Rijlessen volgen via virtual
reality is nog ver weg
Voor gaming is de zogenoemde Oculus Rift – een zogenoemde virtual reality bril – heel leuk en je kunt er ook op een heel bijzondere manier films mee kijken. Maar is de Oculus Rift of varianten ervan ook toe te passen als vervanger van rijlessen op straat, dus zeg maar als een soort super-simulator? Rij-instructie vraagt het zich af en concludeert: dit gaat het vooralsnog niet worden.
Allereerst even uitleggen wat de Oculis Rift (de OR) nu eigenlijk is. Dit is een virtual reality bril (VR) met een zogeheten breed stereoscopisch gezichtsveld. Het toestel meet de bewegingen van het hoofd van de gebruiker zodat deze gebruikt kunnen worden als besturing bij voorbeeld een spel. Dit zorgt ervoor dat de gebruiker zich meer ondergedompeld voelt in de virtuele wereld waarin hij zich bevindt.
Hooggespannen
De marktverwachtingen zijn hooggespannen. Het bedrijf Oculus VR zamelde via Kickstarter 2,4 miljoen dollar in voor de ontwikkeling van deze VR-bril, daarna werd deze ontwikkeld en in 2014 werd Oculus VR voor twee miljard dollar (!) verkocht aan Facebook vanwege de potentie van het product. In 2013 verscheen de eerste ruwe versie en dit jaar kwam de verkoop van de consumentenversie op stoom. De bril kost in de meest uitgebreide versie een paar honderd euro, maar inmiddels zijn er betaalbare versies en zelfs kartonnen varianten die een paar euro kosten. Grote verschil is dat de duurdere versies moeten worden gekoppeld aan een zware pc, terwijl de light versies veelal worden verbonden met een smartphone. Filmpje downloaden, smartphone erin schuiven en je kunt rondkijken in de virtuele wereld.
Nuance
De zin 'de verwachtingen zijn hooggespannen' hierboven verdient wel enige nuance. De game- en filmindustrie zijn razend populair en er zijn zelfs al speciale bioscopen waar de bezoekers met een OR worden ondergedompeld in een exclusieve filmbeleving. Dat komt waarschijnlijk wel goed. Maar de producenten van de OR geloven ook in een grote toekomst in het business-to-business traject, onder andere op educatief gebied. De OR is bijvoorbeeld, zeggen zij, ideaal om trainingen te verzorgen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen: dat vlot nog niet echt.
Rijscholensector
Het in Utrecht gevestigde Dreamlake ontwikkelt software voor de OR op uiteenlopend gebied en gelooft heilig in een toepassing in de rijscholensector. Op de website wordt de rijscholenbranche zelfs geoormerkt als 'uitgelicht project.' We lezen er onder andere: "Wij kunnen virtuele simulaties mogelijk maken van zaken die in de echte wereld schaars, duur of zelfs nog in ontwikkeling zijn. Deze simulaties geven uw klanten of medewerkers een voorsprong in het echte leven, wanneer zij deze situaties vervolgens echt zullen meemaken. Voor een rijschool hebben we de eerste stappen ontwikkeld naar een compleet nieuwe manier van rijles aanbieden aan klanten. Vooral voor complexere zaken zoals rij-angst, noodsituaties en speciale verrichtingen is dit een uitkomst."
Praktijkexamen
Israel Jamlean, VR Developer bij Dreamlake, legt graag uit hoe de link met de rijscholenbranche tot stand is gekomen. Toen hij praktijkexamen deed, zag hij namelijk meteen de mogelijkheden. Hij zegt: "Over het examen dat ik deed, vroeg ik me met mijn achtergrond af waarom er niet gekozen is voor een variant met VR want dan kun je veel beter testen of je je je theoretische kennis in de praktijk kunt brengen. Ik herinner me bijvoorbeeld een vraag met een stilstaande foto van de binnenkant van een auto, met een stuur en een kilometerteller. Door het raam zag je voor de auto een bal op straat. De antwoordmogelijkheden waren laat je gas los, rem je of doe je niets. Probleem was dat op die foto geen beweging zat. Die bal kan er al heel lang liggen, je hebt geen idee. Dan kun je veel beter een filmpje laten zien waarin de bal komt aanrollen."
Welke volgorde
Hij heeft nog een voorbeeld: "De tekeningen met de vraag in welke volgorde het verkeer op een kruising moet doorrijden. Dan zie je van bovenaf een getekende kruising met pijlen en dan moet je een keus maken. Maar ik heb nog nooit een kruising van bovenaf gezien. Maar wat ik wel zie, is een kruising met druk verkeer, een laaghangende zon, een voetganger die opeens oversteekt terwijl het voetgangerslicht op rood staat en ook een dode hoek in je spiegel. Dat is een heel ander verhaal."
