Rijgeschiktheidstesten CBR liggen onder vuur

Tweede Kamerlid Martijn van Helvert (CDA) gaat misstanden met rijgeschiktheidstesten bij het CBR verder aan de kaak stellen. Hij heeft eerder vragen aan de minister gesteld en deze zijn afgelopen najaar beantwoord, maar dat is blijkbaar niet naar volle tevredenheid gebeurd en hij is nu van plan door te bijten.

Dit bleek gisteravond tijdens een uitzending van het programma Meldpunt van Omroep Max. Daarin kwam het CBR zwaar onder vuur te liggen met betrekking tot de testen of iemand rijgeschikt is. Opvallend genoeg liet het CBR weten niet in de uitzending te willen verschijnen om zich te verdedigen tegen de aantijgingen, maar er werd volstaan met een schriftelijke verklaring met veel algemeenheden. Deze is vooraf gestuurd, waardoor specifieke vragen die in de uitzending werden gesteld, bijvoorbeeld hoe het kan dat iemand wel zonder voorbehoud rijgeschikt wordt verklaard voor privéritten maar niet voor het werk, niet zijn beantwoord.
In de reactie zegt het CBR onder andere dat het aandacht gaat geven aan bijvoorbeeld de communicatie over beperking tot automaat.
Omroep Max heeft het CBR op basis van klachten van kijkers, die lieten blijken niets te begrijpen van de handel en wandel van het CBR, een aantal vragen gesteld. Die staan hieronder, met de antwoorden van het CBR erbij. Ook is er een reactie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Waarom duurt het verlengen van een rijbewijs zo lang?
Het vertrekpunt is de brief die de RDW stuurt om mensen attent te maken op het verlopen van het rijbewijs. Die ontvangen mensen 4 maanden van tevoren. Over het algemeen zijn 16 weken voldoende om de rijgeschiktheid te beoordelen. Te ver vooruit een herinnering sturen leidde er in het verleden toe dat mensen de brief vergaten omdat het te ver weg was (nog geen urgentie). Natuurlijk is het heel vervelend als mensen in de problemen komen doordat de beoordeling van de rijgeschiktheid niet op tijd afgerond is, terwijl ze wel op tijd zijn begonnen. Maar wij hebben niet de indruk dat dit vaak gebeurt. En als mensen ons bellen met dit probleem, dan proberen we het voor iemand altijd goed op te lossen."

Waarom kost het verlengen van het rijbewijs zo veel geld?
"Een Eigen verklaring kost € 33,80. Voor de veiligheid op de weg is het belangrijk dat een bestuurder geestelijk en lichamelijk in staat is om veilig te rijden. Het CBR beoordeelt dat voor alle bestuurders. Doordat iedereen dezelfde prijs betaalt voor een Eigen verklaring, dragen we vanuit het 'solidariteitsprincipe' als burgers van Nederland samen de kosten voor de beoordeling. Want het gaat om meer dan de kostprijs van de vragenlijst. Het betreft ook de behandeling van ingediende Eigen verklaringen (ongeveer 600.000 per jaar) door medisch adviseurs van het CBR. Een eventuele rijtest met de deskundige van het CBR is gratis. Als er een lesvoertuig gehuurd moet worden zijn de kosten voor rekening van de bestuurder." 
"Naast de kosten voor de Eigen verklaring (€ 33,80) zijn alle medische keuringen voor het rijbewijs voor rekening van de bestuurder. Dit is wettelijk vastgelegd. Het tarief van een keuring door een huisarts, medisch specialist en/of psychiater wordt onafhankelijk vastgesteld door de Nederlandse Zorgautoriteit."
"Als iemand het rijbewijs niet kan vernieuwen, omdat er geen geld is voor medische keuringen, dan is dat natuurlijk heel vervelend. Dit kan echter geen reden zijn om risico's te nemen mbt de verkeersveiligheid van alle mensen op de weg. Daarom is bij wet geregeld dat iedere bestuurder lichamelijk en geestelijk 'geschikt' moet zijn om veilig te rijden. We willen allemaal veilig thuiskomen."

Waarom moeten burgers die gezond zijn verklaard door een specialist, soms toch opnieuw gekeurd worden? 
"Het is lastig om in het algemeen antwoord te geven op deze vragen. Het kan zijn dat er informatie van meer medisch specialisten nodig is geweest, omdat er sprake is van meerdere aandoeningen. De arts levert feitelijke informatie & advies aan. Om tot een besluit te komen beoordeelt CBR dan de informatie van de medisch specialisten, plus bijvoorbeeld het advies van de deskundige die een rijtest heeft afgenomen. Dat doen we aan de hand van de wettelijke 'Regeling eisen geschiktheid 2000'."
Het komt voor dat een medisch specialist tegen een patiënt zegt dat hij/zij naar zijn mening geschikt is, maar dat is niet verstandig. Een arts moet hier geen uitspraken over doen of verwachtingen wekken. Helaas gebeurt dat soms wel. Het CBR neemt een besluit over iemand rijgeschiktheid en niet een arts."

