Voorrangsplein heeft wel de voordelen, maar niet de nadelen van een rotonde
Momenteel duikt in Nederland steeds vaker een alternatief op voor de rotonde, het zogeheten voorrangsplein. Gestart in Hilversum maakt deze afgeslankte, ovalen rotonde snel furore. Het is dan ook het ei van Columbus, zeggen deskundigen.
Iedereen die wel eens in Hilversum is geweest, weet dat Hilversum en een goede doorstroming voor het autoverkeer niet samengaan. De binnenring waar je nauwelijks aan ontkomt is een regelrechte ramp en iedereen klaagt steen en been.
Maar ere wie ere toekomt: in de mediastad is op het kruispunt Kamerlingh Onnesweg/Minckelersstraat wel het eerste zogenoemde 'voorrangspleintje' aangelegd en dat is een groot succes. En dat is niet zo gek, want volgens de verkeersdeskundige van de gemeente Daniel Wolters heeft "het voorrangspleintje namelijk de voordelen van een rotonde, maar niet de nadelen".
Geestelijk vader
Zijn collega John Fonk is de geestelijk vader van het voorrangsplein. "Het eerste idee ontstond toen we overwogen om op de Diependaalselaan in het kader van 'Langzaam rijden, gaat sneller' keerlussen te maken. Daarmee wilden we voorkomen dat een automobilist die wil keren het verkeer op een kruispunt blokkeert door hem verderop die keerbeweging te laten maken. Dat stuitte op bezwaren van omwonenden. Zij wezen ons op het feit dat die automobilisten omdat ze moeten omrijden onnodig langer op de Diependaalselaan zouden rijden."
Daarom werd gezocht naar een andere oplossing die met name het milieu minder zou belasten. SenterNovem stelde subsidie beschikbaar en Fonk ging aan de slag met verkeerskundige adviseurs van de ingenieursbureaus Goudappel en DHV.
Hoofdrichting in de voorrang
Een belangrijk kenmerk is dat de hoofdrichting altijd in de voorrang zit, ook het langzaam verkeer. Eventuele conflicten gebeuren daardoor alleen op lage snelheid, zodat de ernst klein is. Dit uit zich in een uitbuiging/slinger in de hoofdrichting waardoor de snelheid gereduceerd wordt tot circa 30 km/h. Bovendien is het plein zo ontworpen dat conflicten zo veel mogelijk van elkaar gescheiden worden en gefaseerd optreden, waardoor de veiligheid hoog is. Voor de zijrichtingen houdt dit bijvoorbeeld in dat recht oversteken niet mogelijk is.
De kenmerken op een rij:
- De hoofdrichting zit altijd in de voorrang, ook het langzaam verkeer.
- Voor de rechtsafslaande beweging voor gemotoriseerd verkeer vanuit de hoofdrichting dat voorrang moet verlenen aan het langzame verkeer op de hoofdrichting, is er voldoende opstellengte voor één voertuig om het rechtdoorgaande gemotoriseerde verkeer op de hoofdrichting niet te hinderen.
- Het linksafslaande verkeer op de hoofdrichting heeft een opstelstrook in het midden, zodat rechtdoorgaand verkeer niet gehinderd wordt. Men maakt daarna een vrij scherpe bocht naar links en dan weer naar rechts om het tegemoetkomend rechtdoorgaand verkeer gefaseerd voor te laten.
- De opstelstrook voor linksaf is van voldoende lengte om enkele voertuigen te herbergen. Het voorrangsplein is dan ook alleen geschikt bij lage aantallen zijverkeer omdat anders het opstelvak vol kan lopen en het rechtdoorgaande verkeer op de hoofdrichting kan blokkeren.
- De beide linksaffers op de hoofdrichting gaan achter elkaar langs in plaats van voor elkaar.
- Vanuit de zijrichting is de oversteek rechtdoor eerst naar rechts over het opstelvak voor linksaf, en dan naar rechts. Dit geldt ook voor langzaam verkeer. De hoofdrichting wordt daarmee in twee fasen gepasseerd.
- De oversteek van de hoofdrichting heeft één rijstrook, zodat men rustig een hiaat in de stroom kan afwachten.
Geen files
Een stukje verderop, op de kruising van de Kamerlingh Onnesweg en de Johannes Geradtsweg, is wel een rotonde en een wezenlijk verschil met het voorrangsplein is dat hier wel files ontstaan. Fonk legt uit wat het verschil maakt: "De hoofdstroom rijdt op de Johannes Geradtsweg en de Kamerlingh Onnesweg, maar is op die rotonde gelijkwaardig aan de automobilisten op de Larenseweg. Daardoor staat, zeker in de spits, de hoofdstroom regelmatig stil. Op het voorrangspleintje kan de hoofdstroom vrijwel altijd door, ook omdat wij de voorrangspleintjes voorzien van een aparte rijstrook voor verkeer dat linksaf slaat."
Nog drie andere voordelen: omdat het verkeer doorloopt is er minder milieuschade, een voorrangsplein kost minder ruimte dan een rotonde omdat het ovaal en daardoor slanker is en automobilisten hoeven geen nieuwe regels te leren en herkennen het beeld direct.
Voor Hilversum staat als een paal boven water dat het voorrangsplein het ei van Columbus is en er komen er nog meer op de doorgaande routes in de stad. En inmiddels hebben meer gemeenten aangeklopt.
Minimumleeftijd buschauffeur kan best omlaag
Een uitgebreide proef leert dat een verlaging van de minimumleeftijdsgrens van jonge buschauffeurs van 21 naar 18 jaar veilig en functioneel is en dus kan worden doorgevoerd. Dit schrijven Hans Drolenga, Grontmij en Maartje de Goede van TNO op verkeerskunde.nl.
De komende jaren moeten er als gevolg van de uitstroom van oudere buschauffeurs honderden buschauffeurs worden gevonden en daarom is er de roep om de leeftijdsgrens te verlagen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu en Rijkswaterstaat hebben daarom aan Grontmij en TNO opdracht gegeven om te evalueren wat de gevolgen van de verlaging van de leeftijdsgrens zijn op de verkeersveiligheid. De conclusie is dat er geen enkel beletsel is om de grens te verlagen.
Een belangrijke issue is de verkeersveiligheid. Zowel op basis van enquêtes als interviews wordt vastgesteld dat jonge buschauffeurs (18-20 jaar) niet méér risico hebben op een ongeval dan oudere buschauffeurs (21–24 jaar).
