'Het is nu het goede moment om door te pakken'
Ruud Rutten nam 2,5 jaar geleden het voorzitterschap van de FAM op zich en heeft zich in die tijd nadrukkelijk gemanifesteerd. Samen met secretaris Petra Knol en vicevoorzitter Willem Weijers vormt hij een hecht driemanschap, maar als voorzitter is hij de spreekbuis. Het is tijd voor een interview.
Laten we met de deur in huis vallen: wij horen wel geluiden dat met het aantreden van de nieuwe algemeen directeur Petra Delsing in mei vorig jaar de afstand tussen branche en CBR weer groter wordt. Is dat een gevoel dat jij deelt?
"Wij hebben met de andere branchevoorzitters en het CBR goed overleg, maar ik snap wel waar je op doelt en soms heb ik dat gevoel ook. Ik heb dit ook uitgesproken op het Branche Voorzitters Overleg. René Verstraeten van het CBR heeft ons daar toegezegd om gezamenlijk bij elkaar te komen in een hutje op de hei om er alles aan te doen om dit gevoel weg te nemen en om nog meer samen op te trekken in het belang van de branche."
Heb je een concreet voorbeeld van een onderwerp dat daardoor op een andere manier is gelopen dan je dacht?
"Het sluiten van de 23 locaties voor het afnemen van de medische rijtesten. We hebben daar met het CBR over gepraat en hebben ons zegje gedaan en vervolgens wordt een besluit genomen waarbij de branche wordt overruled. Vervolgens laten wij op basis van geluiden uit de branche het CBR weten dat het de sluiting van de locaties niet goed heeft onderzocht en dat het anders had gekund. Vervolgens wordt het besluit genomen dat de sluiting van de 23 locaties gefaseerd gaat gebeuren. Mooi, maar dat verandert uiteindelijk niets aan de situatie."
Kun je nog eens uitleggen waarom dit besluit volgens jou zo niet had moeten worden genomen?
"Het CBR stelt dat er altijd een locatie is binnen een uur rijden, maar dat is volgens mij een veel te steriele benadering. Een leerling met autisme die opeens niet in het vertrouwde Heerlen, maar opeens in bijvoorbeeld Roermond de rijtest moet doen, raakt daarvan van slag. Bovendien: je kunt wel stellen dat het maar een uur rijden is, maar er zijn regelmatig situaties dat iemand terug moet komen, soms zelfs meerdere keren. En het is een uur heen en een uur terug en die uren moeten ook betaald worden door de leerling. Ik snap best dat je voor een locatie waar maar vier kandidaten per maand komen je geen complete locatie kunt openhouden, maar ik denk dat door dit beleid veel personen erop achteruitgaan en dat is niet klantvriendelijk."
"Er speelt nog iets. Veel rijschoolhouders vragen zich af wat ze nog meer te wachten staat want er gaat regelmatig een plakje af, om het zo maar even te duiden. Ik krijg van serieuze rijschoolhouders vragen of het gevaar er is dat we over tien jaar nog maar twee oproepplaatsen per provincie hebben. Het CBR heeft laten weten dat we daar niet bang voor hoeven zijn en daar ga ik dan ook maar van uit, maar we moeten er scherp op blijven."
In januari deed je een best emotionele oproep om te stoppen met het uiten van kritiek op onbeschofte wijze. Wat heb je daarmee willen aangeven?
"Niet dat ik niet tegen kritiek kan. Sterker: van goede kritiek leer je alleen maar. Maar ik lees soms teksten op social media waar de honden geen brood van lusten. Ikzelf ben daar redelijk verschoond van gebleven omdat wij maar een kleine club zijn, maar als ik lees wat mijn collega's Peter van Neck van VRB en Frank Hoornenborg van BOVAG Rijscholen allemaal over zich heen krijgen, dat is niet normaal. Ik vond het tijd om daar iets van te zeggen. En ik moet zeggen dat ik veel positieve reacties heb gekregen."