Waarom laat het CBR niet voor de rijtest weten wat de consequenties zijn van het rijden van de test in een handgeschakelde auto of de gevolgen van het rijden in een automaat?
"Een rijtest is alleen nodig bij bepaalde beperkingen of aandoeningen. Als je geen beperking of aandoening hebt, hoef je ook geen rijtest te doen. De code voor alleen privégebruik of automaat geldt niet standaard bij alle aandoeningen;  het gaat het erom of er sprake is van een fysieke beperking.  Een rijtest kan in sommige gevallen worden gedaan in de eigen auto. Als je dan met een automaat komt, dan kan de deskundige concluderen dat hij niet kan vaststellen of je ook zonder automaat kan rijden (er zou bijv. iets mis kunnen zijn met de rechter arm). En daarom kan een beperking tot automaat en tot privégebruik worden opgelegd. Als het goed is, wordt dat na de rijtest uitgelegd door de deskundige. Dat lijkt, (..)hier niet goed te zijn gegaan. Daar gaan we dus aandacht aan besteden."  

Reactie Ministerie van Infrastructuur en Milieu

"Het ministerie hecht er veel waarde aan dat mensen zo lang mogelijk vitaal en veilig kunnen deelnemen aan het verkeer.  Rijbewijsbezitters hebben een eigen verantwoordelijkheid om te blijven voldoen aan de vereiste vaardigheden en medische geschiktheid die nodig zijn voor een veilige deelname aan het verkeer.  Daarbij willen we geen strengere eisen te stellen dan nodig is voor de verkeersveiligheid. Met het huidige systeem een goede balans gevonden. Waarbij oog is voor de verkeersveiligheid, zonder rijbewijsbezitters te belasten met onnodige administratieve lasten en kosten voor medische onderzoeken. De Gezondheidsraad heeft een permanente Commissie voor Rijgeschiktheid ingesteld om op structurele basis te adviseren over de regelgeving ten aanzien van rijbewijskeuringen. In de afgelopen jaren is op basis van adviezen van de Gezondheidsraad een aantal versoepelingen doorgevoerd in de geschiktheidseisen.

Het ministerie gaat niet in op individuele gevallen. In het algemeen is het zo dat mensen met MS een verhoogd risico hebben om betrokken te raken bij een ongeluk. Daarom gelden er beperkingen, gebaseerd op het advies van de Gezondheidsraad. Het CBR beoordeelt op basis van een advies van een specialist en soms is ook een rijtest nodig. Helaas kan dit omwille van de verkeersveiligheid leiden tot een beperking van de mobiliteit voor een individu. Voor mensen met een curatief behandelde hersentumor geldt hetzelfde. Als na test geschiktheid blijkt, dan geldt deze voor een termijn drie jaar (voor personenauto/motor). Daarna moet opnieuw een keuring plaatsvinden. Het ministerie heeft de Gezondheidsraad vorig jaar gevraagd om specifiek te adviseren over mensen met een curatief behandelde hersentumor. Dit advies verwachten we in 2017. Dit kan mogelijk leiden tot een aanpassing (versoepeling) van de regels."

Waarom is er bij MS patiënten een verschil tussen is tussen beroepsmatig en privégebruik van een auto?
"Ik verwijs graag naar het advies van de gezondheidsraad. In het algemeen is het zo dat mensen met MS een verhoogd risico hebben om betrokken te raken bij een ongeluk. Daarom gelden er beperkingen, gebaseerd op het advies van de Gezondheidsraad. Het CBR beoordeelt op basis van een advies van een specialist en soms is ook een rijtest nodig. Helaas kan dit omwille van de verkeersveiligheid leiden tot een beperking van de mobiliteit voor een individu.

De Gezondheidsraad noemt hierbij de volgende punten bij werk gerelateerd gebruik:
-  Omdat deze aanvragers vele uren achter het stuur zitten en grote verantwoordelijkheden dragen, moeten aan hen dezelfde eisen worden gesteld als aan personen met een groep 2-rijbewijs (=vrachtauto/bus).
- Uitval bij MS kan inspanning gerelateerd zijn (bij vermoeidheid neemt uitval toe). Beroepsmatig een voertuig besturen is mede daarom iets heel anders dan privégebruik."