Alle spoedtheorieopleidingen zijn opeens verdacht en dat is onterecht
In de berichtgeving over de zogenoemde 'turbo-opleiders' wordt altijd altijdgeslaagd.nl genoemd. Maar in totaal maken 22 opleiders gebruik van foefjes om hun leerlingen te laten slagen. Als gevolg van alle commotie lijkt het wel of alle theorieopleidingen op de verdachtenbank zitten, helemaal de speedopleidingen. Maar is dat terecht? En waarom werkt zo'n snelle opleiding eigenlijk? En word je hiermee écht opgeleid als een veilig verkeersdeelnemer of niet, of is het allemaal niet zwart-wit? Het zijn vragen waarmee Rij-instructie het land in trok en waar antwoorden op komen die alles te maken hebben met het brein.
Zo gewonnen, zo geronnen. Of: wat je snel leert, ben je ook weer snel verleerd. En ook: vandaag geleerd, morgen weer weg. Dit zijn drie typeringen die je in het onderwijsveld hoort als het gaat over snel iets leren. Men raakt er steeds meer van doordrongen dat even een paar uur of dagen stampen om iets tot je nemen niet werkt. Althans, niet op de lange termijn.
Het brein
Dit inzicht wordt sinds een paar jaar gestaafd door feiten als gevolg van wetenschappelijk onderzoek naar het functioneren van het brein. Veel van het brein weten we nog niet, maar we weten wél dat er een korte- en een langetermijngeheugen is en deze zijn essentieel in de discussie rond de turbo-opleiders.
Kortetermijngeheugen
Het kortetermijngeheugen heeft een kleine capaciteit en houdt informatie maar kort vast. "Je kunt het zien als werkgeheugen of filtersysteem", valt onder andere te lezen in diverse wetenschappelijke websites en publicaties. Maar als er echt iets moet blijven hangen – en dat is bij situaties die je tegenkomt in het verkeer noodzakelijk – dan moet de informatie worden 'geparkeerd' in het langetermijngeheugen. Informatie die in dit deel van de hersenen is opgeslagen, blijft altijd hangen en wordt onmiddellijk en automatisch opgeroepen op het moment dat je het nodig hebt. Dus: de eerste informatie komt binnen in het kortetermijngeheugen, maar verdwijnt hier ook weer snel uit. En nog belangrijker: wil je zorgen dat kennis in het langetermijngeheugen blijft, dan is herhalen, herhalen en nog een keer herhalen uiterst belangrijk. Dat heet 'het stapelen van informatie'. En profsporters noemen het vastheid. Doordat ze telkens bepaalde oefeningen doen, kunnen ze de handeling op een gegeven moment automatisch oproepen. Het zit dan in je systeem.
Herhalen
Chris Verstappen, directeur van de uitgeverij in leermiddelen VERJO, heeft zich verdiept in deze materie en kan uitleggen waarom de trucjesopleiders succesvol zijn. Hij pakt er een grafiek bij waar met dikke letters boven staat: 'Herhalen is de moeder van het leren'. De grafiek ziet eruit als een berglandschap, waarbij de pieken even hoog zijn, maar waarbij de dalen naarmate de tijd vordert minder diep zijn. "De eerste piek is wat de turbo-opleiders doen", zegt hij. "In heel korte tijd worden foefjes en basiskennis bijgebracht en dezelfde dag nog kun je die kennis oproepen tijdens het examen. Maar de dag erna verdwijnt alles weer. Dat is de 80-20-regel: herhaal je niet, dan verdwijnt 80 procent van de kennis binnen 24 uur. Als er een dag zou zitten tussen een turbo-opleiding en het theorie-examen, dan zakt iedereen als een baksteen. Wil je dat de kennis blijft hangen dan gaat het erom dat stapsgewijs alles wordt herhaald want alleen daarmee doorbreek je wat ik de 'vergeetcurve' noem. Op dag 2 is de kennis hetzelfde, maar vloeit er minder weg, op dag 3 blijft er nog meer hangen, enzovoort. Op die manier komt de kennis in het langetermijngeheugen en dat is wat je wilt om een veilig verkeersdeelnemer op te leiden. Het ideale model van het theorie-examen is daarom dat de kennis wordt getoetst, maar ook of deze kennis in het langetermijngeheugen zit. Het is voor de kandidaat beter dat zij of hij niet voorspelbaar in het examenschema kan inroosteren. In andere landen gebeurt dat al."
Stapsgewijs leren
Voor wat betreft het praktijkexamen zijn er goede manieren om vaardigheden in het langetermijngeheugen te krijgen, zoals de Rijopleiding in Stappen (RIS). Voor het theorie-onderwijs is dit zelfs internationaal ontwikkeld en niet toevallig noemt Verstappen deze methode Stapsgewijs leren. "Als goede theorieopleider wil je gedragsverandering teweeg brengen en dat bereik je alleen door de benodigde kennis stapsgewijs te doceren. Daarnaast is het belangrijk dat dit gebeurt binnen een periode van zeg één week, waarbij bij voorkeur elke avond de stof wordt herhaald. Vroeger dacht ik dat de beste theorieopleiding eruit bestond om een paar weken achter elkaar een vaste avond te leren. Maar dat is helemaal niet goed, want je kunt dan elke dag opnieuw beginnen met het begin. Ik adviseer nu: doe een cursus in enkele dagdelen of één dag en herhaal daarna regelmatig. Maar dit moet je natuurlijk afstellen op wat een leerling aankan."
Informatie verwerken
Omdat de ene leerling nu eenmaal wat vlotter is dan de andere, voorziet de theorieopleiding van VERJO hier in. "En het is belangrijk dat in de opleiding rekening wordt gehouden met de manier waarop leerlingen informatie verwerken. De een denkt in beeld en de ander in woorden en ook daar moet je rekening mee houden in de opleiding. Daar hebben we ook rekening mee gehouden", zegt Verstappen. Verder is de opleiding ook toegesneden op de nieuwe generatie. "Er wordt wel gezegd dat deze generatie heel anders is dan wij waren, maar dat valt wel mee. Een belangrijk verschil is wel dat de huidige generatie vluchtiger is. Ze hebben zo veel te verwerken en hebben zo'n drukke agenda dat ze een opleiding uitgesmeerd over een paar weken amper kunnen overzien. Doe het in één week zodat de leerling zich kan focussen. En ideaal is dat de leerling stof meekrijgt waar hij de volgende avond iets over kan vragen. Dat kan heel goed via een aantal oefenvragen. Ik weet natuurlijk ook wel dat niet veel leerlingen geneigd zijn thuis nog eens in de boeken te duiken, maar het zou wel perfect zijn." Aan de andere kant geldt ook: veel leerlingen willen juist alléén maar thuis studeren en ook met deze wens houdt de theorieopleiding van VERJO rekening. Over het algemeen zijn dit leerlingen die wat makkelijker leren. Verstappen: "Er zijn opleiders die zich op het standpunt stellen dat je deze groep ook binnenboord wilt hebben. Mijn mening is dat je dat helemaal niet moet willen, want dat zijn de stoorzenders in je lokaal. Die leggen op alle slakken zout en weten het allemaal beter. Als iemand thuis wil leren dan is dat prima, maar zorg dan wel dat die persoon ook goed materiaal heeft om te kunnen leren."