Betekent 'Eigen weg' automatisch verboden toegang?
Je ziet ze regelmatig staan: bodjes met de tekst 'Eigen weg'. Maar mag je daar nu wel of niet rijden als de weg niet van 'jouw eigen' is. Het is interessante materie waarbij we onder andere de vraag stellen: betekent 'Eigen weg' automatisch ook verboden toegang voor onbevoegden?
Wikipedia is natuurlijk niet de meest betrouwbare bron (immers, iedereen kan er iets op zetten), maar het is wel een leuke bron. Onder het begrip Eigen weg staat onder andere het volgende: 'Een eigen weg is een weg die in eigendom is van een particulier of een bedrijf en op elk willekeurig moment mag worden afgesloten. Bij een eigen weg kan worden gedacht aan wegen op ziekenhuisterreinen of terreinen van universiteiten. Ook het parkeerterrein van een supermarkt of een paadje van een particulier naast zijn woning, waar eenieder gebruik van mag maken, kunnen hieronder vallen.'
En ook: 'Een eigen weg is in Nederland in principe voor iedereen toegankelijk. Het betreden van andermans grond is namelijk toegestaan, behalve als de grond is afgesloten, er schade ontstaat, of door de eigenaar kenbaar wordt gemaakt dat het betreden verboden is, bijvoorbeeld door een bordje "verboden toegang voor onbevoegden (art. 461 Wetboek van Strafrecht).'
Plus: 'Door verjaring kan een eigen weg een openbare weg worden. In de Wegenwet is bepaald dat als een weg 30 jaar lang voor iedereen toegankelijk is geweest, of 10 jaar lang als de overheid de weg heeft onderhouden, er sprake is van een openbare weg. De eigenaar mag de weg dan niet meer uit de openbaarheid halen. Hij blijft echter wel eigenaar van de grond. Het afsluiten van een openbare weg is strafbaar. Om te voorkomen dat een eigen weg openbaar wordt. kan de eigenaar in deze periode gedurende minimaal een jaar een bordje "eigen weg" plaatsen. Een bordje Eigen weg betekent dus niet dat een weg niet voor iedereen toegankelijk is en heeft in het recht een heel andere betekenis dan het bordje Verboden toegang voor onbevoegden.'
De Eigen weg houdt menigeen bezig. Roeland De Korte, Jurist Verkeer, Verkeersveiligheid en Wegbeheer van onder andere de website verkeerinbeeld.nl, bijvoorbeeld krijgt, zo schrijft hij in een blog, steeds vaker vragen over de betekenis van het bordje eigen weg. 'Soms komt zo'n tekst nogal angstaanjagend over. Eigen weg … kennelijk mag ik die weg of dat terrein niet betreden", schrijft hij onder andere. Met toestemming van verkeerinbeeld.nl plaatsen we hieronder de blog die hij hierover schreef:
'Ter bede' toegankelijk
Maar wat betekent dit bordje eigenlijk? Veel woningeigenaren denken dat ze door plaatsing van een bordje met de tekst 'eigen weg' of 'particuliere weg' weggebruikers de toegang tot hun terrein kunnen ontzeggen. Dat is niet juist. Met het ophangen of het plaatsen van een bordje met de tekst 'eigen weg' kan de eigenaar van een terrein bereiken, dat de weg – zoals dat heet – slechts 'ter bede' toegankelijk is. De term 'slechts ter bede toegankelijk' is wat verouderd Nederlands en staat in artikel 4 van de Wegenwet. In normaal Nederlands betekent dit dat een weg alleen met zijn toestemming betreden mag worden. Een bordje 'eigen weg' betekent dus niet dat een weg niet voor iedereen toegankelijk is.
Elke weg is openbaar
De eigenaar van een bepaalde weg of een bepaald terrein moet zich realiseren dat in principe elke weg openbaar is. Immers, een weg heeft doorgaans een publieke functie. Of zoals de Raad van State het in vaste rechtspraak formuleert: het gaat om een verkeersbaan, die een functie heeft ten behoeve van het afwikkelen van het openbaar verkeer en die daarom naar zijn aard of functie een grote, onbepaalde publieksfunctie dient. In de praktijk komt het regelmatig voor dat enerzijds iemand particulier eigenaar is van een weg in de zin van het Burgerlijk Wetboek, terwijl het anderzijds om een openbare weg in de zin van de Wegenwet gaat. Zo'n eigenaar is niet altijd even blij met deze situatie, omdat de eigenaar op grond van de Wegenwet in principe alle verkeer over de weg moet dulden. De eigenaar van deze weg mag de openbaarheid van de weg niet opheffen door er bijvoorbeeld slagbomen of hekken op of rondom te plaatsen. Evenmin mag een eigenaar betaling vragen voor toegang tot zijn terrein of weg. En daarbij komt, dat een eigenaar verplicht is zijn particuliere weg, die voor eenieder toegankelijk (en dus openbaar is) in voldoende mate te onderhouden. Als de eigenaar enigszins grip wil hebben en houden wie er toegang tot zijn terrein heeft of krijgt, is het plaatsen van het bordje met de tekst 'eigen weg' of 'particulier terrein' de aangewezen weg. Maar daarmee kan hij niet bereiken, dat de toegang tot zijn weg kan worden verboden!
Onrechtmatige vorm van eigenrichting
Stel dat een eigenaar het beu is dat iedereen zijn terrein betreedt en vervolgens slagbomen of hekken op of rondom zijn terrein plaatst, terwijl het om een openbare weg gaat in de zin van de Wegenwet. Dan is dat een onrechtmatige vorm van eigenrichting. Het plaatsen van een bordje 'eigen weg' biedt geen soelaas. De eigenaar riskeert daarmee dat de gemeente of een andere wegbeheerder bestuursrechtelijke maatregelen neemt en op kosten van de overtreder de slagbomen of de hekken inclusief de bordjes met de tekst "eigen weg" weghaalt of laat weghalen. Het is de eigenaar niet toegestaan om eenzijdig de openbaarheid van een weg ongedaan te maken.
Geen (verkapt) verkeersbord
De kern van het bovenstaande is, dat het bordje 'Eigen weg' in de praktijk weinig effect heeft. Het plaatsen van één of meer bordjes met deze tekst betekent niets meer en niets minder dan dat iemand alleen met toestemming van de eigenaar deze weg of dit terrein mag betreden. Het is geen (verkapt) verbodsbord, zoals het bekende verkeersbord C1 of C2. Bovendien mogen deze officiële verkeersborden alleen op grond van een verkeersbesluit worden geplaatst.
Openbaarheid weg ongedaan maken tijdrovend
Als het om een openbare weg gaat in de zin van de Wegenwet en de eigenaar wil deze openbaarheid ongedaan maken, dan rest de eigenaar slechts één mogelijkheid en dat is het indienen van een gemotiveerd verzoek bij de gemeenteraad om deze weg aan de openbaarheid te (laten) onttrekken. De eigenaar moet zich wel realiseren, dat dit een nogal tijdrovende en omslachtige procedure is! En het is maar zeer de vraag of de gemeenteraad het verzoek tot opheffing van- of onttrekking aan de openbaarheid van de weg honoreert. Dit, omdat aan een dergelijk verzoek een zogenaamd zwaarwegend, door deze eigenaar aan te tonen belang ten grondslag moet liggen. Immers, het uitgangspunt van de Wegenwet is en blijft: openbaarheid van wegen!'