Handhaven werkt
Het publieke draagvlak voor alcoholcontroles is zeer groot en iets minder voor bepaalde vormen van snelheidscontroles. Dit blijkt uit het Periodiek Regionaal Onderzoek Verkeersveiligheid (PROV) zoals dat onlangs is samengevat in een feitenoverzicht die de SWOV heeft opgesteld. Maar werkt handhaven wel? Het antwoord: absoluut.
De politie heeft voor 2016 vijf landelijke prioriteiten gesteld: snelheid, alcohol, roodlichtnegatie, afleiding en veelplegers.
Alcohol
Tussen 2003 en 2013 is in Nederland het percentage automobilisten met een alcoholpromillage boven de limiet gedaald van 3,4 tot 1,8 procent. Het aandeel zware overtreders (BAG 1,3 g/l en hoger) bleef lange tijd min of meer gelijk tussen de 0,6 en 0,4 procent. In 2011 daalde dit naar 0,3 procent en in 2013 naar 0,2 procent. Het gemiddelde veiligheidseffect door toezicht op rijden onder invloed wordt in internationaal onderzoek geschat op ongeveer 14 procent reductie van ongevallen.
Afleiding
Volgens wetenschappelijke studies speelt afleiding een rol bij het ontstaan van zo'n 5 tot 25 procent van de auto-ongevallen. In Nederland is nog geen onderzoek gedaan naar de effecten van geïntensiveerd politietoezicht op afleiding, maar er is wel een indicatie. In de staat New York van de Verenigde Staten hebben campagnes met televisie- en radiospots, gepaard gaande met opvallend politietoezicht op handheld telefoneren door automobilisten, geleid tot een vermindering van handheld telefoneren: van 6,6 tot 2,9 procent in Hartford en van 3,7 tot 2,5 procent in Syracuse.
Snelheid
Op wegdelen met snelheidscamera's loopt het aantal letselongevallen terug. Verschillende studies uit binnen- en buitenland laten dit zien. Op basis van een overzichtsstudie is de schatting dat de kans op ongevallen op 18 procent is op wegdelen vlak bij de cameralocatie en op 4 procent op wegdelen op 1 km of verder weg. Als het aantal snelheidscontroles in Nederland op vooral het onderliggend wegennet vóór 2020 zou worden verdubbeld, zou dat naar schatting in het jaar 2020 minimaal 70 verkeersdoden en 1.060 ernstig verkeersgewonden besparen.
Roodlichtnegatie
Buitenlandse studies laten zien dat door roodlichtcamera's het aantal flankbotsingen met letsel met 33 procent kan afnemen, terwijl het aantal kop-staartbotsingen met letsel met 19 procent kan toenemen. Omdat kop-staartbotsingen vaak wat minder ernstig aflopen dan flankbotsingen, betekent dit dat per saldo een positief veiligheidseffect te verwachten is. De meest recente (Amerikaanse) studies wijzen opnieuw uit dat roodlichtcamera's kunnen leiden tot een toename van kop-staartongevallen, maar ook tot andere typen kruispuntongevallen. Hier moeten we het voorlopig mee doen, want Nederlandse studies zijn er amper. En: de resultaten van de recente Amerikaanse studies zijn niet direct te generaliseren voor Nederland vanwege grote verschillen in verkeerssystemen (denk aan verschillen in inrichting van kruispunten, snelheidslimieten, hoeveelheid verkeer, aanwezigheid van fietsers). Het weinige Nederlandse onderzoek naar dit onderwerp schat de effecten van roodlichtcamera's positief in.
Veelplegers
Verkeersveelplegers zijn weggebruikers die geen rekening houden met andere weggebruikers, verkeersregels niet naleven en zich daaraan stelselmatig schuldig maken. Volgens SWOV-onderzoek zijn automobilisten in toenemende mate vaker bij ongevallen betrokken naarmate ze meer bekeuringen op hun naam hebben. Nederlands onderzoek wijst uit dat het sturen van waarschuwingsbrieven – ondertekend door de districtschef van de politie – naar veelplegers het aantal overtredingen kan doen afnemen. Met een brief worden verkeersveelplegers uit de anonimiteit gehaald en vooral de sanctiegevoelige veelplegers kunnen gemotiveerd worden om hogere boetes en rijbewijsverlies te voorkomen door hun rijgedrag aan te passen.
Conclusie
Op alle vijf prioriteiten waarop de politie sterk handhaaft worden resultaten geboekt, met als kanttekening dat in Nederland niet veel studies in deze richting zijn gepleegd. Dat wordt dus tijd.