Tweeduizendachttien
Het jaar zit er bijna op en volgens mij was het voor de rijschoolbranche een goed jaar. De wachttijden zijn weer genormaliseerd, maar het is nog wel even afwachten hoe snel 2ToDrive weer 'in de lucht' zal zijn. Verder waren er wat nieuwe ontwikkelingen, zoals het praktijkexamen met tolk. Het mag nog steeds de eigen rijopleider zijn, maar geen familielid of bekende meer. Volgend jaar geldt dat er alleen nog een beëdigd tolk of de eigen rijinstructeur als tolk mee mag. Ook wat veranderingen op het gebied van de Gezondheidsverklaring waarbij de regie bij de examenkandidaat komt. Toch moeten we vanwege onze zorgplicht de gezondheidssituatie kennen. Alleen al vanwege een eventuele rijtest.
In relatie tot de rijtest in geval van bijvoorbeeld autisme heb ik nog wel wat wensen voor het nieuwe jaar. Ik zou het bijvoorbeeld zinvol vinden de rijtest in drie onderdelen te splitsen, zoals bij de modulaire opbouw van de RIS. Het vergroot de transparantie en de voorspelbaarheid met als bijvangst dat het de leerling meer 'oefentijd' oplevert met het instituut CBR.
Zoals het nu is hebben we veel tijd nodig om alle onderdelen uit de protocollen ASS te oefenen. Een integere, goed opgeleide rijinstructeur presenteert zijn leerling goed voorbereid op de rijtest. De rijtest moet echter binnen drie maanden na het verzoek deze te plannen plaatsvinden. Op basis van één les per week kom je dan aan tien tot vijftien lessen; bij lange na niet voldoende. Dit aantal was in het verleden bedoeld om te voorkomen dat de leerling te lang bij de 'verkeerde' rijinstructeur bleef hangen, de DPR kon dan eerder ingrijpen. Maar nu veel rijinstructeurs gespecialiseerd zijn in het lesgeven aan mensen met autisme (en/of AD(H)D) gaat dat niet meer op. Mijn idee is dan ook om drie rijtesten te plannen, te beginnen met de technische vaardigheden. Tijdens de eerste toetst de DPR de technische bediening in combinatie met bediening van de boordapparatuur en het wegrijden en stoppen. Ook de plaats op de weg, koershouden in de eigen rijstrook en in beperkte mate het scannen komen aan bod. De (nood)stopproef en veilig en voorspelbaar de stopopdracht uitvoeren zouden hier eventueel ook deel van uit kunnen maken.
In feite toetst de DPR hier de situatie zoals die er aan het einde van het geïsoleerd aanleren van de lesonderdelen en vlak voor het begin van het integreren van de stof uitziet. Vanwege de afbakening (de te toetsen onderdelen zijn voorspelbaar) wordt de kans om aan de verwachtingen te voldoen ook groter voor de kandidaat. De beperkte spanningsboog van een kandidaat wordt zo niet onnodig belast. Dit kan veel stress voorkomen.
De tweede rijtest verloopt zoals module twee van de RIS. We hebben dan het stadium van het integreren van de stof bereikt. Nog niet het generaliseren, maar zuiver het technisch handelen bij het oplossen van simpele verkeerssituaties zoals kruispunten in verkeersarme gebieden, het benoemen van het soort kruispunt, inschatten van het oprijzicht en bijvoorbeeld de beste stopplek kiezen.
Vanwege de gefragmenteerde waarneming ligt het tempo nog laag en aangepast en besluitvaardig rijden spelen nog geen grote rol.
Bij de derde rijtest zouden verkeersinzicht en het generaliseren speerpunt kunnen zijn. De kandidaat past alles uit module twee toe maar dan in een hoger, aan het overige gelijksoortige verkeer aangepast, tempo. In grote lijnen zoals in module drie van de RIS. In feite toets je dan de dubbeltaken, het inzicht en de executieve functies. Ter voorkoming van stress zou ik die splitsing een verbetering vinden. Maar omdat de rijtest kosteloos wordt aangeboden zal het CBR hier waarschijnlijk niets voor voelen.
Ik wens jullie allen een voorspoedig en gezond tweeduizendachttien!