"Het is ook allemaal onterecht. We moeten namelijk niet vergeten dat sommige beslissingen zijn genomen puur en alleen om de branche beter te maken. Als je gewoon je vak verstaat, netjes lesgeeft en geen idiote dingen doet, hoef je nergens bang voor te zijn. En dat is de overgrote meerderheid. Het gaat ons erom dat we de paar rijschoolhouders die zich aan geen enkele regel houden en de consumenten willens en wetens belazeren, kunnen aanpakken."
Vind je het in dit verband niet ongelooflijk dat je in Den Haag de blaren op je tong moet praten om dit aan te pakken?
"Ja. Tot voor kort kregen we bij het ministerie geen voet aan de grond, maar tijdens het algemene overleg van woensdag 18 januari heeft de minister gezegd dat ze samen met het CBR gaat kijken wat ze tegen sjoemelende rijscholen kan ondernemen. Ik heb dus goede hoop dat er nu eindelijk iets gaat gebeuren. We hebben er hard voor gewerkt en zijn heel blij met de steun van de Tweede Kamerleden."
Kun je aangeven welke oplossingen jij ziet voor een gezonde sector?
"Het begint bij een goede opleiding voor instructeurs. Ik heb me erover verbaasd dat wij na het overhandigen van het Startdocument aan de Tweede Kamer in het najaar hoorden dat er ook bij de opleiders kaf onder het koren zit en dat er gerommeld wordt met vragen die op straat liggen. En vervolgens kwamen we er achter dat bij het IBKI ook dingen scheef zijn en dat daar vragen op straat zouden liggen. Inmiddels kunnen we vaststellen dat dat niet het geval is, maar ik snap de kritiek op IBKI heel goed, want IBKI heeft absoluut een paar uitdagingen."
Welke?
"Een voorbeeld is de stage. Mijn zoon liep onlangs stage voor de WRM-bevoegdheid. Op een gegeven moment kreeg hij controle van een IBKI-medewerker en moest hij opgeven waar hij op een bepaalde dag op een bepaald tijdstip zou zijn zodat hij kon worden gecontroleerd. Mijn zoon staat daar met zijn mentor op tijd, de kandidaat komt aanlopen en de controleur komt aanrijden. De controleur vraagt vervolgens aan de mentor zijn instructeursbewijs, vraagt aan mijn zoon om zijn stagepas en vraagt aan de leerling zijn ID. En dat is het dan. Dat is toch veel te kort door de bocht. Mijn zoon kan na een minuut wel achterin gaan zitten, niemand die dat nog controleert. Ik vind dat een wassen neus."
Hoe moet het dan?
"Naar de situatie die we ook kennen bij het CCV. Bij het CCV betaalt iedereen die voor Code 95 moet opkomen een bepaald bedrag voor een eventuele steekproef. Het CCV besluit vervolgens elke dag waar een steekproef gehouden kan worden en kan zomaar binnenvallen, zonder vooraankondiging. En de kans daarop is zo groot dat er niet mee gerommeld wordt. Daarnaast houdt het CCV sinds een half jaar een tweedelijns controle. Die houdt in dat iemand van het CCV een halve dag meeloopt bij een training om te kijken of er goed wordt lesgegeven. Ook weer zonder vooraankondiging. Ik zou daar bij de opleiding tot rijinstructeur ook heen willen. En ik hoop dat de goede opleidingsinstituten eens bij elkaar gaan zitten om een goed startdocument voor de opleidingen samen te stellen. Dat zou perfect zijn. Want laten we eerlijk zijn: ik krijg leerlingen van opleidingsinstituten die gewone basiszaken niet weten. Laatst had ik het met één over een geneeskundige verklaring en die persoon had geen idee waar ik het over had. Kom op, zeg."
