoeg instructeurs heeft én dat hij gebruik kan maken van een aantal trouwe zzp'ers. "Als de drukte groter is dan normaal, en dat is vooral op zaterdag het geval, dan maken we van hen gebruik en als het aanbod er niet is, dan zet je ze niet in."
De zzp'ers die hij inzet, vormen een gezelschap met een grote overeenkomst: over het algemeen zijn het instructeurs of rijschoolhouders op leeftijd die met pensioen zijn of die gestopt zijn met hun rijschool en die genoeg ervaring hebben om nog een paar uur rijles te geven op de vrachtwagen. Keijbeck is er blij mee, maar hij realiseert zich terdege dat het een dunne spoeling is. "Die mensen worden namelijk ook ouder en op enig moment houden ze ermee op." En dus moeten er mensen worden opgeleid. "Wij zoeken het vooral in vrachtwagenchauffeurs met liefde voor het grote werk, maar die het wel hebben gehad met het chaufferen op zich."
Spitsroeden lopen
Maar dat traject is wel spitsroeden lopen, want aan de ene kant zijn er mensen nodig, maar aan de andere kant zijn de gouden tijden ooit weer voorbij. "We hebben dit al eerder meegemaakt en toen heeft de UWV in allerijl veel instructeurs opgeleid. En ik hoef niemand uit te leggen dat we dat niet willen herhalen, want we zitten nog steeds met de ellende van dat traject. Het zou eigenlijk wel mooi zijn als de FAM-opleiders de koppen bij elkaar steken voor een soort Deltaplan."
Een goede naam
In de Randstad schijnt de pijn groter te zijn, maar gek genoeg heeft André Trilling van Verkeersschool Trilling geen problemen. "Wij adverteren, onder andere op social media, want heel makkelijk is het niet, maar ik prijs me gelukkig met het feit dat mensen nog graag bij ons werken. Ik heb er één uit Alkmaar en zelfs één uit Julianadorp. Die rijdt elke dag zeventig kilometer heen en zeventig kilometer terug om bij ons instructie op de vrachtwagen te kunnen geven. We hebben een goede naam onder instructeurs en daar plukken we graag de vruchten van."
Geen probleem
In Noord-Oost Nederland is geen probleem, althans, niet bij Oosterpoort Opleidingen in Groningen. Volgens woordvoerder Gerben is dat een kwestie van altijd maar blijven opleiden. "Bij ons loopt het allemaal goed door, dus die verhalen die we elders uit het land horen, spelen bij ons niet gelukkig niet."
Zelf opleiden
Richting het westen, in Leeuwarden, zijn wel uitdagingen, zo laat Petra Knol van Rijschool Berend Knol weten. "Je moet ze zelf opleiden, want C-instructeurs die geen werk hebben zijn er sowieso niet", vertelt Petra Knol. Hier prijzen ze zich gelukkig dat ze momenteel iemand in de opleiding hebben en dat er net iemand klaar is om de praktijk in te gaan. De ruif waaruit wordt geput zijn de vrachtwagenchauffeurs. "Vaak heeft een vrachtwagenchauffeur er na een jaar of tien genoeg van en dat zijn voor ons interessante gegadigden."
Traject te lang
Voor de rijschool is het extra vervelend dat het zo loopt, omdat Berend al jarenlang streeft naar een traject waarbij je vanaf nul meteen kan worden opgeleid tot C-instructeur. "Nu moet iemand eerst B-instructeur zijn en daarna verder worden geschoold. Dat is een traject van zo ongeveer een klein jaar en dat duurt veel te lang. Het zou ideaal zijn als je dat kunt verkorten door meteen in te stromen in een C-opleiding. Waarom dat er nog nooit van gekomen is? Ik heb werkelijk geen idee, maar wat ons betreft gebeurt het liever vandaag dan morgen."
Te lang traject
Ditzelfde punt snijdt ook Gert-Jan Kreeft van Kreeft Opleidingen in Hoogeveen aan en ook hij heeft geen idee waarom dit traject eigenlijk zo is. "Ik hoor wel van andere ondernemers dat ze vrachtwagenchauffeurs opleiden tot C-instructeur, maar dat is een veel te lang traject. Het zou welkom zijn als daar eens iets aan gedaan wordt."
Geen problemen
Kreeft heeft trouwens geen problemen om in de groeiende behoefte te voorzien. "Er is behoorlijk wat druk op de ketel, temeer daar steeds meer vervoerders uit andere regio's hun mensen hier laten opleiden omdat hier nog ruimte is. Maar het is bij ons nog goed te doen. De belangrijkste bron waar ik C-instructeurs uit put zijn B-instructeurs die al bij mij in dienst zijn en die kunnen doorgroeien. Dan ontstaat er aan de onderkant een gat, dat is waar, maar je vindt sneller een B-instructeur dan een C-instructeur."
Niets mee doen
Verder weet Kreeft van een aantal A- en B-instructeurs die ook bij hem in dienst zijn dat ze over alle vereiste papieren beschikken, maar er niets mee doen. "Die hebben bijvoorbeeld besloten alleen op de motor te willen lesgeven. Ik vraag ze dan of ze langzamerhand niet iets anders willen. Dat levert resultaat op, kan ik je verzekeren."
