Een voorrangsvoertuig
nadert, wat moet ik doen?
Iedere automobilist denkt te weten hoe moet worden gereageerd als er een hulpverleningsvoertuig in vol ornaat nadert, dus met zwaailichten en sirenes, maar in de praktijk valt dat erg tegen. Er zijn bovendien niet veel momenten dat je tijdens de rijles kunt trainen hoe je moet reageren op een zogeheten voorrangsvoertuig (verreweg de meesten maken het nooit mee in de opleidingsfase) en in de theorie is het ook geen big issue. Maar omdat dit fenomeen een wezenlijk onderdeel is van de verkeersveiligheid, zet Rij-instructie het een en ander op een rijtje.
Schokkend
Het is best een schokkend feit: uit onderzoek blijkt dat bestuurders van voorrangsvoertuigen regelmatig worden geconfronteerd met gedrag van weggebruikers dat onverwacht en vaak ook ongewenst is, waardoor gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Maar liefst 90 procent van de weggebruikers geeft in een enquête aan behoefte te hebben aan extra voorlichting over hoe te handelen bij naderende voorrangsvoertuigen. De Campagne Voorrangsvoertuigen voorziet in deze behoefte in de regio Oost-Nederland (Gelderland en Overijssel).
Onverwacht en ongewenst gedrag
Uit onderzoek van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) blijkt dat weggebruikers vaak onverwacht en ook ongewenst reageren als zij merken dat er een voorrangsvoertuig nadert. Anders gezegd: ze maken de gekste dingen mee. Dat leidt regelmatig tot gevaarlijke situaties en ongelukken. Veelvoorkomende voorbeelden van ongewenst gedrag zijn door rood licht rijden, snelheidsovertredingen, plotseling stoppen of uitwijken en op de vluchtstrook rijden. Uit een enquête onder weggebruikers bleek dat de meerderheid denkt te weten hoe te reageren, maar bij doorvragen blijkt hun kennis ernstig tekort te schieten. Daarmee geconfronteerd gaf maar liefst 90 procent van de ondervraagden aan behoefte te hebben aan meer informatie.
Onderzoek
Het enige bruikbare rapport over het fenomeen voorrangsvoertuig is 'Weggebruikers met voorrang benaderd', dat in 2012 is gepubliceerd door het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) en dat onderdeel is van de gelijknamige campagne. Het onderzoek is opgeknipt in deelvragen die veel duidelijkheid verschaffen. Hieronder staan de antwoorden op twee vragen.
Vraag 1: Welke ervaringen hebben automobilisten bij confrontatie met voorrangsvoertuigen?
De meeste automobilisten komen enkele keren per maand tot enkele keren per jaar een voorrangsvoertuig tegen. Automobilisten geven in eerste instantie aan goed te weten hoe men met voorrangsvoertuigen om dient te gaan. Zij geven zichzelf een ruime voldoende als het gaat om het veilig voor laten gaan en het niet hinderen van het voorrangsvoertuig. Dit is in grote tegenstelling tot de bestuurders van voorrangsvoertuigen die het rijgedrag van de automobilisten met een krappe voldoende beoordelen.
Maar dat het 'dus' goed zit met de kennis, is schijn. Als verder gevraagd wordt naar concrete situaties en kennis over de omgang met voorrangsvoertuigen, blijkt een aantal knelpunten. Zo vindt een ruime meerderheid van de respondenten het weleens lastig een voorrangsvoertuig veilig en snel voor te laten gaan. Met name wegen binnen de bebouwde kom, kruispunten met verkeersregelinstallaties en rotondes worden genoemd als situaties waarin het soms moeilijk is om een voorrangsvoertuig voor te laten gaan. Redenen zijn beperkingen door de inrichting van de weg, gedrag van andere weggebruikers en het te laat opmerken van het voorrangsvoertuig. Dat laatste is wel 'een dingetje'. Het blijkt namelijk dat geluid vaak niet doordringt in de auto, enerzijds vanwege een audio-installatie die te hard staat afgesteld of door het feit dat er een gesprek in de auto wordt gevoerd, maar anderzijds omdat auto's steeds beter geïsoleerd zijn.
Vraag 2: Welke wensen en verbeterpunten hebben automobilisten ten aanzien van de confrontatie met voorrangsvoertuigen?
Ruim 90 procent heeft behoefte aan voorlichting op het gebied van voorrangsvoertuigen. De respondenten wensen voorlichting over hoe te handelen bij een confrontatie met een voorrangsvoertuig, wat een voorrangsvoertuig wel en niet mag in het verkeer en wat automobilisten wel en niet mogen doen om een voorrangsvoertuig voor te laten gaan.
Meer informatie over dit onderwerp staat op pagina 16.