"Met een goede opleiding is er een goede fundering en daarop kun je verder bouwen. De volgende stap is dat iedere instructeur goed les gaat geven, wat mij betreft iedereen volgens de RIS-methode, dat er alleen gedegen bijscholingscursussen zijn waar je echt wat aan hebt en vervolgens wordt er gecontroleerd of je je vak verstaat. Wat mij betreft wordt de praktijkbegeleiding een coachingsbegeleiding. Er moet verteld worden wat je niet goed doet, vervolgens krijg je aangereikt hoe je je kunt verbeteren en de volgende keer wordt gecontroleerd of je je inderdaad hebt verbeterd."
"En er moet worden gesanctioneerd, absoluut. Twee keer een gele kaart is rood. Weet je, ik zeg dit niet allemaal voor mezelf hè. Het gaat om de verkeersveiligheid van jonge weggebruikers, dat is niet niks. Het is toch ook een teken aan de wand dat iets meer dan de helft van de kandidaten die opgaat voor het examen zakt. En het is toch niet zo gek dat je wordt aangepakt als je geen geldige WRM-pas hebt. Laatst werd iemand in de regio waar ik opereer gepakt die ruim anderhalf jaar onbevoegd les had gegeven. Die heeft dus anderhalf jaar onbevoegd lesgegeven aan kinderen van 16, 17 en 18 jaar. Mag ik me daar alsjeblieft druk over maken?"
Je refereert in dit antwoord aan de werkwijze van het CCV. Dat is een onderdeel van het CBR. Blijkbaar hebben ze daar door hoe het moet én hebben ze goede mensen. Waarom brengen we de controle op de opleiding voor instructeurs dan ook niet bij het CBR onder?
"Ik ben daar niet tegen, want bij het CBR werken heel bekwame mensen. En het CBR heeft 53 locaties in heel Nederland. Dat is een fantastische dekking waar je veel meer mee kunt."
Momenteel zie je de politiek en het ministerie de goede kant op bewegen, maar is het niet zo dat er nog steeds een gat zit tussen wat misschien gaat gebeuren en wat jij wilt?
"Misschien. En misschien is het een kwestie van de lange adem, maar ik heb een lange adem en dat geldt ook voor VRB en BOVAG Rijscholen. Het is nu het goede moment om door te pakken. De seinen staan op groen."
Iets anders dan, de FAM. Vorig jaar hebben vicevoorzitter Willem Weijers, secretaris Petra Knol en jij alle leden bezocht en gevraagd of er meer mensen hun schouders onder de FAM willen zetten. Wat heeft dat opgeleverd?
"Dat de meesten hebben aangegeven actief te willen zijn. We kwamen ook op het goede moment, want met alle leden van de FAM gaat het momenteel heel goed, waardoor er weer nieuw elan is. Ik vind dat het bestuur de grote lijnen moet uitzetten en dat de leden de werkgroepen moeten vormen en nieuwe initiatieven moeten nemen. Onder onze leden zit de kennis. En dat betaalt zich al uit. We zijn nu bijvoorbeeld in overleg met MercedesBenz voor een samenwerking, waarbij wij MercedesBenz hebben uitgedaagd met een voorstel te komen om alle FAM-leden in een Mercedes te krijgen, terwijl wij aan de andere kant meer nieuwe klanten krijgen."
Komen er ook nog leden bij?
"Wij stellen ons op het standpunt dat nieuwe leden welkom zijn, maar er zijn twee voorwaarden: je moet alle categorieën opleiding geven én er moet niet een van de leden tegen zijn dat jij lid wordt. Dat vetorecht bestaat nog steeds. Ik heb gevraagd of we daar niet vanaf moeten en er zijn maar twee leden die dat vinden. Dat gaat dus niet gebeuren."
Je bent nu 2,5 jaar voorzitter van de FAM en laat je al 2,5 jaar nadrukkelijk zien. Heb je voor jezelf een punt aan de horizon om het voorzitterschap eraan te geven?
"Een zittingstermijn duurt vier jaar en nog een termijn van vier eraan vastplakken, vind ik prima, helemaal op de manier waarop we nu werken. Ik zit goed in mijn vel en hoop nog veel voor de branche te kunnen betekenen."
