Wieden in het woud met verkeersborden en -lichten
In Nederland en omringende landen wordt de discussie of er gewied kan worden in het woud van verkeersborden en -lichten steeds manifester. In Engeland is recent een nieuwe mening toegevoegd en deze is net zo goed van toepassing op Nederland. De essentie: 80 procent van de verkeerslichten kan worden verwijderd. Dat is goed voor de doorstroming en opvallend genoeg ook voor de verkeersveiligheid.
Dit zeggen Engelse wetenschappers van het Institute of Economic Affairs in het rapport 'Seeing Red, traffic controls and the economy'. Zij vinden het maar niks dat er de afgelopen twintig jaar een ongebreidelde groei was van het aantal verkeersborden en verkeerslichten, maar ook van verkeersdrempels en andere infrastructurele maatregelen.
Fikse groei
Sinds 2000 is het aantal verkeerslichten in Engeland met 25 procent toegenomen, terwijl het aantal voertuigen met niet meer dan 5 procent groeide en de lengte van het wegennet met 1,3 procent toenam. De eerste snelheidscamera werd geïnstalleerd in 1992 en twintig jaar later waren er 3000. En dan het aantal verkeersdrempels: sinds de introductie aan het begin van de jaren tachtig liggen er in Engeland momenteel naar schatting 60.000 kunstmatige hobbels, tussen 1993 en 2013 steeg het aantal parkeerverboden met 300.000 en het aantal snelheidsborden met 440.000. De wetenschappers becijferen dat dit de schatkist door de jaren heen miljarden aan verloren reisuren heeft gekost, aangezien elke autorit die twee minuten langer duurt duurder is.
Veiliger
Een argument voor al die maatregelen is dat de verkeersveiligheid er door stijgt, maar de wetenschappers betwijfelen dit. Weliswaar is het verkeer veiliger geworden in Engeland, maar maatregelen zoals strenger straffen van alcoholmisbruik en veiliger voertuigen hebben veel meer effect gehad dan al die maatregelen. De onderzoekers zien veel meer in het principe van het zogeheten 'Shared Space'.
Shared Space
Shared Space ofwel gedeeld ruimtegebruik is een in Nederland ontwikkeld verkeersconcept dat de multifunctionaliteit, en daarmee de relatie tussen verkeersveiligheid en de omgeving, van de openbare ruimte centraal stelt. Het principe is bedacht door verkeerskundige Hans Monderman (1945-2008), die als motto hanteerde: 'Liever veiligheid met onzekerheid dan ongelukken met duidelijkheid'.
Centraal uitgangspunt is dat als verkeersruimtes zijn ingericht als verblijfsruimte, ze niet in de eerste plaats geïnterpreteerd zullen worden als verkeersruimte. Daartoe zijn richtinggevende kenmerken als verkeersborden en -lichten alsook drempels en zelfs stoepranden zo veel als mogelijk afwezig. Verkeersremmende obstakels als fietsklemmen, zitbanken en bloembakken zijn wel in ruime mate geplaatst. Zo ontstaat een verblijfsruimte waarin het verkeer van voetgangers, fietsen, scooters en auto's dient te worden afgewikkeld. Iedere verkeersdeelnemer wordt ter plekke aangesproken op eigen verantwoordelijkheidsgevoel en inzicht omdat aanwijzingen en ge- en verboden ontbreken (bron: Wikipedia).
Zo veel mogelijk vrijheid
Uitgangspunt van Shared Space is om zo weinig mogelijk te regelen en zo veel mogelijk vrijheid te laten. De verkeersdeelnemers nemen hun eigen verantwoordelijkheid. Dit resulteert in een daling van het aantal ongevallen, in lagere snelheden, in een mooier, rustiger ontwerp dat vaak goedkoper is in beheer, in meer aandacht voor de cultuurhistorische context en in meer ruimte voor contact en ontmoeting. Het concept sluit bovendien aan bij het streven naar deregulering.
Sociaal gedrag
Basisprincipe is dat de inrichting van de openbare ruimte uitnodigt tot sociaal gedrag. De weggebruiker moet aan de omgeving kunnen zien wat gepast en ongepast is. Door middel van sociale interactie tussen de verschillende verkeersdeelnemers en het maken van oogcontact moet worden bepaald wie voorrang heeft en wat het gewenste gedrag is. De wegen zijn vrij van asfalt en er zijn geen stoepranden. De verschillende verkeersdeelnemers maken allemaal gebruik van dezelfde straat en voorschriften over het gebruik van die straat ontbreken.
Nederland
De gemeente Haren in Groningen is een van de eerste gemeenten waar het principe van Shared Space is toegepast. Hoewel het aantal ongevallen vervolgens is gedaald, zitten er wel haken en ogen aan. Harenaren beleven Shared Space in sommige gevallen namelijk als negatief. Men krijgt er onveilige gevoelens bij en denkt dat de weggebruikers elkaar in de weg zitten, zo laat de gemeente weten. Maar de gemeente is er tevreden over. "Mensen moeten het oogcontact weer zoeken en letten op elkaar. Het gemotoriseerde verkeer rijdt rustig en anticipeert op voetgangers en fietsers. Kortom: het verkeer houdt rekening met elkaar. Bovendien blijkt uit onderzoek dat mensen het centrum na de herinrichting wel veel mooier vinden."
Wieden in het oerwoud
Niet helemaal Shared Space, maar wel een goede stap in deze richting is dat de afgelopen jaren steeds meer gemeenten hebben gewied in het oerwoud van borden en verkeerslichten. Cromstrijen, Strijen en Korendijk in de Hoekse Waard waren in 2008 de eerste gemeenten die verkeersborden weghaalden. Later volgden meer gemeenten.
België
In België is recent de discussie gestart met het rapport 'Snoeien in het bordenbos' dat is opgesteld door Joris Willems van de Hogeschool voor Verkeerskunde, Diepenbeek en Miguel Vertriest van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid. De conclusie is dat beperking van het aantal verkeersborden wel degelijk mogelijk is. "Reeds op korte termijn kunnen vele verkeersborden gewoon verdwijnen, zonder de juridische correctheid te raken", laten de twee wetenschappers weten.