Reëel
En je kunt het nog spannender – of reëler – maken. "Uit onderzoek is bekend dat een bepaalde emotionele gebeurtenis tot een heel andere reactie kan leiden dan je zou verwachten. Als er opeens op datzelfde kruispunt een motorrijder tegen je auto aan botst, dan maakt dat veel verschil. Met virtual reality kun je dat allemaal laten zien."
Software
Dreamlake heeft daarom de eerste software ontwikkeld van een kruispunt waar verschillende situaties kunnen worden geprogrammeerd. Wat Jamlean betreft is dit het begin van een ontwikkeling. Jamlean: "Dit is een voorbeeld van één situatie en in een rustige woonwijk bovendien. We moeten ergens beginnen, maar dit geeft een goed beeld van de mogelijkheden. Wil je een druk kruispunt, met heel veel mensen en situaties, veel verschillende weertypes en noem verder maar op en wil je ook veel meer voorkomende verkeerssituaties, dan kunnen die allemaal worden gemaakt."
Niet comfortabel
In een korte demonstratie blijken een paar dingen. Allereerst zit de bril niet echt comfortabel, maar dat probleem zal ongetwijfeld snel worden opgelost met de verdere ontwikkeling van OR. Het is aannemelijk dat de bril veel kleiner wordt. Ten tweede: de schrijver van dit artikel werd een beetje misselijk door de beelden. Dat is een probleem dat wel vaker voorkomt en eigenlijk nog niet getackeld wordt. Een probleem is nu eenmaal dat sommige mensen enorm gevoelig zijn voor gebruik van de OR. En ten derde: wil je de leerling veel opties kunnen voorschotelen, dan kost dat geld. En de hamvraag is: Hoeveel? Jamlean: "Dat is lastig te zeggen. Wat kost een auto? Je hebt een auto voor nog geen tien mille, maar ook voor een paar ton. We hebben nu in elk geval een eerste bouwsteen en reiken die de branche aan."
Ja en nee
Hoe dan ook zijn de mogelijkheden helder. De vraag is echter of de branche hier laar voor is. Chris Verstappen, directeur van de uitgever van leermiddelen Verjo, antwoord op de vraag 'Zie jij toekomst voor de Oculus Rift in de rijscholensector?': "Ja en nee. Er zijn enkele mooie toepassingen te bedenken. Het probleem is de betaalbaarheid. We denken zelf aan twee soorten VR: dynamics en statics. Beide zijn goed in te zetten. Probleem zal zijn de klanten te overtuigen van het nut."
Gaat het niet worden
Jorrit Kuipers is directeur van Green Dino dat rijsimulatoren ontwikkelt en verkoopt. Hij voorspelt dat de OR het niet gaat worden. "Wij hebben sinds vorig jaar een OR en die ligt in de kast. Wij hebben de rijsimulatorsoftware lopen op een smartphone die bijvoorbeeld met een Samsung Gear als HMD gebruikt kan worden. OR gaat de boot missen, verwacht ik. Je hebt daarbij namelijk een pc en draden en dat is erg ongemakkelijk en duur. Je kunt veel beter je eigen smartphone gebruiken."
Lastig
De vraag welke rol dit gaat spelen in de rijopleiding vindt hij lastig te beantwoorden. "Ik denk dat met VR thuis een deel van rijles kan worden gevolgd, dat zeker. Wij hebben dat bewezen met de TU Twente. Leerlingen hebben hierbij op een pc 35 minuten rijles gevolgd en konden daardoor verschillende rijtaken beter uitvoeren dan leerlingen die een spelletje hadden gespeeld. Ik kan me voorstellen dat het voor het aanleren van bijvoorbeeld spiegelen gebruikt gaat worden. Maar of je die moeite neemt als je het ook gewoon op je telefoon of tablet kunt doen, vraag ik me af. OR wordt het in ieder geval niet, als ik een voorspelling mag doen."
Duizelig
Het CBR heeft er inmiddels testen mee gedaan, maar gaat er vooralsnog ook nog niet mee werken. "Wij hebben dit getest, maar de techniek is op dit moment nog niet zo ver dat we het kunnen inzetten voor onze examens. Mensen worden er duizelig van. Mar we volgen deze ontwikkelingen natuurlijk wel", laat woordvoerster Nathalie Dingeldein van het CBR weten.
